«Ακόμη και η ασθένεια μπορεί να μας δώσει δύναμη»

«Ερχεστε από την Ελλάδα; Ω μα τι όμορφα! Η καριέρα μου έχει συνδυαστεί με τις ερμηνείες αρκετών ελληνίδων ηρωίδων! Στο θέατρο φυσικά». Ο ενθουσιασμός της Μαρτέν Σεβαλιέ δείχνει γνήσιος κρίνοντας από τη δυνατή χειραψία και το έντονο χαμόγελό της. Η χειραψία δικαιολογείται. Aυτή η συνάντηση με τη γαλλίδα ηθοποιό έγινε στο Παρίσι πριν από το ξέσπασμα της Covid-19, όταν η M. Σεβαλιέ, μαζί με πολλούς άλλους γάλλους καλλιτέχνες, συμμετείχε στο φεστιβάλ της Unifrance, το οποίο συντελεί στην προώθηση του γαλλικού κινηματογράφου. Μια από τις καλύτερες τελευταίες γαλλικές παραγωγές είναι το «Εμείς οι δυο» («Deux») του Φίλιπο Μενεγκέτι, όπου η έμπειρη ηθοποιός συμπρωταγωνιστεί δίπλα στην Μπάρμπαρα Σούκοβα. Αυτή η ταινία υπήρξε η αφορμή για τη συνάντησή μας.

Στην ταινία «Εμείς οι δυο» η Σεβαλιέ υποδύεται τη Μαντλέν, μια γυναίκα ερωτευμένη με μια άλλη γυναίκα, τη Νίνα (Σούκοβα), η οποία κατοικεί στο απέναντι διαμέρισμα της ίδιας πολυκατοικίας. Η Νίνα, που προέρχεται από άλλη χώρα, έχει προοδευτικό μυαλό και δεν φοβάται τις συνέπειες της κοινοποίησης αυτής της σχέσης. Αντιθέτως, η Μαντλέν έχει πρόβλημα. Πρώην δασκάλα, είναι μητέρα δύο παιδιών, έχει εγγόνια και ανησυχεί για τον αντίκτυπο που θα έχει στον κοινωνικό περίγυρό της η γνωστοποίηση μιας τέτοιας σχέσης. Κάποια στιγμή όμως, η ζωή και των δύο θα αλλάξει ριζικά: η Μαντλέν παθαίνει εγκεφαλικό επεισόδιο και το μόνο που η Νίνα θέλει είναι να τη φροντίζει, να σταθεί δίπλα της. Ποια θα μπορούσε να είναι η κατάληξη αυτής της σχέσης;

Η παγκοσμιότητα

της αγάπης

«Η σεξουαλικότητα είναι μέρος της ζωής, όμως πριν μιλήσει κανείς για τη σεξουαλικότητα, θα πρέπει να αποδεχθεί την παγκόσμια μορφή της αγάπης» θα μου πει η Μ. Σεβαλιέ. «Η αγάπη είναι παγκόσμια και ποτέ δεν κατάλαβα γιατί μαχόμαστε για την αγάπη. Γιατί να είναι πρόβλημα; Τι σημασία έχει αν είναι άνδρας με γυναίκα, άνδρας με άνδρα ή γυναίκα με γυναίκα; Δεν είναι οι σχέσεις το πρόβλημα αλλά το ότι δεν μπορούμε να αποδεχθούμε την παγκοσμιότητα της αγάπης».

Η Σεβαλιέ νιώθει άσχημα που τόσα ταμπού της ζωής μας προέρχονται από την εκπαίδευση και τη θρησκεία ή, κι αν δεν προέρχονται από εκεί, προέρχονται από τον λανθασμένο τρόπο με τον οποίο μας έχουν μάθει να αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα.

Προκαταλήψεις

και κακοποίηση

Η ηθοποιός δίνει ένα προσωπικό παράδειγμα: «Ζω σε ένα σπίτι σε μια πολύ δύσκολη περιοχή, εξ ου και η διάρρηξη που έγινε προσφάτως σε αυτό. Στην περιοχή αυτή πολύς νέος κόσμος κυκλοφορεί χωρίς να έχει τίποτε να κάνει. Δεν έχει παιδεία, δεν έχει δουλειά, αλλά δεν έχει και κάποια θρησκεία. Το μόνο που κάνουν είναι να ακουμπούν σε τοίχους και να τους κρατούν με τα πόδια τους. Μια μέρα ένα από αυτά τα παιδιά παραδέχθηκε την ομοφυλοφιλία του και βρήκε τρομερά δυσάρεστη κακομεταχείριση από τους άλλους. Σε τέτοιο σημείο δε, που χρειάστηκε να μετακομίσει. Θέλω να πω με αυτό ότι το παιδί αυτό ήταν στην ίδια ακριβώς μοίρα με τα υπόλοιπα. Αθρησκο, άνεργο, χωρίς παιδεία. Να όμως που έχουν προκαταλήψεις, βλέπουν τον εαυτό τους ως επαναστάτες, κρατούν τα πιο μοντέρνα τηλέφωνα Και να τι έμελλε να δεχθεί εξαιτίας των σεξουαλικών προτιμήσεών του. Πώς το εξηγώ; Δεν μπορώ».

