Η σκοτεινή διαύγεια

Εάν στη λίστα Λαγκάρντ ανατίθεται η παραγωγή άλλοθι για τη συλλογική ανομία, τότε είναι μια έξυπνη, πολιτικά εμπορική, επιλογή. Και η δημοσίευση και η προσπάθεια μη δημοσίευσης που προηγήθηκε. Και ο Παπακωνσταντίνου ως το ισοδύναμο του περιεχομένου της και οι άλλες λίστες που κρύβονται πίσω της.

Η λίστα συγκαλύπτει παρά αποκαλύπτει. Θορυβεί πάνω στην, πολύ πιο σύνθετη, αλήθεια. Δίνει το άλλοθι, όχι μόνο για τη φοροαποφευκτική και πλιατσικολόγο κουλτούρα που έχουμε διαμορφώσει, ή τη –συμμετρική –πολύνομη φορολογική ιδιοτέλεια της διοίκησης, όσο και για τη συλλογική μας αδυναμία να λειτουργήσουμε με τους όρους μιας δομικής αλήθειας, όπως είναι η παραγωγική ευκρίνεια, χρησιμότητα, ταυτότητα με τα πολιτικά τους συν-αρτύματα. Με τη λίστα Λαγκάρντ μορφοποιούνται η καθολική υποψία, η καθολική υπεκφυγή, η καθολική παρερμηνεία του προβλήματος της χώρας και του λαού. Με τη λίστα βρίσκει βολική διέξοδο το μαζικό αίσθημα τιμωρίας και πολιτικού ξυλοδαρμού, που συγκροτείται τόσο από την πολιτική και διοικητική αναποτελεσματικότητα όσο και από την ανεπρόκοπη συμφεροντοκρατία. Η λίστα Λαγκάρντ είναι μια πολιτική πράξη, νόθα και ανισόρροπη στις συνεπαγωγές της. Το ενδιαφέρον είναι ότι αναπτύχθηκε επικοινωνιακά όταν χρειάστηκε (ακόμα μια φορά) η ελληνική κοινωνία μια ανακουφιστική βαλβίδα για να μην εκμανεί, μέσα στη φορολογική ανορθολογικότητα και τα τροϊκανά αδιέξοδα μέτρα. Η λίστα και η χύμα και επιθετική πολιτική διαχείρισή της αποδομούν τη μόνη ισχυρή δομή που η κοινωνική ρευστότητα παράγει: την ανάγκη μιας ηθικής αποκατάστασης –αφού η οικονομική μόνο από ένα τέτοιο ιδεολογικό υπόστρωμα μπορεί να ορμηθεί.

Να μην αποκαλυφθούν λοιπόν τα ονόματα; Να μην τιμωρηθεί ο τεχνουργός της απόκρυψης; Πόσες άλλες λίστες κρύβονται πίσω από τον θόρυβο για τη λίστα Λαγκάρντ; Κάθε φορά που έρχεται ένα μαζικό και πληθυντικά άπρακτο και αναποτελεσματικό μέτρο, όσες φορές ανασυγκροτείται η αδικία, είτε αυτοσχέδια είτε με ένα «μνημονιακό» συμβόλαιο, τόσες φορές καίγεται ένα πρόσωπο για να γλιτώσουν άλλα και για να ισορροπήσει το λαϊκό θυμικό την έκπληκτη οργή του. Η κορύφωση σε ένα πρόσωπο ή σε ένα στενό γεγονός εικονογραφεί την αιτία, δεν την αναλύει, ούτε τη στοχάζεται. Ο ίδιος ο Παπακωνσταντίνου άλλωστε συγκεντρώνει ορισμένα δραματουργικώς ενδιαφέροντα στοιχεία, για να παίξει ο ίδιος στην αρένα έναντι της λίστας και του φαινομένου που υποκρύπτει. Είναι πρόσωπο απομακρυσμένο από τα στερεότυπα του παλαιού ΠαΣοΚ, του «κακού» για πολλούς, άρα το «λαϊκό τέκνο του κόμματος», ο παλαιός οπαδός, αυτός που ενοχοποιήθηκε για το υπερτροφικό, άνομο κράτος και τις ρεμούλες, μπορεί να βρει στην αποκαθήλωση του πρώην υπουργού την εξισορροπητική εκδίκηση. Συγχρόνως όμως ο «κηπουρός» Παπακωνσταντίνου είναι ΠαΣοΚ, άρα ο «προσυνεδριακός» πολιτικός του θάνατος μπορεί να αποδυναμώσει το παπανδρεϊκό εκκλησίασμα. Επίσης ο τωρινός πολίτης που αφίσταται με μένος και αμνημοσύνη από το «κάθε ΠαΣοΚ» μπορεί να λυτρωθεί με την καύση ενός κακού που δεν αφορά τη δική του νέα, θυματική ταυτότητα. Ο κ. Παπακωνσταντίνου είναι μη ορθόδοξα πολιτικός, αφού υπήρξε μια πλάγια ένεση από πρόσωπα εκτός εκλογικής διαδικασίας που έσπρωξε ο Γιώργος Παπανδρέου. Αφού δεν είναι «κανονικός» πολιτικός, αθωώνει με την υπερενοχή του τους κανονικούς πολιτικούς. Συγχρόνως όμως και αναπόφευκτα είναι πολιτικός, και επομένως ο γενικός αντιπολιτικός λόγος της κοινωνίας δικαιώνεται. Ως στενός συνεργάτης, αγγίζει τον Παπανδρέου, άρα ξηλώνει ένα πολιτικό τζάκι αλλά δεν είναι κι ο ίδιος ο Παπανδρέου για να εγείρει συγκινησιακά φορτία από το λιντσάρισμα.

Ο Παπακωνσταντίνου ως το ισοδύναμο της κάθε λίστας λυτρώνει και θεραπεύει όλους τους αντίρροπα θιγμένους ή ενόχους. Γίνεται ο καθολικά φροντισμένος κακός, πολλών στρώσεων κακού που πυκνώνουν διαλυτικά ιστορία, πολιτική, χώρα και λαό. Η λίστα Λαγκάρντ, οι δολιχόδρομες, άλλες λίστες, τα διάσπαρτα ονόματα, η πτώση, η φυλάκιση ενός υπέρλαμπρου προσώπου κορυφώνουν μια δομική εξαχρειωτική αλλοίωση αλλά δεν τη συγκροτούν. Είναι παράγωγα φαινόμενα και όχι γενεσιουργά αίτια. Η καταστροφή της παραγωγής, η αναστροφή της καταστροφής δεν χρειάζονται αυτή τη μαζική προσποίηση για να διαλευκανθούν, για να διατυπωθούν, για να διοργανωθούν. Φοβάμαι ότι με την επικοινωνιακή, βραχυσκοπική διαχείριση συντίθεται μια εκ νέου παραποίηση έναντι της αποκάλυψης, μια εκ νέου αρνησιδικία έναντι του δικαίου, ένας ατέρμων στρόβιλος έναντι του κοχλία που οδηγεί κάπου. Κάτι τόσο άρρωστο όσο οι εκκολαπτόμενες κοινωνικές κατασκευές, οι ηθικές συνδηλώσεις και οι πολιτικές τους –ενίοτε πρωτοφασιστικές –διαμεσολαβήσεις, δεν νομίζω ότι μπορεί να εφεύρει την εξυγίανσή του.

Η λίστα και ο «υπουργός» της, πιθανόν, είναι η στενή αρτηρία που παρασύρει στον επόμενο θρόμβο, μέσα στην εφαρμοσμένη ματαιότητα που ζούμε.