Στις μέρες που ζούμε, είναι επείγον να αντιμετωπίσουμε τις συγκρούσεις, τις ανισότητες, το χρέος, την ανελευθερία, την οικολογική κρίση, τον γενικό κυνισμό και την ηττοπάθεια. Ετσι, μοιάζει να είναι ακόμη πιο απαραίτητο να διαφυλάξουμε τον πολιτισμό ως μια ανεξάρτητη κριτική φωνή που μπορεί να αντισταθεί σε όλα αυτά που μας oπισθοδρομούν, ως μια πηγή ελπίδας για το πώς μπορούμε να οραματιστούμε το μέλλον.
Ο πολιτισμός και η τέχνη είναι ίσως τα τελευταία προπύργια ελεύθερης έκφρασης σε έναν κόσμο που υπόκειται όλο και περισσότερο σε έλεγχο, παρακολούθηση, επιτήρηση και περιορισμό προσωπικών ελευθεριών. Είναι οι μόνοι χώροι που μπορούμε να φανταστούμε έναν καλύτερο, διαφορετικό κόσμο. Η τέχνη παράγει εναλλακτικές προτάσεις και αντιλήψεις για τη ζωή. Είναι αλήθεια ότι σήμερα η πολιτική στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη γενικότερα είναι κουρασμένη και παρουσιάζει παντελή έλλειψη φαντασίας και δημιουργικής εφευρετικότητας. Με αυτό ως δεδομένο ο ρόλος του πολιτισμού και των καλλιτεχνών γίνεται σημαντικότερος, γι’ αυτό πρέπει να τροφοδοτηθεί και να προστατευθεί. Τα λόγια του κοινωνιολόγου Paul Gilroy με βρίσκουν απόλυτα σύμφωνη: «O επείγον διάλογος περί του μέλλοντος του κόσμου μας καθοδηγείται σήμερα κυρίως από καλλιτέχνες, παρά από πολιτικούς, δημοσιογράφους και ακαδημαϊκούς. Κάθε μέρα πολιτιστικοί χώροι –σε καμία περίπτωση αποκλειστικά ισχυρά μουσεία και γκαλερί –είναι οι χώροι όπου ευφάνταστες συνήθειες αποκτούνται, επιβεβαιώνονται και εκλεπτύνονται».
Τι πολιτισμό θέλουμε
Εναν πολιτισμό με το κράτος συμμέτοχο μεν οικονομικά και λειτουργικά, αμέτοχο δε από πολιτικές σκοπιμότητες.
Εναν πολιτισμό που να συμπληρώνεται από τον ιδιωτικό τομέα, χωρίς να γίνεται έρμαιο των συμφερόντων του.
Εναν πολιτισμό πολυφωνικό, πολυπολιτισμικό, ανοιχτόμυαλο, που να ασκεί κριτική αλλά να έχει χιούμορ, που αφήνει περιθώρια για πειραματισμό. Που παραμένει ανοιχτός και προς το διαφορετικό.
Εναν πολιτισμό ανυπότακτο στο lifestyle και στις χρηματοοικονομικές αξίες του branding.
Εναν πολιτισμό που να αναγνωρίζει την καλλιτεχνική εργασία και να την αμείβει αξιοπρεπώς.
Εναν πολιτισμό που δίνει ανάσα και ευκαιρία σε νέες πρωτοβουλίες, χωρίς να επιτρέπει την εμπορευματοποίηση της τέχνης που στραγγαλίζει με κριτήρια οικονομικής επιτυχίας και μετράει νούμερα επισκεπτών.
Εναν πολιτισμό με κοινωνική συνείδηση, χωρίς αποκλεισμούς, που δεν περιθωριοποιεί τις γυναίκες.
Και ας μην ξεχνάμε ότι ο πολιτισμός δεν αποτελείται μόνο από το 1% των μεγάλων ονομάτων και τις αστρονομικές αμοιβές διάσημων καλλιτεχνών, που αναπαράγουν τα media, αλλά το υπόλοιπο 99% της δημιουργίας.
Πολιτισμός υπάρχει όπου υπάρχουν παιδεία, καλλιέργεια της γνώσης του πολιτισμού και της σημασίας του. Καθρεφτίζεται στη συμπεριφορά, στην αξιοπρέπεια, στον σεβασμό. Ξεκινάει από το σπίτι μας για να φτάσει στα μουσεία και μας αντιπροσωπεύει παντού, δίνει το στίγμα μας. Χωρίς παιδεία δεν υπάρχει πολιτισμός, χωρίς πολιτισμό δεν υπάρχει σωστή παιδεία.
Δεν μπορώ να φανταστώ έναν κόσμο χωρίς πολιτισμό και τέχνες, παραδομένο στη δίνη της κατανάλωσης. Αυτός ο κόσμος θα ήταν στείρος, ανιαρός. Νεκρός τόπος.
Η κυρία Κατερίνα Γρέγου είναι ιστορικός τέχνης – επιμελήτρια εκθέσεων στις Βρυξέλλες, επιμελήτρια του βελγικού περιπτέρου στην 56η Μπιενάλε Βενετίας, επιμελήτρια της κεντρικής έκθεσης στην 5η Μπιενάλε Θεσσαλονίκης και καλλιτεχνική διευθύντρια Art Brussels.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
