Η «κατάρα» των ηθοποιών που υποδύθηκαν τον Ιησού Χριστό: Μύθος ή πραγματικότητα;

Πότε ξεκίνησε η «κατάρα»;

Η έννοια της «κατάρας» παίρνει σάρκα και οστά από την έντονη και, ίσως, υπερβολική προβολή των ηθοποιών που ανέλαβαν τον εν λόγω ρόλο — έναν από τους πιο παρεξηγημένους και αντιφατικούς στη σύγχρονη τέχνη. Από την πρώτη στιγμή που ο Ιησούς Χριστός παρουσιάστηκε ως κινηματογραφική φιγούρα, το θρησκευτικό βάρος του χαρακτήρα που «υποφέρει» και «θυσιάζεται» για τις αμαρτίες μας, φαίνεται να έχει στοιχειώσει τους ηθοποιούς που τον υποδύθηκαν.

Όλα ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1960 με την ταινία King of Kings, στην οποία ο Jeffrey Hunter υποδύθηκε τον Ιησού Χριστό. Παρά τη δημοτικότητα του ρόλου, η καριέρα του δεν εξελίχθηκε σημαντικά μετά την ταινία. Οι φήμες για την καταραμένη τύχη των ηθοποιών που ανέλαβαν τον συγκεκριμένο ρόλο άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους για πρώτη φορά. Αλλά ήταν η σειρά Ιησούς από τη Ναζαρέτ το 1977 με τον Robert Powell στον κεντρικό ρόλο που ανέδειξε για πρώτη φορά αυτή την υποτιθέμενη «κατάρα».

Ο Robert Powell

Ο Robert Powell απέκτησε φήμη ως ο πλέον αναγνωρίσιμος Ιησούς στην τηλεόραση, αλλά η επαγγελματική του πορεία δεν ακολούθησε την ίδια επιτυχία. Παρά την τεράστια δημοτικότητα του ρόλου του, ο Powell δεν κατάφερε να μετατρέψει αυτήν τη φήμη σε διαρκή καριέρα, και σταδιακά βυθίστηκε σε ένα είδος επαγγελματικής απομόνωσης. Ο κόσμος άρχισε να μιλά για την «κατάρα» που φαίνεται να συνόδευε όσους υποδύονταν τον Ιησού — οι ηθοποιοί φαινόταν να μην καταφέρνουν να συνεχίσουν την καριέρα τους μετά από έναν τέτοιο ρόλο.

Ο Jim Caviezel

Πέρα από τα πρώτα βήματα αυτής της παράξενης ιστορίας, η πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι ο Jim Caviezel, ο οποίος ενσάρκωσε τον Ιησού στην ταινία του Mel Gibson Τα Πάθη του Χριστού το 2004. Ήταν 35 χρονών. Η ταινία γνώρισε τεράστια εμπορική επιτυχία, αλλά το τίμημα που πλήρωσε ο Caviezel ήταν σχεδόν… βιβλικό. Τα γυρίσματα της ταινίας ήταν – κατά δική του ομολογία – εξαντλητικά και συχνά επικίνδυνα.

Ο Caviezel υπέστη διάσειση όταν ένας από τους ηθοποιούς που υποδύονταν έναν Ρωμαίο στρατιώτη τον χτύπησε κατά λάθος στο κεφάλι με πραγματικό μαστίγιο. Σε άλλη σκηνή, όταν κουβαλούσε τον σταυρό – έναν πραγματικό, ξύλινο σταυρό βάρους περίπου 70 κιλών – ο ώμος του εξαρθρώθηκε, αλλά συνέχισε να παίζει, ουρλιάζοντας από τον πόνο, καθώς η κάμερα κατέγραφε την «αυθεντικότητα» του μαρτυρίου.

