Ο αγγλικός όρος togetherness μεταφράζεται συνήθως στα ελληνικά ως «σύμπνοια», η λέξη όμως αυτή έχει πιο ενδιαφέρον αν την ορίσουμε ως «συνύπαρξη». Τα πάντα σήμερα βρίσκονται σε συνύπαρξη, όλος ο «συνδεδεμένος» κόσμος τουλάχιστον. Συνδεδεμένος και μαζί πια με τον εαυτό του ο κόσμος δεν είναι πια μοναχός, δεν είναι εργένης, τώρα έχει σύντροφο.
Κάθε αυτόνομο σύστημα από δεδομένα, ένας βράχος, ένα δέντρο, το κάθε ζώο, ο κάθε άνθρωπος ή η κάθε τεχνητή νοημοσύνη, έχει πια τον σύντροφό του, ένα όνομα δηλαδή, ένα νούμερο, μία ιστοσελίδα, μια θεωρία που το εξηγεί, μία «πραγματικότητα». Εμείς οι άνθρωποι ξεκινήσαμε αυτό το πάντρεμα, τα κομπιούτερ και οι εταιρείες το ολοκληρώνουν.
Κάθε πάντρεμα είναι και ένα καθρέφτισμα, όμως ένα «απόλυτα συνδεδεμένο πάντρεμα» παύει να καθρεφτίζει: το καθετί γίνεται δημόσια, η εικόνα του χάνει την ιδιαιτερότητά της, ο αντικατοπτρισμός της αλλάζει συνεχώς μορφή, τίποτα πια δεν αφήνει ίχνος.
Πώς θα συνεχίσουμε να ζούμε χωρίς ένα πρόσωπο; Πώς θα το καταφέρουμε σε έναν κόσμο που δεν αφήνει ίχνος και γίνεται συνέχεια και περισσότερο ένα περιβάλλον «αδύνατο περιγραφής»; Ηδη μας είναι δύσκολο να αναγνωρίσουμε το ίδιο μας το πρόσωπο –έτσι όπως το αποτυπώνουν οι μυριάδες στιγμιαίες εικόνες που αυτόματα πια παράγονται από την κάθε μας κίνηση.
Και όταν όλη η ύλη μας γίνει πια δημόσιο υλικό και όχι μόνο όλοι όσους κάποτε συναντήσαμε αλλά και εκατοντάδες ανθρώπων που ποτέ δεν γνωρίσαμε θα μπορούν να τη χειρίζονται, πώς θα ζούμε τότε υφιστάμενοι την τεράστια βαρύτητα της συνύπαρξης;
Είναι ξεκάθαρο σήμερα ότι αυτό που ονομάζουμε πολιτισμό άλλο δεν είναι από την κατασκευή βαρβαρότητας και ασχετοσύνης. Ποτέ πριν δεν είχε ο κόσμος τρωγλοδύτες, ποτέ δεν είχε αγρίους, σήμερα έχει, είμαστε εμείς, οι άνθρωποι που τη γνώση τους για τον κόσμο την αποθηκεύουμε έξω από τα σώματά μας και ως αποτέλεσμα γνωρίζουμε ελάχιστα για τη μοίρα μας. Οσο για τον Λόγο –αυτόν τού «Εν αρχή ην ο λόγος» -, έχει σχεδόν εξαφανιστεί ως πρακτική, ενώ ταυτόχρονα διανέμεται σε απελπιστικές ποσότητες ως διασκέδαση. Οσο για την εικόνα, αυτή «σημαίνει» σχεδόν τίποτα ή, ακόμη χειρότερα, σημαίνει με τρόπο τυποποιημένο.
Τι να θέλουμε λοιπόν από τον πολιτισμό; Να μας αφήσει ήσυχους είναι το περισσότερο που μπορούμε να ελπίζουμε. Στο μεταξύ, θα ψάχνουμε για μια καινούργια επαφή με τη φύση –που τώρα περιέχει πια αυτό που ονομάζουμε, κάπως επίπεδα, τεχνολογία. Η πόλη, η δημοκρατία, ο κοινωνικός αγώνας θα πρέπει να περιμένουν άλλες εποχές, ένα άλλο είδος ανθρωπότητας το οποίο σήμερα δεν μπορούμε καν να φανταστούμε. Togetherness, συνύπαρξη, όχι μόνο μεταξύ ανθρώπων αλλά μεταξύ όλων των δεδομένων –πώς, με τι, σε ποινο βαθμό, με ποιον τρόπο –είναι πια το ζητούμενο.
Ο κ. Μίλτος Μανέτας είναι εικαστικός.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