Αγωνία για τα δάνεια όσων έχουν πληγεί από την πανδημία

Από 50% έως 70% αναμένεται να διαμορφωθεί, ανάλογα με την τράπεζα, το ποσοστό των δανείων που θα επανέλθουν σε κανονικές πληρωμές μετά τις εννιάμηνες αναστολές δόσεων που χορηγήθηκαν σε οφειλέτες πληττόμενους από την πανδημία. Αυτή είναι η πρώτη εκτίμηση τραπεζικών στελεχών μετά τις πρώτες επαφές με δανειολήπτες που ακολούθησαν τη λήξη των μορατόριουμ σε ανοίγματα 24 δισ. από το σύνολο των 28 δισ. ευρώ που πάγωσαν μετά το ξέσπασμα της πανδημίας.

Οπως επισημαίνει κορυφαία τραπεζική πηγή που έχει εικόνα των σχετικών διεργασιών, «καλύτερη ορατότητα θα υπάρξει στις αρχές του επόμενου μήνα ως προς τα δάνεια που θα συνεχίσουν να αποπληρώνονται κανονικά». Ωστόσο δηλώνει αισιόδοξος ότι τελικά θα αποφύγουμε το κακό σενάριο. Σύμφωνα με τον ίδιο, «η μάχη των επόμενων μηνών θα δοθεί για τα δάνεια τα οποία είναι αδύνατον να εξυπηρετηθούν με τις προ κορωνοϊού δόσεις εξαιτίας της πίεσης στα εισοδήματα».

Δύο οι επιλογές

Οι επιλογές σε αυτές τις περιπτώσεις είναι δύο:

Πρώτον, η εξόφληση, τουλάχιστον για όλο το 2021, μειωμένης κατά 50% δόσης σε σχέση με την αρχική.

Δεύτερον, βαθύτερες ρυθμίσεις για τη θεραπεία ανοιγμάτων που δεν είναι δυνατόν να αποπληρωθούν με τους όρους που ίσχυαν πριν από την πανδημία λόγω μόνιμης μείωσης στα εισοδήματα του οφειλέτη.

Οι διαχειριστές δανείων θα επιχειρήσουν να περιορίσουν όσο το δυνατόν περισσότερο τα δάνεια που θα χρειαστούν τελικά ρύθμιση και όχι απλή παράταση των μέτρων διευκόλυνσης. Στην παρούσα συγκυρία, ωστόσο, δεν είναι δυνατή η διατύπωση ασφαλών προβλέψεων για τις οφειλές που θα ενταχθούν στην κατηγορία των μη εξυπηρετούμενων (NPE).

Η επιδότηση δόσεων

Από την άλλη, ενθαρρυντικά είναι τα στοιχεία για τα ενυπόθηκα δάνεια που εντάχθηκαν στον μηχανισμό επιδότησης δόσεων «Γέφυρα». Σε αυτά η απώλεια του δώρου από το κράτος, που μπορεί να φτάσει έως τα 5.400 ευρώ σε περίπτωση καθυστέρησης, αποτελεί ένα ισχυρό αντικίνητρο αθέτησης πληρωμών από εδώ και στο εξής. Ως εκ τούτου υπάρχει μεγάλη αισιοδοξία πως τα ανοίγματα αυτά θα παραμείνουν πράσινα.