Κατά τη διάρκεια εξωτερικών γυρισμάτων, όπου βρισκόταν σχεδόν γυμνός κάτω από παγωμένες θερμοκρασίες, έπαθε υποθερμία. Και, σαν να μην έφταναν όλα αυτά, κατά τη σκηνή της Επί του Όρους Ομιλίας, χτυπήθηκε από κεραυνό — ναι, κυριολεκτικά. Ο βοηθός σκηνοθέτη, που βρισκόταν λίγα μέτρα μακριά, επίσης χτυπήθηκε — για δεύτερη φορά στη ζωή του. Παρά την τεράστια επιτυχία της ταινίας, ο Caviezel είδε την πόρτα του Hollywood να κλείνει. Όπως ο ίδιος έχει δηλώσει δημόσια: «Ήμουν πια εκτός λίστας. Δεν με ήθελαν πια. Η καριέρα μου καταστράφηκε, κι όλα αυτά επειδή ενσάρκωσα τον Ιησού Χριστό.

Ο Caviezel άρχισε να ταυτίζεται όλο και περισσότερο με τον Ιησού. Σε μεταγενέστερες δηλώσεις του, περιέγραψε τον εαυτό του σχεδόν ως όργανο θεϊκής αποκάλυψης: «Ο Ιησούς πέρασε μέσα από μένα» είπε σε μια συνέντευξη, ενώ σε άλλη περίσταση ανέφερε πως δεν ένιωσε ότι απλώς έπαιξε τον Χριστό, αλλά πως ήταν ο Χριστός, έστω για λίγο.

Πού τον οδήγησε όλη αυτή η υπαρξιακή κρίση; Σήμερα ο Caviezel είναι υποστηρικτής θεωριών συνωμοσίας, όπως εκείνων της οργάνωσης QAnon. Η συμμετοχή του στην ταινία Sound of Freedom το 2023, όπου υποδυόταν έναν πράκτορα που μάχεται διεθνή κυκλώματα παιδοφιλίας, πλαισιώθηκε από ρητορική που ενέπλεκε το θρησκευτικό με την ακροδεξιά. Η ίδια η προώθηση της ταινίας εμπεριείχε συχνές αναφορές σε «σκοτεινές δυνάμεις» που ελέγχουν την κινηματογραφική βιομηχανία — με εκείνον, φυσικά, στη θέση του εκλεκτού που αποκαλύπτει την αλήθεια.

Άλλοι ηθοποιοί

Πέρα από τον Powell και τον Caviezel, άλλοι ηθοποιοί που ανέλαβαν το ρόλο του Ιησού φέρονται να έχουν επηρεαστεί από την ίδια «κατάρα». Ο Ted Neeley, γνωστός για τον ρόλο του στην ταινία Jesus Christ Superstar (1973), υπήρξε μια πολύ αγαπητή φιγούρα, αλλά, μετά την επιτυχία της ταινίας, δεν κατάφερε να προχωρήσει σε άλλες μεγάλες παραγωγές με την ίδια επιτυχία. Ο ίδιος παραδέχεται ότι η έντονη αναγνωρισιμότητα και οι πιέσεις από το κοινό δημιούργησαν ένα είδος επαγγελματικής και προσωπικής απομόνωσης. Συνέχισε να εμφανίζεται σε παραστάσεις του Jesus Christ Superstar για δεκαετίες, χτίζοντας ουσιαστικά μια καριέρα βασισμένη σε αυτό.

Ο Bruce Marchiano, ο οποίος υπηρέτησε τον ρόλο του Ιησού στη σειρά The Visual Bible, υπήρξε πιο αφανής στη συνέχεια της καριέρας του, και παρά την αρχική του επιτυχία, δεν βρήκε την καλλιτεχνική αποδοχή που περίμενε.

Ακόμη και ο Jonathan Roumie, που ενσαρκώνει τον Ιησού στην επιτυχημένη τηλεοπτική σειρά The Chosen, βιώνει με πιο ήπιο αλλά ξεκάθαρο τρόπο το ίδιο φαινόμενο: παρά τη μεγάλη δημοφιλία του ρόλου και την αναγνώριση που απολαμβάνει, η ταύτισή του με τον Χριστό τον περιορίζει επαγγελματικά. Ο ίδιος έχει γίνει πασίγνωστος — αλλά σχεδόν αποκλειστικά ως Ιησούς. Και όσο πιο έντονα τον αναγνωρίζει το κοινό μέσα από αυτόν τον ρόλο, τόσο πιο δύσκολα του ανοίγονται άλλοι δημιουργικοί δρόμοι.

