Αν τα δηλώσεις, μπορείς (προσωρινά) να τα σώσεις

Σπαζοκεφαλιά για την κυβέρνηση παραμένει η επίλυση των προβλημάτων που αναδείχθηκαν με την ανάρτηση των δασικών χαρτών στο σύνολο της ελληνικής επικράτειας. Και δεν είναι ούτε ένα ούτε δύο αλλά δεκάδες. Με το που πάει κάποιο να ξεπεραστεί, άλλα εμφανίζονται. Την περασμένη Τετάρτη, με γνωμοδότηση του Τεχνικού Συμβουλίου Δασών, το οποίο έκρινε ότι η ύπαρξη ασπαλάθων και φρυγάνων σε μια έκταση δεν επαρκεί για τον χαρακτηρισμό της ως δασικής, επιλύθηκε, εν μέρει, το ζήτημα των δασωμένων αγρών. Οι… σκοτούρες όμως για την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) δεν φαίνεται να τελειώνουν σύντομα, καθώς παραμένουν σε εκκρεμότητα υποθέσεις που, μεταξύ άλλων, αφορούν το ιδιοκτησιακό καθεστώς, τους εκχερσωμένους αγρούς, τη μοναστηριακή περιουσία κ.λπ. Δεν είναι τυχαίο ότι τα μέλη της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής, που έχει συσταθεί για να αναζητήσει διεξόδους, δεν έχουν καταλήξει ακόμη σε συνταγματικά στέρεες νομοθετικές προτάσεις.

Οι «οικιστικές πυκνώσεις»

Και βεβαίως ακολουθεί το… κερασάκι στην τούρτα, που είναι η διαχείριση των περίφημων «οικιστικών πυκνώσεων», δηλαδή των συστάδων αυθαιρέτων σε δάση. Ενα «κεφάλαιο» το οποίο ακόμη δεν έχει μπει στην ατζέντα της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΝ αλλά το σίγουρο είναι ότι έχει πολλές… παγίδες, όπως έχει δείξει η ιστορία από το 2016, οπότε με ακροβασίες νομικές επιχειρήθηκε να δοθεί ένα τέλος στον γόρδιο δεσμό των συγκεντρώσεων αυθαιρέτων κτισμάτων τα οποία καθιστούσαν αδύνατη την ολοκλήρωση του έργου των δασικών χαρτών. Η έκβαση ωστόσο δεν ήταν επιτυχής, καθώς με απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (αρ. 685-688/2019) κρίθηκε αντισυνταγματική η διαδικασία εξαίρεσής τους από την ανάρτηση των δασικών χαρτών, όπως προέβλεπε ο νόμος 4389/2016.

Ετσι, οι εκτάσεις που καταλάμβαναν τα παράνομα δασικά… χωριά (τα οποία είχαν υποδείξει οι δήμοι της χώρας), τελικά, με την αναμόρφωση των δασικών χαρτών που ολοκληρώθηκε πριν από περίπου έναν μήνα, αναρτήθηκαν κανονικά, σε συμμόρφωση προς την απόφαση του ΣτΕ.

Τι σημαίνει αυτό; Οτι όσοι έχουν ιδιοκτησία εντός πύκνωσης και θίγονται θα πρέπει να μπουν στη διαδικασία της υποβολής αντίρρησης. Ο νομοθέτης μάλιστα για να τους προστατεύσει προέβλεψε (Ν. 4685/20) τη δημιουργία μιας διαδικτυακής πλατφόρμας, στην οποία όσοι υποβάλλουν αντίρρηση θα μπορούν, καταβάλλοντας παράβολο 250 ευρώ, να δηλώσουν το αυθαίρετό τους προκειμένου να το σώσουν, προσωρινά, από τις δαγκάνες της μπουλντόζας, έως ότου βρεθεί συνολική λύση για το πρόβλημα.

Η ψηφιακή πλατφόρμα στον… αέρα

Ωστόσο, η πλατφόρμα, η οποία θα έπρεπε να βρίσκεται ήδη σε λειτουργία, δεν έχει καν σχεδιαστεί. Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει στο «Βήμα» στέλεχος του ΥΠΕΝ, είναι έτοιμο το σχέδιο κοινής υπουργικής απόφασης (ΚΥΑ) που θα θέτει τους όρους και τις προδιαγραφές λειτουργίας της πλατφόρμας, τη διαδικασία υποβολής της αίτησης και τα τυχόν απαιτούμενα δικαιολογητικά, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια. Και, όπως εκτιμά, αναμένεται ότι θα βρίσκεται στον… ψηφιακό αέρα εντός του Ιουνίου. Την ευθύνη της διαχείρισης θα έχει το Ελληνικό Κτηματολόγιο.

