Αλλος ένας μεγάλος που έφυγε

1. Τώρα που οι μεγαλουπόλεις δεν επιτρέπουν τη διαμόρφωση κοινής γνώμης για πρόσωπα, η δε ένταση του θορύβου των ΜΜΕ ενδέχεται πολλές φορές να αλλοιώνει τις αντιλήψεις μας, η κοινωνία δυσκολεύεται πλέον να διακρίνει τις Κορυφές της. Κι αν ρωτήσετε «γιατί» να θέλει να τις διακρίνει, η απάντηση είναι πολλαπλή: Πρώτον, για να καμαρώνει τα επιτεύγματα της Κοινωνίας μας, αντί για τη μόνιμη κλάψα. Δεύτερον, για να παινέψομε αυτές/αυτούς που άνοιξαν δρόμους στον τομέα τους. Κυρίως όμως για να φωτισθούμε λίγο παραπάνω κι εμείς οι άλλοι, για να πάρομε παράδειγμα – για να τους μιμηθούμε κιόλας αν θέλουμε.

Ελα όμως που κάμποσοι απ’ αυτούς τους κορυφαίους, είναι τόσο μετριόφρονες από φυσικού τους, ώστε αυξάνονται κι άλλο τα εμπόδια για την έγκαιρη γνωριμία μας με τα επιτεύγματά τους. Το ευρύτερο κοινωνικό όφελος απ’ αυτή τη γνωριμία ήθελε να αυξήσει και μια πολύ σημαντική εφημερίδα μιας μεγάλης ξένης Χώρας: Κάθε μέρα, επί 60 χρόνια, δημοσίευε πρωτοσέλιδη τη φωτογραφία (με μια επαρκή λεζάντα) ενός συμπολίτη, επιστήμονα ή εργάτη, με κορυφαία επιτεύγματα.

2. Με αυτήν τη μακρά εισαγωγή, ήθελα να υποστηρίξω ότι μας κάνει καλό να αναμνησθούμε τον βίο του Γιώργου Βέη (του «πατέρα της Δορυφορικής Γεωδαισίας», όπως τον λεν οι ξένοι). Τώρα, μάλιστα, που έφυγε απ’ τη ζωή, και δεν σκοντάφτομε στην παροιμιώδη σεμνότητά του, γνωστή απ’ τα συμφοιτητικά μας χρόνια – που τον θαύμαζα για τη φυσική του καλωσύνη, μαζί με την ικανότητά του να μετατρέπει ένα σπιρτοκούτι σε φωτογραφική μηχανή.

Δεν περιγράφω τις σπουδές του στη Σορβόννη και στο Ohio – αλλά δεν μπορώ να μη θυμηθώ την κατάπληξή μου όταν, σε ηλικία 30 ετών, έγινε Σύμβουλος του περίφημου Αστεροσκοπείου Smithsonian των ΗΠΑ. δεν μου φάνηκε όμως πολύ σπουδαίο ότι την ίδια εποχή έγινε Καθηγητής στο ΕΜΠ (πέντε χρόνια πριν από μένα) – ήταν ήδη τόσο μεγάλη η αναγνώρισή του.

Και τότε φάνηκε με σαφήνεια ο πατριωτικός πραγματισμός του: δεν πάει να διαπρέψει ανέτως στα προηγμένα ξένα επιστημονικά Κέντρα – όπως διάφοροι νέοι Καθηγητές του ΕΜΠ το συνήθιζαν τότε· αλλά προετοιμάζει υπομονετικά τις συνθήκες, και ιδρύει εδώ στην πλουσιοκώσταινα το «Κέντρο Παρακολούθησης Τεχνητών Δορυφόρων» του ΕΜΠ – εκεί έξω στις ερημιές του Διονύσου. Και, μαζί με την Ομάδα του, αποκτά τη διεθνή φήμη του, από ‘δω, συμμετέχοντας στα σημαντικότερα Διεθνή ερευνητικά προγράμματα Δορυφορικής Γεωδαισίας. Μια φήμη που αναγνωρίζεται απ’ τη Διεθνή Ενωση Γεωδαισίας, που του απονέμει το μετάλλιο Levallois των Προέδρων της, απ’ το Ομοσπονδιακό Πολυτεχνείο της Ζυρίχης που τον ανακηρύσσει επίτιμο διδάκτορά του, απ’ τη Γαλλική Κυβέρνηση που τον τιμά με το παράσημο του Ακαδημαϊκού Φοίνικα, κ.ά.

