«Ραντεβού τον Σεπτέμβριο» έδωσαν οι πιστωτές για τη ρύθμιση του χρέους. Η πολυπόθητη ελάφρυνση, στην οποία στηρίχθηκαν ο Αλέξης Τσίπρας και η κυβέρνησή του για να παραβιάσουν τις «κόκκινες γραμμές» που είχαν θέσει ικανοποιώντας τις απαιτήσεις των πιστωτών, αναβλήθηκε για ακόμη μία φορά. Σύμφωνα μάλιστα με την ανακοίνωση του Eurogroup, η λύση που επεξεργάζονται Ευρωπαίοι και ΔΝΤ παραμένει ασαφής και απροσδιόριστη, αφήνοντας ανοικτά όλα τα ενδεχόμενα.

Βόλφγκανγκ Σόιμπλε
και Πόουλ Τόμσεν έδωσαν σκληρή μάχη, ερήμην της Ελλάδας, με τον γερμανό υπουργό Οικονομικών να αναδεικνύεται νικητής στα σημεία και τον γενικό διευθυντή του Ταμείου να κερδίζει ζωτικής σημασίας πόντους, οι οποίοι στη συνέχεια μπορεί να αποδειχθούν καθοριστικοί για την έκβαση της αντιπαράθεσης των πιστωτών για το χρέος.
Το αρχικό προσχέδιο της ανακοίνωσης, που έπεσε στο τραπέζι όταν ξεκίνησε η μαραθώνια συνεδρίαση, στις 3 το απόγευμα, έφερε τη σφραγίδα Σόιμπλε. Στην ουσία μετέφερε στο μέλλον, μετά το 2018, την όποια λύση για το χρέος, κάτι που προκάλεσε την αντίδραση Τόμσεν, ο οποίος ζητούσε λύση εδώ και τώρα. Ομως ο γερμανός υπουργός Οικονομικών ήταν κάθετος. Εχοντας στο μυαλό του τις γερμανικές εκλογές το φθινόπωρο του 2017, δεν άφησε περιθώρια στον επικεφαλής του ευρωπαϊκού γραφείου του ΔΝΤ, ο οποίος επέμενε ότι το Ταμείο δεν μπορεί να συμμετέχει στο πρόγραμμα αν το χρέος δεν είναι βιώσιμο. Αυτό άλλωστε προβλέπει το καταστατικό του, με βάση το οποίο το διοικητικό συμβούλιο θα κληθεί να εγκρίνει ως το τέλος του έτους τη συμμετοχή του στο πρόγραμμα.
Και οι δύο πλευρές έδειχναν ανυποχώρητες. «Μεταξύ τους παίχτηκε το παιχνίδι του δειλού (chicken game)» αναφέρουν πηγές που είναι σε θέση να γνωρίζουν. Ο Σόιμπλε πίστευε ότι αν επιμείνει στη θέση του θα ανάγκαζε τον Τόμσεν να υποχωρήσει, διότι διαφορετικά το ΔΝΤ θα χρεωνόταν την κατάρρευση της Ελλάδος, καθώς οι πιστωτές χωρίς τη συμμετοχή του Ταμείου θα σταματούσαν τη χρηματοδότηση της χώρας.
Ομως ο Τόμσεν «είδε» την μπλόφα του Σόιμπλε, επέμεινε στη θέση του, με αποτέλεσμα η συνεδρίαση να διακοπεί γύρω στις 8 το βράδυ, για να ακολουθήσουν έντονες διμερείς συζητήσεις, μεταξύ Σόιμπλε – Τόμσεν, Σόιμπλε – Ντάισελμπλουμ και Τόμσεν – Ντάισελμπλουμ. Ο Τόμσεν δεν έκανε πίσω, επιμένοντας ότι αυτό που χρειάζεται η Ελλάδα είναι ελάφρυνση χρέους και όχι περισσότερη λιτότητα και πως αν δεν την προσφέρουν οι Ευρωπαίοι, τότε θα είναι αυτοί υπεύθυνοι για την αποχώρηση του Ταμείου και την κατάρρευση της Ελλάδος. «Περιμένετε από μια χώρα με τον χαμηλότερο ρυθμό αύξησης της παραγωγικότητας στην ευρωζώνη να πετύχει τον μεγαλύτερο; Αυτό δεν γίνεται διότι απαιτούνται διαρθρωτικές αλλαγές, τις οποίες καμία κυβέρνηση δεν θέλει να υιοθετήσει» φέρεται να είπε ξεκαθαρίζοντας ότι «το Ταμείο δεν θα δεχθεί λιτότητα, αλλά ελάφρυνση χρέους».