Εξάλλου, οι τραπεζίτες ποντάρουν πολλά και στην ενεργοποίηση του αντίστοιχου προγράμματος για ελεύθερους επαγγελματίες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που βρίσκεται στην τελική ευθεία για τη νομοθέτηση και την εφαρμογή του. Στη νέα δράση αναφέρθηκε από το βήμα της Βουλής την περασμένη Παρασκευή ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας, τονίζοντας ότι η επιδότηση θα είναι διάρκειας 8 μηνών και θα καλύπτει ένα μεγάλο μέρος κεφαλαίου και τόκων για διάστημα 8 μηνών. Ειδικότερα, η επιχορήγηση θα φτάνει ως το 90% επί των δόσεων σε ενήμερα επιχειρηματικά και επαγγελματικά δάνεια και έως το 80% σε μη εξυπηρετούμενα, υπό την προϋπόθεση ότι θα ρυθμιστούν. Με τον τρόπο αυτό θα επιβραβευθούν οι συνεπείς δανειολήπτες, αλλά και όσοι είναι διατεθειμένοι να βρουν μία λύση με τον πιστωτή της για την αποπληρωμή του χρέους τους. Ο κ. Σταϊκούρας υποστήριξε ότι η διαδικασία των αιτήσεων για τη νέα δράση θα γίνεται αποκλειστικά με ηλεκτρονικό τρόπο και θα ολοκληρώνεται γρήγορα χωρίς την υποβολή δικαιολογητικών από τους δικαιούχους.

Αλλαγές στα κριτήρια επιλογής τραπεζικών στελεχών

Ετοιμη να θεσμοθετήσει αλλαγές στα κριτήρια επιλογής των μελών διοικητικών συμβουλίων στις τράπεζες είναι η κυβέρνηση, μετά από σχετικές διαβουλεύσεις που είχε με τους θεσμούς. Πρόκειται για ένα πάγιο αίτημα των τραπεζικών διοικήσεων τα τελευταία χρόνια, καθώς τα κριτήρια που έχουν θεσπιστεί για την επιλογή στελεχών είναι πολύ αυστηρά, καθιστώντας δύσκολη την εύρεση υποψηφίων με τα κατάλληλα βάσει νόμου προσόντα.

Σύμφωνα με τραπεζικές πηγές, το υπουργείο Οικονομικών κινείται ήδη προς την κατεύθυνση χαλάρωσης των σχετικών προϋποθέσεων, ώστε να είναι πιο ρεαλιστικές, διευρύνοντας την περίμετρο των υποψηφίων και με Ελληνες που γνωρίζουν την εγχώρια πραγματικότητα πολύ καλύτερα από ξένους που καταλαμβάνουν μέχρι σήμερα θέσεις στα διοικητικά συμβούλια των συστημικών ομίλων.

Στον αέρα οι πλειστηριασμοί

Προβληματισμός υπάρχει στις τράπεζες για την αναστολή λειτουργίας των δικαστηρίων. Ακόμη και σε ολοκληρωμένους πλειστηριασμούς είναι αδύνατη η καταβολή του τιμήματος που προέκυψε από τη διαδικασία και η μεταβίβαση του ακινήτου στον νέο ιδιοκτήτη. Επιπλέον, δεν μπορούν να προχωρήσουν διαδικασίες που απέχουν πολλούς μήνες από τον πλειστηριασμό. Η πληροφόρηση που έχουν οι τράπεζες από την κυβέρνηση είναι ότι αυτές οι εργασίες θα ξεκινήσουν πάλι όταν αρθούν τα περιοριστικά λόγω πανδημίας μέτρα. Με τις μέχρι σήμερα αποφάσεις το lockdown θα λήξει στο τέλος Φεβρουαρίου, ωστόσο είναι πιθανό να υπάρξει παράταση, επηρεάζοντας και τη λειτουργία των δικαστηρίων.

Από την ημέρα επαναλειτουργίας των δικαστηρίων, κάποια στιγμή μέσα στο Μάρτιο κατά πάσα πιθανότητα, θα ξεκινήσουν και οι πλειστηριασμοί, με εξαίρεση την κύρια κατοικία των κορωνοϊόπληκτων που θα προστατευτούν μέχρι και το τέλος Μαΐου. Πρόκειται για νοικοκυριά που πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια, εκ των οποίων τα βασικά είναι τα εξής: Αξία κατοικίας ως 300.000 ευρώ, σύνολο ακίνητης περιουσίας ως 600.000 ευρώ, ατομικό εισόδημα ως 24.000 ευρώ, προσαυξημένα κατά 18.000 ευρώ για ζευγάρια και κατά 5.000 ευρώ για κάθε εξαρτώμενο μέλος και καταθέσεις έως 40.000 ευρώ. Πλήρη απελευθέρωση πλειστηριασμών θα έχουμε από την 1η Ιουνίου με την έναρξη εφαρμογής του νέου Πτωχευτικού Κώδικα.