Ο κάθε ενδιαφερόμενος θα μπορεί να υποβάλει το αίτημά του εντός εξαμήνου από την έναρξη ανάρτησης των δασικών χαρτών. Ωστόσο, με δεδομένο ότι η πλατφόρμα ακόμη δεν λειτουργεί, το πιθανότερο είναι πως θα δοθεί παράταση.

Το επόμενο βήμα, σύμφωνα με τις ρυθμίσεις του Ν. 4685/20, θα είναι, αφού συγκεντρωθούν τα αιτήματα, να γίνει η καταγραφή της δόμησης εντός των εκτάσεων που περιλαμβάνονται στους δασικούς χάρτες, μέσω της εκπόνησης μιας οικονομοτεχνικής μελέτης ανά Περιφέρεια – πλην της Αττικής, όπου προβλέπονται τρεις (για την Ανατολική Αττική, τη Δυτική και τον Πειραιά) και της Κεντρικής Μακεδονίας, όπου θα γίνουν ξεχωριστά, μία για Θεσσαλονίκη και μία για τη Χαλκιδική.

Αττική και Θεσσαλονίκη

Αλλωστε, οι δύο μεγαλύτερες πληθυσμιακά περιφέρειες της χώρας δέχονται και τις περισσότερες πιέσεις σε δασικές εκτάσεις. Μόνο στην Αττική οι συγκεντρώσεις δασικών αυθαιρέτων καταλαμβάνουν περίπου 116.000 στρέμματα, με τον Δήμο Λαυρεωτικής να έχει την τιμητική του, καθώς καταγράφονται περί τους 40 οικισμούς στις περιοχές του Λαυρίου και της Κερατέας, ενώ περίοπτη θέση στη λίστα με τις πυκνώσεις έχουν η Μάνδρα και ο Ασπρόπυργος, όπως επίσης τα Μέγαρα, ο Μαραθώνας, η Κρωπία, ο Ωρωπός, το Μαρκόπουλο, η Σαλαμίνα, η Ραφήνα – Πικέρμι, τα Σπάτα – Αρτέμιδα και η Φυλή.

Στη Χαλκιδική περίπου 19.500 στρέμματα, κυρίως στους δήμους Σιθωνίας και Προποντίδας, και στη Θεσσαλονίκη πάνω από 19.000 στρέμματα καταλαμβάνουν τα χωριά δασικών αυθαιρέτων. Πολλές οικιστικές πυκνώσεις έχουν καταγραφεί και σε άλλες περιοχές, όπως στην Κορινθία (42.206 στρέμματα), στον Δήμο Λουτρακίου – Περαχώρας – Αγίων Θεοδώρων (35.600 στρέμματα), στη Λιβαδειά (8.023 στρέμματα) κ.λπ. Συνολικά, τα αυθαίρετα χωριά στις δασικές εκτάσεις, με βάση τα στοιχεία που είχαν προκύψει από τις αναρτήσεις των χαρτών στο 50% της επικράτειας, καταλαμβάνουν περί τα 300.000 στρέμματα.

Κατεδαφίσεις προσεχώς και εξαιρέσεις ως 30 χρόνια

Στις οικονομοτεχνικές μελέτες που θα γίνουν – με βάση τα στοιχεία τα οποία θα συγκεντρωθούν από τους ιδιοκτήτες δασικών αυθαιρέτων που θα τα δηλώσουν στη νέα ψηφιακή πλατφόρμα -, πέρα από τον αριθμό, το εμβαδόν και την κάλυψη των κτιρίων και κατασκευών, θα καταγράφονται οι συνέπειες της διατήρησής τους (και των χρήσεών τους) στο περιβάλλον, θα εξετάζεται η αναγκαιότητα άμεσης κατεδάφισής τους και θα αναλύονται οι οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές συνέπειες τόσο σε περίπτωση κατεδάφισης όσο και σε περίπτωση… προσωρινής διατήρησης των αυθαίρετων κατασκευών.

Θα ακολουθήσει η έκδοση ενός προεδρικού διατάγματος, το οποίο θα λαμβάνει υπόψη τις οικονομοτεχνικές μελέτες και θα ορίζει ποιες οικιστικές πυκνώσεις μπορούν να εξαιρεθούν προσωρινά από την κατεδάφιση. Ωστόσο, η προσωρινή εξαίρεση θα μπορεί να φθάνει ακόμα και τα 30 χρόνια, με άλλα λόγια έως και το 2051. Επίσης, θα ορίζεται o τρόπος υπολογισμού ενός ενιαίου δασικού προστίμου, ο τρόπος καταβολής του, όπως και οι δράσεις αντιστάθμισης για την επίτευξη ενός δασικού ισοζυγίου, σε σχέση με τις διατηρούμενες κατοικίες, δηλαδή τα έργα που θα απαιτηθούν για την αποκατάσταση του φυσικού οικοσυστήματος που τσιμεντώθηκε. Ολα αυτά υπό την προϋπόθεση ότι θα ξεκινήσει η λειτουργία της ψηφιακής πλατφόρμας.