Τελικά ο Σόιμπλε αναγκάστηκε να αναδιπλωθεί. Η συνεδρίαση ξανάρχισε λίγο μετά τα μεσάνυχτα με ένα νέο προσχέδιο ανακοίνωσης, το οποίο δεν είχε καμία σχέση με το αρχικό. Η πλάστιγγα σαφώς είχε γείρει προς την πλευρά του ΔΝΤ. Ομως ενστάσεις άρχισαν να εκφράζονται από υπουργούς χωρών που συμμερίζονται τις απόψεις του γερμανού υπουργού Οικονομικών (Ολλανδία, Αυστρία κ.λπ.) με αποτέλεσμα να προστεθούν σημεία που προωθούσε η γερμανική πλευρά.
Για να συμφωνήσουν στο τελικό κείμενο χρειαζόταν η συγκατάθεση της Κριστίν Λαγκάρντ, η οποία βρισκόταν στην πρωτεύουσα του Καζακστάν Αστάνα, όπου συμμετείχε στο Ασιατικό Οικονομικό Φόρουμ. Εξαιτίας της διαφοράς ώρας οι υπουργοί Οικονομικών έπρεπε να περιμένουν ως τις 3 το πρωί για να ξυπνήσει και να ενημερωθεί. Τελικά, έδωσε το ΟΚ και έγιναν οι ανακοινώσεις.
Κατά πολλούς νικητής αναδείχθηκε ο Σόιμπλε, ο οποίος κράτησε το Ταμείο στο πρόγραμμα και ταυτόχρονα απέφυγε ουσιαστική λύση πριν από το 2018. Κατά άλλους το Ταμείο, το οποίο αν και δεν πήρε λύση τώρα, έχει την επιλογή να μη συμμετάσχει στο πρόγραμμα αν το διοικητικό του συμβούλιο δεν εγκρίνει τη νέα ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους που θα συντάξει. Για την ελληνική πλευρά αυτό ίσως να είναι το μεγαλύτερο όφελος. Δηλαδή ότι το ΔΝΤ θα συντάξει ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους με ρεαλιστικούς στόχους.
Οι πιέσεις του ΔΝΤ έγιναν σαφείς στην ανακοίνωση του Eurogroup, στην οποία ανάγκασε τους Ευρωπαίους να εγκαταλείψουν τους φιλόδοξους στόχους για πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% ως το 2028. Στην ανακοίνωση γίνεται λόγος για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% το 2018 και στη συνέχεια το δημοσιονομικό αποτέλεσμα συνδέεται με το Σύμφωνο Σταθερότητας, το οποίο προβλέπει έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης (πρωτογενές αποτέλεσμα συν τόκους εξυπηρέτησης χρέους) ως 3%.
Ετσι η μάχη μεταφέρεται το φθινόπωρο και αναμένεται να έχει μεγάλη διάρκεια και έντονο παρασκήνιο μεταξύ Ευρωπαίων, ΔΝΤ και Ουάσιγκτον. Τότε η στάση του Ταμείου αναμένεται διαφορετική καθώς θα έχει εκλείψει το δημοψήφισμα της 23ης Ιουνίου για την παραμονή ή όχι της Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες, το βρετανικό δημοψήφισμα επηρέασε τη στάση του Ταμείου, το οποίο όμως ξεκαθάρισε ότι δεν ενδιαφέρεται για τις γερμανικές εκλογές και δεν είναι διατεθειμένο να ακολουθήσει τους Ευρωπαίους «κλωτσώντας το τενεκεδάκι πιο κάτω στον δρόμο».