Επιστρέφοντας στην ταινία, η Σεβαλιέ είπε ότι η στάση της Μαντλέν στην ιστορία δεν είναι αυτή που είναι εξαιτίας των ταμπού. «Φοβάται να ομολογήσει αυτό που πραγματικά θέλει διότι φοβάται για τα παιδιά της» είπε η ηθοποιός. «Φοβάται για την κοινωνία, το περιβάλλον της, την οικογένειά της, τα παιδιά της. Ομως την ίδια ώρα, και εδώ βρίσκω το ενδιαφέρον, είναι ένας φόβος που προήλθε από την ίδια. Ηθελε να προκαλέσει αυτόν τον φόβο στον εαυτό της. Αυτοφυλακίζεται αποδεχόμενη μια μη επιτρεπτή σχέση με μια άλλη γυναίκα. Και η δραματική τροπή της ταινίας, το εγκεφαλικό, κατά μια έννοια την απελευθερώνει, της δίνει δύναμη, την κάνει ακόμη πιο επαναστατική».

Ακούγεται βέβαια κάπως απογοητευτικό να χρειάζεται κάποιος να πάθει εγκεφαλικό για να νιώσει απελευθερωμένος, αναφέρω στη Μ. Σεβαλιέ. Εκείνη γελάει. «Και όμως μπορεί να συμβεί και έχω και πάλι να σας δώσω ένα προσωπικό παράδειγμα. Επαθα κι εγώ ένα ατύχημα από το οποίο, τελικά, απελευθερώθηκα. Επεσα από έναν όροφο. Μέχρι τότε, στην προσωπική ζωή μου, ένιωθα πολύ ντροπαλή, πολύ συγκρατημένη – όχι στο σανίδι του θεάτρου, εκεί ήμουν πάντα πολύ ελεύθερη και αυτό είναι το παράδοξο. Ομως από το ατύχημα και μετά, στην ιδιωτική ζωή μου όλα άλλαξαν. Είδα ότι ακόμη και μια ασθένεια μπορεί να μας δώσει δύναμη! Και η ειρωνεία είναι ότι έπαθα αυτό το ατύχημα λίγο πριν αναλάβω τον ρόλο αυτής εδώ της ταινίας. Με περίμεναν να αναρρώσω ώστε να αρχίσουν τα γυρίσματα. Είδατε τελικά πόσο κοντά βρίσκεται η ζωή με την τέχνη;».   

Η αφοσίωση στο σανίδι

και η «χαμένη Επίδαυρος»

H Μαρτέν Σεβαλιέ δεν είναι τόσο άνθρωπος του κινηματογράφου όσο του θεάτρου και της τηλεόρασης. Για την ακρίβεια, οι κινηματογραφικές εμφανίσεις της είναι ελάχιστες συγκρινόμενες με τη δουλειά της στο σανίδι και στη μικρή οθόνη. Ως φοιτήτρια του Εθνικού Ωδείου Δραματικής Τέχνης, προσλήφθηκε στο Théâtre de la Ville το 1968 και κάτι λιγότερο από μια εικοσαετία αργότερα έγινε μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Comédie-Française. Οι συνεργασίες της με διάσημους σκηνοθέτες είναι πολλές, ανάμεσά τους με τον Ζαν Λουί Μπενουά, τον Ζαν Λουί Μπαρό, τον Φρανσίς Ιστέρ και τον Πίτερ Μπρουκ. Εν έτει 2007 κέρδισε το βραβείο κωμικού Molière για το έργο «Le Retour au desert» (Η επιστροφή στην έρημο) του Μπερνάρ Μαρί Κολτέ. Στον κινηματογράφο έχει δουλέψει με τον Γκιγιόμ Κανέ στο επιτυχημένο θρίλερ «Μην το πεις σε κανέναν», με τον Μπενουά Ζακό στο δράμα εποχής «Αντίο, βασίλισσά μου» και με τον Λουκά Μπελβό στην ενδιαφέρουσα δραματική κομεντί «Μήπως είσαι ο τύπος μου;». Στην ταινία του Φιλιπ Μενεγκέτι όμως, η Σεβαλιέ δίνει μακράν την καλύτερή της ερμηνεία στον κινηματογράφο.

Κλείνοντας την κουβέντα μας επιστρέφω στην αρχή και ρωτώ τη Μαρτέν Σεβαλιέ ποιες ηρωίδες ελληνικής ιθαγένειας έχει ερμηνεύσει στο θέατρο. «Νομίζω όλες τις βασικές από την αρχαία ελληνική τραγωδία» απάντησε. «Την Αντιγόνη, την Ηλέκτρα, την Κλυταιμνήστρα…». Μικρή παύση. «Τι μυαλό είχαν αλήθεια οι αρχαίοι τραγωδοί! Τα είπαν όλα από τότε, έτσι δεν είναι;». Και όταν ένα λεπτό αργότερο λέω στη Σεβαλιέ ότι θα έπρεπε κάποια στιγμή να παίξει στην Επίδαυρο, η ηθοποιός πιάνει με μια ελαφριά δόση τραγικότητας το κεφάλι της και λέει: «Μα επρόκειτο να ερμηνεύσω σε αυτόν τον υπέροχο χώρο!». Κουνά το κεφάλι της λες και η ανάμνηση την πληγώνει. «Αλλά το πρόγραμμά μου την τελευταία στιγμή άλλαξε και βρέθηκα στο… Τόκιο. Ποτέ δεν μπόρεσα να χωνέψω το γεγονός ότι ενώ είχα την ευκαιρία να παίξω στην Επίδαυρο, δεν τα κατάφερα!».