Αλλαγή πλαισίου λύσης ζητεί η Αγκυρα

Βαθύ χάσμα, το οποίο μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές έμοιαζε αγεφύρωτο, χωρίζει τις δύο πλευρές στο Κυπριακό. Ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων Ερσίν Τατάρ κατέθεσε έγγραφη πρόταση έξι σημείων προς τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες στο πλαίσιο της άτυπης πενταμερούς διάσκεψης στη Γενεύη, με το οποίο ζητεί ουσιαστικά αλλαγή του πλαισίου λύσης από αυτό της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας σε ένα μοντέλο «συνεργατικής σχέσης» που θα αναγνωρίζει την κυριαρχική ισότητα των δύο κοινοτήτων στο νησί ώστε αυτές να έχουν διακριτό διεθνές status. Αφού αυτή η πρόβλεψη κατοχυρωθεί μέσα από ένα νέο ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ – γεγονός που μοιάζει ιδιαίτερα δύσκολο λόγω των αντιδράσεων που έχουν ήδη εκφραστεί από μόνιμα μέλη του σώματος – τότε ο κ. Τατάρ ζητεί διαπραγματεύσεις με ορισμό χρονοδιαγράμματος.

Η άτυπη πενταμερής διάσκεψη με τη μορφή 5+1, στην οποία συμμετέχουν οι δύο κοινότητες του νησιού και οι τρεις εγγυήτριες δυνάμεις (Ελλάδα, Τουρκία, Ηνωμένο Βασίλειο), ξεκίνησε την Τρίτη 27 Απριλίου με εξαρχής δυσμενείς οιωνούς και προβλεπόταν να ολοκληρωθεί χθες, Πέμπτη 29 Απριλίου – εκτός απροόπτου. Οι συναντήσεις των παρευρισκομένων υπό διάφορα σχήματα (διμερή, τριμερή και ολομέλειας) έδιναν και έπαιρναν από την Τετάρτη το πρωί. Ο κ. Γκουτέρες φέρεται να τόνισε στην τουρκοκυπριακή πλευρά ότι έχει σαφείς όρους εντολής περί της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας και δεν μπορεί να αποκλίνει από αυτούς.

Τα μείζονα ζητήματα

Ωστόσο, καμία πλευρά δεν έμοιαζε διατεθειμένη να φέρει το βάρος μιας πλήρους κατάρρευσης. Φαίνεται δε ότι δεδομένης της απόκλισης θέσεων, δύο ήταν τα μείζονα ζητήματα που βρίσκονταν στο τραπέζι. Το πρώτο ζήτημα αφορούσε το περιεχόμενο της προσωπικής δήλωσης προς την οποία προσανατολιζόταν να προβεί μετά το πέρας των συναντήσεων ο Γενικός Γραμματέας, καθώς με δεδομένες τις διαφωνίες η έκδοση κοινού ανακοινωθέντος θα ισοδυναμούσε με άθλο. Το δεύτερο ζήτημα σχετιζόταν με το περιεχόμενο της δήλωσης και τις προοπτικές συνέχισης της διαδικασίας.

Διαφωνεί το Λονδίνο

Η επιμονή της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων για λύση δύο κρατών συνιστά θέση που δυσχεραίνει τις συνομιλίες, ενώ δεν ήταν σαφές αν η τουρκική πλευρά θα έβλεπε θετικά μία συνομοσπονδιακή λύση που θα προκαλούσε όμως σοβαρότατες επιπλοκές για την ίδια την υπόσταση της Κυπριακής Δημοκρατίας και θα μπορούσε να οδηγήσει στην απο-αναγνώρισή της. Πάντως, ακόμη και το Λονδίνο, που πάντοτε εμφανίζεται υπέρ «δημιουργικών και ευέλικτων λύσεων», δεν συμφωνούσε με αλλαγή του πλαισίου λύσης, αντιλαμβανόμενο και τις επιπτώσεις επί του ζητήματος των βρετανικών βάσεων.

Με ορίζοντα τον Ιούνιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 24-25/6, δεν θα πρέπει να αποκλείεται η σύγκληση άλλης μιας (άτυπης) διάσκεψης. Τον Ιούνιο θα τεθεί στο τραπέζι των «27» και η υπόθεση της Τελωνειακής Ενωσης ΕΕ – Τουρκίας, στην οποία το Κυπριακό, λόγω της μη αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Αγκυρα, έχει κομβική σημασία. Σημειώνεται επίσης ότι ο σεβασμός του κοινοτικού κεκτημένου απασχολεί σφόδρα τόσο τη Λευκωσία όσο και την Αθήνα. Ελληνικές διπλωματικές πηγές σημείωναν μάλιστα ότι «οποιαδήποτε λύση θα πρέπει να διασφαλίζει τη συνέχιση της ουσιαστικής συμμετοχής της Κύπρου στη λήψη αποφάσεων εντός της ΕΕ, χωρίς εξωτερικές παρεμβολές».