Ζητήματα εμπιστοσύνης

Τα πρόσφατα περιστατικά που σχετίζονται με τη φύλαξη των πανεπιστημίων και απασχόλησαν την ακαδημαϊκή –και όχι μόνο –κοινότητα, αφορούν σε κάτι ευρύτερο από την τήρηση της νομιμότητας. Αποτελεί σαφώς ζήτημα πολιτισμού και πολιτικής βούλησης τα πανεπιστήμιά μας να είναι ανοικτά στην κοινωνία, να δίδουν τη δυνατότητα σε όσο το δυνατό περισσότερους πολίτες να μετέχουν στη δημιουργία και τη διάδοση γνώσης και ιδεών. Και συνακόλουθα, να διασφαλίζεται ότι οι μετέχοντες στις ακαδημαϊκές δραστηριότητες μπορούν απρόσκοπτα να επιτελέσουν το έργο τους. Γνωρίζουμε ότι υφίστανται περιστατικά παραβατικότητας εντός των Ιδρυμάτων, από μικροκλοπές έως και διακίνηση ουσιών, ώστε να είναι αναγκαία η παροχή υπηρεσιών φύλαξης για την αποφυγή και αντιμετώπιση των περιστατικών αυτών. Τα πανεπιστήμια δεν διαθέτουν κατάλληλο προσωπικό –τα περισσότερα εδώ και χρόνια. Ακόμα και το λιγοστό προσωπικό φύλαξης απωλέστηκε λόγω του πικρού μέτρου της διαθεσιμότητας. Πολύ απλά, αν ένας εργαζόμενος ή φοιτητής διαπιστώσει ότι εκλάπη η τσάντα του, σε ποιον θα προστρέξει και με ποιο αποτέλεσμα; Είναι τελικά ζήτημα κοινής λογικής ότι πρέπει να υπάρχουν οι κατάλληλοι μηχανισμοί και υπηρεσίες, που εντάσσονται στη διοικητική δικαιοδοσία του Ιδρύματος, προκειμένου να ελέγχουν και να μεριμνούν για την ακεραιότητα ανθρώπων και υποδομών.

Περαιτέρω, σε ό,τι αφορά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων καθώς και σε όσους δύνανται να μετέχουν σε αυτές, ενώ σε νομικό επίπεδο προσδιορίζονται σε γενικές γραμμές με σαφήνεια η διαδικασία και τα όργανα που λαμβάνουν αποφάσεις, υφίστανται διαφορετικές απόψεις για τη σύσταση και τη λειτουργία των οργάνων αυτών. Εκφράζεται, για παράδειγμα, η άποψη ότι δεν αρκεί η πρόβλεψη ολίγων εκπροσώπων των φοιτητών στα πανεπιστημιακά όργανα. Διευκρινίζω ότι οι νόμοι πρέπει να τηρούνται, αλλά δεν θεωρώ ότι υφίστανται νομικά δημιουργήματα τελειότητας που δεν επιδέχεται βελτιώσεις, δεν θεωρώ δηλαδή ότι υπάρχουν νόμοι που είναι «περισσότερο νόμοι» από τους άλλους. Ούτε καν επειδή έχουν υπερψηφιστεί από πλείστο αριθμό βουλευτών –χαρακτηριστικό παράδειγμα ο αρχικός νόμος περί μετεγγραφών ο οποίος δεν καθόριζε πού δύναται να μετεγγραφεί ένας φοιτητής, ώστε ήταν δυνατόν αυτός να διαμένει σε περιοχή Α, να εισάγεται σε τμήμα περιοχής Β και να επιλέξει να μετεγγραφεί σε τμήμα περιοχής Γ.

Ευτυχώς, το υπουργείο Παιδείας μερίμνησε και αντιμετώπισε το ζήτημα. Θεωρώ όμως ότι στην προκειμένη περίπτωση είναι ζήτημα πολιτικής απόφασης και πολύ ορθά, όπως συμβαίνει στα εκπαιδευτικά συστήματα διεθνώς, ο νομοθέτης επέλεξε οι αρμοδιότητες διοίκησης του Ιδρύματος να κατανέμονται σε όργανα που απαρτίζονται κυρίως από καθηγητές, όχι από φοιτητές. Και τούτο, επειδή γνωρίζουν καλύτερα τα ζητήματα επί των οποίων καλούνται να αποφασίσουν και έχουν τη σχετική εμπειρία. Εκτιμώντας ότι δεν είναι εύκολο να αμφισβητηθεί το επιχείρημα αυτό και ότι αντικειμενικά πρέπει να επιλέγονται οι πλέον κατάλληλοι για τη λήψη αποφάσεων, αναρωτιέται κανείς για ποιο λόγο εγείρονται ζητήματα που αφορούν τη λειτουργία των οργάνων των Ιδρυμάτων. Θα μπορούσε κανείς να το αποδώσει σε διαπάλη που αφορά το ειδικό βάρος κάθε ακαδημαϊκής οντότητας ή σε πολιτικές σκοπιμότητες, η άποψη που προσωπικά έχω διαμορφώσει όμως αφορά και την έλλειψη εμπιστοσύνης από πλευράς των φοιτητών μας. Ελλειψη εμπιστοσύνης που εδράζεται στο πνεύμα αμφισβήτησης με το οποίο έχουν γαλουχηθεί κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Για την αντιμετώπισή της απαιτείται να προτείνουμε μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης ώστε να μην επιτρέπουμε να υφίσταται οιαδήποτε πλάνη και, ως διοικούντες των Ιδρυμάτων, να λάβουμε τις κατάλληλες πρωτοβουλίες. Η διαφάνεια των συνεδριάσεων και των αποφάσεων των οργάνων του Ιδρύματος μπορεί να αποτελέσει το βασικότερο επιχείρημά μας. Διαφάνεια που θα μπορούσε να επιτευχθεί ακόμα και μέσω της διαδικτυακής μετάδοσης συνεδριάσεων συλλογικών οργάνων επί κρίσιμων ζητημάτων. Αν και, αναμφισβήτητα, το σημαντικότερο μέτρο για την οικοδόμηση σχέσεων εμπιστοσύνης με το σύνολο της ακαδημαϊκής μας κοινότητας είναι η ανά τακτά διαστήματα ανοικτή συνάντηση με τα μέλη της και η συζήτηση επί των πεπραγμένων και της στόχευσής μας, βάσει του στρατηγικού σχεδιασμού μας. Ωστε έμπρακτα να αξιοποιήσουμε κάθε μέσο γόνιμου διαλόγου και διαφανούς ενημέρωσης της ακαδημαϊκής μας κοινότητας.

Ο κ. Δημοσθένης Αναγνωστόπουλος είναι πρύτανης του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου της Αθήνας.