3. Είπαμε όμως να παρουσιάσομε μίαν απ’ τις Κορυφές της Χώρας. Και, με συμπαθάτε που θα το πω, μια κορυφή με κεφαλαίο Κάππα δεν κατακτάται χωρίς και μια απευθείας προσφορά υπηρεσιών στον Λαό μας. Ο Βέης ένιωθε ασίγαστη κλίση προς την κατεύθυνση αυτή. Η φιλολαϊκότητά του τον ενέπνεε να βρίσκει χρόνο να αναλαμβάνει την οργάνωση και την παραδειγματική λειτουργία Επιτροπών ή Οργανισμών δημοσίου ενδιαφέροντος. Σημειώνω εδώ προχείρως τους τίτλους μόνον των πολύ σημαντικών Οργανισμών στους οποίους υπηρέτησε ως Πρόεδρος:

– Γεωδαιτική Επιτροπή του Κράτους.

– Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.

– Οργανισμός Κτηματολογίου και Χαρτογραφήσεων.

– Γνωμοδοτικό Συμβούλιο Ερευνας.

– Επιτροπή Βραβείου Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας.

Η παροιμιώδης εργατικότητά του, η παραδειγματική συνεργασιμότητα και το πάθος του για τη λογική λειτουργία των θεσμών, τον ενέπνεαν. Και άφησα επίτηδες για το τέλος το διάσημο παιδί του: το ΑΣΕΠ – τον δημόσιο Οργανισμό Επιλογής Προσωπικού· αυτόν που έκοψε τον βήχα των πολιτικάντηδων να «διορίζουν» τους ψηφοφόρους των, εισβάρος των φορολογουμένων.

4. Κι όλα τούτα, πάντοτε εκτός κομμάτων – παρ’ όλον ότι από οικογενειακή παράδοση ο Βέης είχε ξεκάθαρες δημοκρατικές αντιλήψεις. Τον καιρό της δικτατορίας μάλιστα, όταν κάθε πανεπιστήμιο υποδείκνυε τρία πρόσωπα για την Πρυτανεία, η δε χουντική κυβέρνηση θα «αποφάσιζε» τελικώς, σκαρφίσθηκα με τον Γιώργο ένα τέχνασμα: Στον αρμόδιο Σύλλογο Καθηγητών ΕΜΠ, αναθέσαμε σε έναν Συνάδελφο να θέσει την υποψηφιότητα των δυο μας. Τότε, ο (μετέπειτα υπουργός του Παπαδόπουλου) Αγαπητίδης, συμπαθής μεν αλλά χαμηλής πολιτικής αντιλήψεως άνθρωπος, απήτησε να δηλώσομε εκ προοιμίου ότι «αν ψηφισθούμε, θα αποδεχθούμε». Είχε μυρισθεί το τέχνασμα – αλλά η αυστηρά εν καθαρευούσει και νομικοφανής αντίρρησή μας, ότι ο Νόμος «ουδεμίαν προβλέπει προ της ψηφοφορίας συζήτησιν», διατήρησε εφικτό το σχέδιό μας. Κι αφού ψηφισθήκαμε αμφότεροι πανηγυρικώς, σηκωθήκαμε και βγάλαμε το λογύδριό μας περί της μη αποδοχής «λόγω των συνθηκών».

Ο Γιώργος, τον Νοέμβριο του 1973, φυλακίσθηκε στο ΕΑΤ – ΕΣΑ. Τέτοια ήταν η αντίληψη εκείνων των αντεθνουργών για τις Κορυφές του έθνους.

5. Ας προσθέσω κι άλλο ένα δείγμα της ευρύτερης αναγνώρισης που είχε ο εκλιπών. Πρώτον, από διακεκριμένα μέλη της Ακαδημίας Αθηνών, τα οποία τον είχαν οίκοθεν προτείνει ως υποψήφιο μιας νεο-ιδρυμένης έδρας. Αλλά και απ’ την ταπεινότητά μου, που παραιτήθηκα εγγράφως απ’ την ανάλογη πρόταση που είχε γίνει και για μένα, γράφοντας ότι εγώ δεν συγκρίνομαι με την «αξία του Γεωργίου Βέη».

6. Κυρίες και κύριοι, επιτρέψτε μου να συστήσω, κάθε φορά που συμβουλεύεσθε τον πλοηγό σας, θυμηθείτε τον μόχθο που προηγήθηκε μέσω της Δορυφορικής Γεωδαισίας για τον γεωγραφικό προσδιορισμό θέσεως (GPS) – και τον προπάτορα Γεώργιο Βέη που τον χάσαμε πρόσφατα…

Ο κ. Θεοδόσης Π. Τάσιος είναι ομότιμος καθηγητής του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου.