Από τους G20 τον Νοέμβριο του 2011 στους G7 τον Ιούνιο του 2015. Δύο φορές σε διάστημα τριάμισι ετών η ελληνική οικονομία και η προσωπική τύχη δύο πρωθυπουργών, του Γιώργου Παπανδρέου και του Αλέξη Τσίπρα, αφέθηκαν στα χέρια των ισχυρών του κόσμου. Η Ελλάδα, παρά τις δημοσιονομικές επιτυχίες, δεν κατάφερε να ομονοήσει πολιτικά και να ανακτήσει την εθνική της κυριαρχία. Η μοίρα του κ. Παπανδρέου σφραγίστηκε στις Κάννες, δύο ημέρες αφότου είχε εξαγγείλει το δημοψήφισμα. Σε μια σύσκεψη που συγκλόνισε την Ελλάδα και την Ευρώπη, η πρωθυπουργία Παπανδρέου έληξε απότομα –παρέδωσε την εξουσία δύο ημέρες αργότερα –μέσα σε ατμόσφαιρα πρωτόγνωρης οργής από την ηγεσία της ΕΕ. Η συνάντηση των Καννών ήταν η κατάληξη του αδιεξόδου στο οποίο είχε εγκλωβιστεί επί έξι μήνες η πολιτική ζωή στην Ελλάδα, καθώς η τότε κυβέρνηση αδυνατούσε να εφαρμόσει το Μνημόνιο. Εχει ξεχωριστό ενδιαφέρον ότι τέσσερις από τους οκτώ πρωταγωνιστές εκείνης της επεισοδιακής σύσκεψης (Μέρκελ, Λαγκάρντ, Γιούνκερ, Σόιμπλε) εξακολουθούν να κινούν τα νήματα της ελληνικής προσπάθειας να ξεφύγει από τις δαγκάνες της κρίσης. «Στις Κάννες τουλάχιστον μας κάλεσαν» σχολίαζε πικρόχολα πολιτικός με γνώση των γεγονότων εκείνης της περιόδου. Στη Σύνοδο των G7 στο Ελμαου της Βαυαρίας στις 7 και 8 Ιουνίου οι αποφάσεις μάλλον θα ληφθούν ερήμην της ελληνικής κυβέρνησης, δεδομένου ότι ο κ. Τσίπρας δυσκολεύεται να επιτύχει μια συμφωνία που δεν θα θέτει υπό αμφισβήτηση την ηγεμονία του στον ΣΥΡΙΖΑ ή τη νομιμοποίησή του στην κοινωνία που τον ανέδειξε πρωθυπουργό δείχνοντας εμπιστοσύνη στις προεκλογικές δεσμεύσεις του.
Καθοριστική συνάντηση
Θα προηγηθεί τη Δευτέρα συνάντηση της Ανγκελα Μέρκελ, του Φρανσουά Ολάντ και του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, ενδεχομένως καθοριστική για την Ελλάδα. Αλλωστε το ορόσημο για την επίτευξη συμφωνίας τοποθετήθηκε στις 5 Ιουνίου. Ακόμη και αν η κυβέρνηση και οι εταίροι ήθελαν να παρατείνουν τη διαπραγμάτευση, το ελληνικό δημόσιο ταμείο στεγνώνει και ο τραπεζικός τομέας παραπαίει. Το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος αναμένεται εφιαλτικό, με πιέσεις, εκβιασμούς, έντονο παρασκήνιο.
Ο Αλέξης Τσίπρας εκτίμησε την Τετάρτη ότι «είμαστε στην τελική ευθεία, κοντά σε μια συμφωνία που θα αναδιανέμει τα βάρη». Σε αντίθεση με το επικοινωνιακά αισιόδοξο μήνυμα που εξέπεμψε το Μέγαρο Μαξίμου, ότι η συμφωνία έχει ήδη αρχίσει να γράφεται, οι εταίροι δεν είχαν την εντύπωση ότι η συμφωνία κλείνει. Την Πέμπτη, προσερχόμενοι στη Σύνοδο των υπουργών Οικονομικών των επτά ισχυρότερων χωρών, το δήλωσαν ξεκάθαρα. «Πρέπει στ’ αλήθεια να καταβάλουν περισσότερη προσπάθεια για να μπουν στην τελική ευθεία. Ηταν πιο αισιόδοξοι όλο αυτό το διάστημα» δήλωσε ο Γερούν Ντάισελμπλουμ. «Θα το ξέρατε» πρόσθεσε λακωνικά ο Μισέλ Σαπέν. «Εκπλήσσομαι όταν ακούω από την Αθήνα ότι είμαστε πολύ κοντά σε συμφωνία» είπε ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο οποίος στη Ρίγα είχε φροντίσει να «σκοτώσει» το δημοψήφισμα και πριν από τη Σύνοδο των G7 να αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο επιβολής περιορισμών στις τραπεζικές συναλλαγές στην Ελλάδα. «Κανένα ουσιαστικό αποτελέσματα δεν έχει προκύψει μέχρι στιγμής» ξεκαθάρισε η Κριστίν Λαγκάρντ. Ισχυρό ήταν το πλήγμα από τον Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, τον διαχρονικό σύμμαχο της Ελλάδας, ο οποίος σε συνέντευξή του στο πρακτορείο ΜΝΙ είπε ότι απαιτούνται έσοδα 1,8 δισ. ευρώ από τον ΦΠΑ, προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων, παρεμβάσεις στο Ασφαλιστικό και αποσαφήνιση των προτάσεων για το πρωτογενές πλεόνασμα.
Ισες αποστάσεις
Οι θεσμοί ομονοούσαν. Συμφωνία στον δικό τους ορίζοντα δεν υπήρχε. Ακόμη και η πολυαναμενόμενη παρέμβαση του Τζακ Λιου κατέληξε στη διπλωματία των ίσων αποστάσεων. Ο αμερικανός υπουργός Οικονομικών ζήτησε από την ευρωζώνη και το ΔΝΤ να δείξουν μεγαλύτερη ευελιξία και προέτρεψε την Αθήνα να κάνει δύσκολες μεταρρυθμίσεις. «Η ελληνική πλευρά δεν έχει κάνει όλα όσα απαιτούνται για να υπάρξει συμφωνία» δήλωσε.
Μπορεί η επικοινωνιακή διαχείριση να αντικαταστήσει την ουσία της πολιτικής; Προφανώς η κυβέρνηση πιστεύει ότι μπορεί, εξ ου και το πρωτοσέλιδο της «Αυγής» με τίτλο «Στην Πολιτική η τελευταία λέξη, για να κλείσει η συμφωνία». Το δράμα πάντως δεν εκτυλίσσεται στα πρωτοσέλιδα των ελληνικών και των ξένων εφημερίδων αλλά στα άδυτα του Brussels Group, εκεί όπου καταλήγουν σταθερά οι απόπειρες της κυβέρνησης για πολιτική διαπραγμάτευση.
Η περιγραφή των συνεδριάσεων απαιτεί την πένα του Ιονέσκο. Το προπερασμένο Σάββατο οι «εποικοδομητικές» συζητήσεις διεκόπησαν σε συνθήκες έντασης. Σύγκλιση δεν υπήρχε σε κανένα από τα επίμαχα θέματα (δημοσιονομικό κενό, ΦΠΑ, Ασφαλιστικό) και επιπλέον η τρόικα έθεσε ζήτημα για την προώθηση από τη Ζωή Κωνσταντοπούλου των προπαρασκευαστικών ενεργειών προκειμένου να τεθεί για συζήτηση στη Βουλή η πρόταση νόμου του ΚΚΕ για την επαναφορά του κατώτατου μισθού και των «δώρων» Χριστουγέννων και Πάσχα. «Δεν μπορούμε να δεσμευτούμε. Αρμόδια να αποφασίσει είναι η Βουλή» απάντησε, σύμφωνα με πληροφορίες, η ελληνική αντιπροσωπεία. Η τοποθέτηση αυτή ανέβασε τη θερμοκρασία στη συζήτηση. «Με τον νόμο για τα εργασιακά τι θα κάνετε;» ρωτούσαν οι τροϊκανοί, «τα μάσαγε» η ελληνική πλευρά. «Τότε θα επαναφέρω το αίτημα για τις ομαδικές απολύσεις» απείλησε ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ Ρίσι Γκογιάλ.