Σημειώνεται ότι την ερχόμενη Παρασκευή θα πραγματοποιηθεί η τακτική μηνιαία συνεδρίαση της επιτροπής που έχει συσταθεί για την υλοποίηση του νόμου για τη δεύτερη ευκαιρία, υπό την προεδρία του υπουργού Οικονομικών Χρήστου Σταϊκούρα και με τη συμμετοχή εκπροσώπων της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών (ΕΕΤ), των εταιρειών διαχείρισης και της PWC που λειτουργεί ως σύμβουλος στη διαδικασία.

Ανοδος των επιχειρηματικών χορηγήσεων

Ανοδο για πρώτη φορά μετά τη χρεοκοπία του Ελληνικού Δημοσίου το 2010 σημείωσαν πέρυσι τα υπόλοιπα των τραπεζικών δανείων. Πρόκειται για μια εξέλιξη που συνδέεται άμεσα με την ενεργοποίηση μετά το ξέσπασμα της πανδημίας προγραμμάτων εγγυοδοσίας και επιδότησης τόκων για τη στήριξη των πληττόμενων από τον περιορισμό της οικονομικής δραστηριότητας επιχειρήσεων. Από την άλλη, χαμηλές ήταν οι πτήσεις στα δάνεια των ιδιωτών που συμπλήρωσαν πέρυσι 11 χρόνια συνεχούς πτώσης από τα ιστορικά υψηλά τους, παρά το γεγονός ότι ανεστάλησαν οι πληρωμές σε χορηγήσεις άνω των 10 δισ. ευρώ.

Στην πραγματική οικονομία

Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, η ενδυνάμωση της πιστωτικής επέκτασης, ιδιαίτερα αφότου ξεκίνησαν οι επιδράσεις από την πανδημία, αντανακλά την ενίσχυση τόσο της ζήτησης όσο και της προσφοράς δανείων. Ειδικότερα, οι πιέσεις στη ρευστότητα των επιχειρήσεων μετά την έναρξη της υγειονομικής κρίσης και η διαμόρφωση των επιτοκίων των επιχειρηματικών χορηγήσεων σε χαμηλό μέσο επίπεδο οδήγησαν σε ενίσχυση της ζήτησης για νέα δάνεια.

Η παροχή πιστώσεων προς τις επιχειρήσεις ενισχύθηκε, ειδικά μετά τον Ιούνιο, από τα προγράμματα χρηματοδότησης μέσω της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας με εγγυήσεις (από το Ταμείο Εγγυοδοσίας Επιχειρήσεων COVID-19) και επιδότηση επιτοκίου (ΤΕΠΙΧ ΙI), καθώς και από τις χρηματοδοτήσεις της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.

Τα κονδύλια αυτά διοχετεύτηκαν με ταχύτητα προς την πραγματική οικονομία για την κάλυψη αναγκών σε κεφάλαια κίνησης και για να στηριχτούν κλάδοι της οικονομικής δραστηριότητας οι οποίοι υπέστησαν ζημιές από την πανδημία. Πάντως, ακόμη και αν αφαιρεθεί η σημαντική συμβολή των προαναφερθέντων προγραμμάτων, τα οποία άλλωστε προϋποθέτουν διάθεση των τραπεζών να αναλάβουν μέρος του πιστωτικού κινδύνου, εκτιμάται ότι η πιστωτική επέκταση παρέμεινε αξιοσημείωτη.

Στον αντίποδα, συνεχίστηκε, όπως προαναφέρθηκε, η περαιτέρω συρρίκνωση του υπολοίπου της χρηματοδότησης προς τα νοικοκυριά.