Η περίπτωση του Willem Dafoe

Ο Willem Dafoe, ίσως ο πιο επιτυχημένος ηθοποιός που υποδύθηκε τον Ιησού στην ταινία The Last Temptation of Christ του Martin Scorsese (1988), παρουσιάζει μια πολύ διαφορετική περίπτωση. Αν και η ταινία προκάλεσε αντιδράσεις από θρησκευτικούς κύκλους και η ίδια η ερμηνεία του Dafoe δέχθηκε κριτική, ο ηθοποιός όχι μόνο συνέχισε την καριέρα του με επιτυχία, αλλά και απέδειξε ότι η «κατάρα» δεν είναι πανταχού παρούσα. Το γεγονός ότι κατάφερε να παραμείνει στο προσκήνιο της κινηματογραφικής βιομηχανίας, κυρίως λόγω του ταλέντου του και της ικανότητάς του να αποστασιοποιηθεί από τον ρόλο του Ιησού, καταδεικνύει ότι, ίσως, η «κατάρα» δεν είναι μια αναγκαστική μοίρα για όλους τους ηθοποιούς αυτού του ρόλου.

Άλλοι ηθοποιοί που υποδίθηκαν τον Ιησού Χριστό είτε στον κινηματογράφο είτε στην τηλεόραση και δεν έπεσαν θύματα της περίφημης κατάρας είναι οι ακόλουθοι:

Christian Bale (Mary, Mother of Jesus - 1999)

Ναι, κι όμως: ο Christian Bale υποδύθηκε τον Ιησού σε μια τηλεταινία που λίγοι θυμούνται. Και είναι ακριβώς αυτό το κλειδί: κανείς δεν το θυμάται. Ο ρόλος ήταν υποτονικός, η παραγωγή μέτρια, και ο Bale ούτε στιγματίστηκε ούτε εκτέθηκε. Λίγο αργότερα έπαιξε τον Patrick Bateman στο American Psycho και από εκεί... όλοι ξέρουμε τη συνέχεια.

Joaquin Phoenix (Mary Magdalene, 2023)

Ο Phoenix δεν έπαιξε κλασικά τον Χριστό με φωτοστέφανο — ήταν ένας πιο ανθρώπινος, μελαγχολικός Ιησούς, δίπλα στην Rooney Mara ως Μαρία Μαγδαληνή. Όμως ο ρόλος πέρασε απαρατήρητος σε σχέση με την επιτυχία που είχαν ταινίες όπως το Joker ή το Her. Ο ίδιος συνέχισε ακάθεκτος με μια καριέρα γεμάτη βραβεία και εμβληματικές ερμηνείες.

Μύθος ή πραγματικότητα;

Η ύπαρξη ή όχι της «κατάρας» είναι τελικά θέμα ερμηνείας. Μερικοί βλέπουν τις ατυχίες που έπληξαν πολλούς από τους ηθοποιούς που υποδύθηκαν τον Ιησού ως απόδειξη της «κατάρας», ενώ άλλοι την αποδίδουν σε προσωπικές ή επαγγελματικές συγκυρίες. Αυτό που είναι αδιαμφισβήτητο είναι ότι ο ρόλος του Ιησού Χριστού συνεχίζει να είναι ένας από τους πιο δύσκολους και απαιτητικούς ρόλους στον κινηματογράφο, όχι μόνο λόγω της έντασης της χαρακτήρας αλλά και της πίεσης που συνοδεύει την έντονη θρησκευτική και πολιτιστική του σημασία.

Ανεξάρτητα από το αν η «κατάρα» είναι πραγματική ή απλώς ένας μυθιστορηματικός θρύλος, το μόνο σίγουρο είναι ότι κάθε ηθοποιός που αναλαμβάνει τον Ιησού αντιμετωπίζει ένα βάρος, ίσως όχι τόσο υπερφυσικό όσο λέγεται, αλλά σίγουρα πολύ ανθρώπινο.