Το φθινόπωρο, που όπως όλα δείχνουν θα κριθεί η ελάφρυνση του χρέους, θα «τρέχει» η δεύτερη αξιολόγηση για την επόμενη δόση στην οποία μεταξύ άλλων θα εξεταστεί η εφαρμογή του πολυνομοσχεδίου που ψηφίστηκε πρόσφατα, η πώληση του 25% του ΑΔΜΗΕ και η περαιτέρω απελευθέρωση της αγοράς εργασίας. Δηλαδή, την ώρα που όλα αυτά θα είναι ανοικτά και δεν αναμένεται (με βάση την ως τώρα εμπειρία) να κλείσουν στην ώρα τους, Ευρωπαίοι και ΔΝΤ θα συζητούν για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους.
Τραπεζικές πηγές εκτιμούν ότι αν αρχίσουμε να κωλυσιεργούμε το κλίμα για την Ελλάδα θα γίνει και πάλι έντονα αρνητικό. «Αν την ώρα που στη Γερμανία θα συζητούν την ελάφρυνση του χρέους η Ελλάδα δεν ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις της, θα είναι πολύ δύσκολο για τον Σόιμπλε, εν όψει των γερμανικών εκλογών, να πείσει τους αντάρτες του κόμματός του, που βλέπουν την παράταση των λήξεων σαν να μεταφέρουν το βάρος της Ελλάδας από τα παιδιά στα εγγόνια τους, να συμφωνήσουν σε μια λύση» αναφέρουν.

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ
Τι θα γίνει με το χρέος

Βραχυπρόθεσμα θα γίνει χρήση των διαθέσιμων εργαλείων για την εξομάλυνση των πληρωμών τόκων. Στόχος είναι να διασφαλιστεί ότι στη διάρκεια του τρέχοντος προγράμματος η Ελλάδα δεν θα χρειαστεί νέα κεφάλια.
Μεσοπρόθεσμα, μετά το 2018, θα παρασχεθεί μεγαλύτερη ελάφρυνση χρέους μέσω κάποιων συνδυασμών παράτασης της διάρκειας των ελληνικών δανείων, μείωσης επιτοκίων, επιστροφής κερδών από τα ομόλογα που διακρατεί η ΕΚΤ και εξαγοράς των ακριβότερων δανείων του ΔΝΤ χρησιμοποιώντας τα κεφάλαια που περίσσεψαν από τη διάσωση των τραπεζών. Στόχος είναι η διατήρηση ως το 2030 των ετήσιων χρηματοδοτικών αναγκών της Ελλάδας κάτω από το 15% του ΑΕΠ.
Μακροπρόθεσμα θα εξετασθούν περαιτέρω βήματα με στόχο οι ετήσιες χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας να παραμείνουν κάτω από το 20% του ΑΕΠ ετησίως. Στο πλαίσιο αυτό προβλέπεται η δημιουργία αυτόματου μηχανισμού «κόφτη» που θα ενεργοποιείται αν οι χρηματοδοτικές ανάγκες αυξηθούν πάνω από αυτό το όριο.
Ωστόσο, με βάση της ανακοίνωση του Eurogroup είναι δύσκολο να υπολογιστεί το ακριβές όφελος που θα έχει η Ελλάδα. Οπως είπε στη συνέντευξη Τύπου ο Πόουλ Τόμσεν «συμφωνήσαμε στα μέτρα αλλά δεν τα ποσοτικοποιήσαμε». Πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχει πολλή δουλειά ακόμη.

ΣΥΖΗΤΗΣΕΙΣ
Το φθινόπωρο, που όπως όλα δείχνουν θα κριθεί η ελάφρυνση του χρέους, θα «τρέχει» η δεύτερη αξιολόγηση για την επόμενη δόση στην οποία μεταξύ άλλων θα εξεταστεί η πώληση του 25% του ΑΔΜΗΕ και η περαιτέρω απελευθέρωση της αγοράς εργασίας. Δηλαδή, την ώρα που όλα αυτά θα είναι ανοικτά και δεν αναμένεται (με βάση την ως τώρα εμπειρία) να κλείσουν στην ώρα τους, Ευρωπαίοι και ΔΝΤ θα συζητούν για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