Οι διαπραγματεύσεις
Παρά τα αξεπέραστα προβλήματα, η κυβέρνηση επέμενε στη γραμμή της αισιοδοξίας. Οι συνομιλίες θα συνεχίζονταν την επόμενη Τετάρτη στην προσπάθεια να βρεθεί αμοιβαία επωφελής λύση. Την Τετάρτη το πρόβλημα με τη διακοπή ρεύματος στο αεροδρόμιο Σαρλερουά, η προσγείωση στο Ντίσελντορφ και η μετακίνηση οδικώς στις Βρυξέλλες ήταν τα μικρότερα προβλήματα που αντιμετώπισε το ελληνικό κλιμάκιο. Το βράδυ, όταν ξεκίνησαν οι διαπραγματεύσεις, η τρόικα επανέφερε όλα τα θέματα στο τραπέζι εκκινώντας τη συζήτηση από μηδενική βάση: Οσον αφορά το Δημόσιο και τον νόμο Κατρούγκαλου, ζήτησαν αναλυτική ενημέρωση για το δημοσιονομικό κόστος. Για τον ΦΠΑ επέμειναν στη δική τους πρόταση και όσον αφορά το δημοσιονομικό κενό οι εκτιμήσεις των δύο πλευρών δεν συνέκλιναν. Για το Ασφαλιστικό η τρόικα ζητούσε να ισχύσει η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος και να γίνουν παρεμβάσεις στις πρόωρες συντάξεις που αφορούν όσους έχουν θεμελιωμένο δικαίωμα. Στα εργασιακά η κυβέρνηση επέμενε να ψηφιστεί ο νόμος Σκουρλέτη και η τρόικα δεν δεχόταν ούτε συζήτηση. Για τις μεταρρυθμίσεις ΟΟΣΑ και τον νόμο Μπαλτά η τρόικα έθεσε θέμα οπισθοχώρησης.
Παράλληλα με τη διελκυστίνδα των διαπραγματεύσεων, εκπρόσωποι της ΕΚΤ και του ΔΝΤ ανέλαβαν να βάλουν σε κουτάκια, όπως είχε προτρέψει τον Φεβρουάριο η καγκελάριος Μέρκελ τον έλληνα πρωθυπουργό, τα σημεία συμφωνίας, τα σημεία διαφωνίας και τα σημεία που βρίσκονται στην «γκρίζα ζώνη» και ενδεχομένως να παραπεμφθούν για αργότερα, όπως π.χ. τα εργασιακά. Ο κ. Σακελλαρίδης, αναφερόμενος στη διαδικασία της συμφωνίας, εξήγησε ότι «μιλάμε για κοινό κείμενο της ελληνικής κυβέρνησης με τους θεσμούς. Εκεί όπου υπάρχει συμφωνία είναι ώρα να καταγραφούν στο χαρτί. Αυτά που είναι ανοιχτά επίσης πρέπει να κλείσουν και να καταγραφούν και αυτά στο χαρτί και να αποτελέσουν μια συμφωνία». Αυτό κρύβεται πίσω από τη διαρροή του Μεγάρου Μαξίμου ότι καθαρογράφεται η συμφωνία.
«Τρόικα εσωτερικού»
Η συμφωνία, αν τελικώς επιτευχθεί, θα δώσει ανάσα στη χώρα αλλά δεν θα λύσει τα σωρευμένα προβλήματα του κ. Τσίπρα. Η επίκληση εσωτερικών εχθρών άρχισε να ξεθωριάζει με την ίδια ταχύτητα που η κυβέρνηση στοχοποίησε τους ολιγάρχες, πέρασε στους δανειστές που «στραγγαλίζουν την οικονομία για να μην πετύχει το πείραμα του ΣΥΡΙΖΑ» και έπειτα τους τσουβάλιασε όλους μαζί με την «τρόικα εσωτερικού», δηλαδή τη ΝΔ, το Ποτάμι και το ΠαΣοΚ. Οι εταίροι, από την άλλη πλευρά, έχουν απηυδήσει με το ελληνικό πολιτικό σύστημα συνολικά. Ειδικά στη νέα κυβέρνηση χρεώνουν αδυναμία κατανόησης των ευρωπαϊκών θεσμών, της λειτουργίας του ΔΝΤ και του περιθωρίου παρέμβασης της αμερικανικής κυβέρνησης στην Ευρώπη.
Πρόσωπα με γνώση της αμερικανικής κουλτούρας λένε ότι η ελληνική πλευρά δεν έχει τον τρόπο να προσεγγίσει την κυβέρνηση των ΗΠΑ, η οποία θέλει να βοηθήσει τη χώρα μας πιεζόμενη και από ομογενείς και φιλέλληνες Αμερικανούς που και εκείνοι δεν βρίσκουν πραγματικούς διαύλους επικοινωνίας με την Αθήνα. Αυτός ο κύκλος θεωρεί αδιανόητες προκλήσεις από την πλευρά της Ελλάδας το θέμα Ξηρού και την προσέγγιση με τη Ρωσία. «Ο Τσίπρας αντί να «καβαλήσει» το κύμα της θετικής διάθεσης των Αμερικανών και της αλλαγής του μείγματος πολιτικής που επιχειρείται στην Ευρώπη, εκνευρίζει τις ΗΠΑ και πιέζει υπέρμετρα τους εταίρους του» λένε απορημένοι σε συνομιλητές τους.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
