Κρίση και υψηλοί φόροι βούλιαξαν την αγορά καυσίμων

Κοινό μέτωπο εταιρειών εμπορίας πετρελαιοειδών και βενζινοπωλών αναπτύσσεται για την αντιμετώπιση του λαθρεμπορίου υγρών καυσίμων αλλά και για τα μεγάλα προβλήματα του κλάδου που έχουν ανακύψει με την τεράστια βουτιά κατά 43% των πωλήσεων καυσίμων.

Στα εννέα χρόνια της οικονομικής ύφεσης οι επιχειρήσεις χονδρικής και τα πρατήρια πώλησης βενζίνης, ντίζελ και πετρελαίου θέρμανσης έχουν δεχθεί μεγάλα χτυπήματα με αποτέλεσμα να τίθεται ζήτημα επιβίωσης εκατοντάδων εταιρειών. Οπως περιγράφουν παράγοντες της αγοράς, αυτά είναι η μεγάλη πτώση της κατανάλωσης, η υπερφορολόγηση των καυσίμων, η έξαρση της παραβατικότητας και οι αυστηρές περιβαλλοντικές απαιτήσεις που έχουν αποφασίσει οι Βρυξέλλες.

Σε ένα ιδιαίτερα δύσκολο περιβάλλον για τα περίπου 5.000 βενζινάδικα και τις 13 εταιρείες εμπορίας πετρελαιοειδών, η ΕΕ προχωρεί στην απανθρακοποίηση της ενιαίας αγοράς με λιγότερες εκπομπές ρύπωνCO2, ενώ ταυτόχρονα από το 2020 ζητεί την παραγωγή ναυτιλιακών καυσίμων με λιγότερη περιβαλλοντική επιβάρυνση.

Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ξεκίνησε τις διαβουλεύσεις για τον εθνικό ενεργειακό σχεδιασμό της χώρας. Με δηλώσεις του στο «Βήμα» ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εταιρειών Εμπορίας Πετρελαιοειδών Ελλάδας Βασίλης Σεραφειμάκης τονίζει ότι «οι εταιρείες εμπορίας πετρελαιοειδών δεν είμαστε αντίθετες στις κατευθύνσεις για την κλιματική αλλαγή, ωστόσο αυτό που επιδιώκουμε είναι η μετάβαση να γίνει με ομαλό τρόπο». Και συνεχίζει: «Απασχολούμε κεφάλαια ύψους 1 δισ. ευρώ, έχουμε χάσει 43% των πωλήσεων των πετρελαιοειδών και το ερώτημα είναι πώς θα πετύχουμε ανάπτυξη με παράλληλη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης».

Οι αλλαγές στον περιβαλλοντικό τομέα είναι μία από τις πτυχές του προβλήματος που αντιμετωπίζει ο κλάδος των πετρελαιοειδών.

Ωστόσο ο σημαντικότερος λόγος έχει να κάνει με το εκρηκτικό μείγμα που προκάλεσαν στα χρόνια της κρίσης η πτώση της κατανάλωσης και η μεγάλη αύξηση των φόρων. Από το 2008 ως και το 2017 η κατανάλωση της δασμολογημένης αγοράς καυσίμων (βενζίνες, πετρέλαιο κίνησης και θέρμανσης κ.λπ.) έχουν πέσει από τους 11,3 εκατ. μετρικούς τόνους στα 7 εκατομμύρια. Για το πρώτο τρίμηνο οι εκτιμήσεις δείχνουν η μείωση να είναι συνολικά 11%, με το πετρέλαιο θέρμανσης να σημειώνει βουτιά πάνω από 22%.Οπως επιβεβαιώνει με δηλώσεις του στο «Βήμα» και ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πρατηριούχων Εμπόρων Καυσίμων (ΠΟΠΕΚ) Γιώργος Ασμάτογλου: «Το πρώτο τρίμηνο του 2018 η αγορά των πετρελαιοειδών προϊόντων παρουσίασε πτωτική πορεία, ιδιαιτέρως δε του πετρελαίου θέρμανσης, λόγω του υψηλού ΕΦΚ, του ήπιου χειμώνα και των άλλων εναλλακτικών πηγών θέρμανσης, σε ποσοστό άνω του 20%».

Οσο για το πετρέλαιο θέρμανσης,το οποίο στα χρόνια της ύφεσης έγινε ακριβοθώρητο για χιλιάδες νοικοκυριά, από το 2008 ως και το 2017 έπεσε από 3,1 εκατ. τόνους σε 1,1 εκατ. τόνους. Η πτώση ξεπερνά το 64%. Οι καταναλωτές έκλεισαν τους λέβητες και άνοιξαν τα κλιματιστικά ή επανέφεραν τις σόμπες, καθώς δεν άντεχαν το κόστος των αυξήσεων στο πετρέλαιο.

Αλλά και οι βενζίνες για το ίδιο προαναφερόμενο διάστημα μειώθηκαν περισσότερο από 39%, με τις πωλήσεις να κατρακυλούν σε 2,4 εκατ. τόνους από 4 εκατ. τόνους το 2008.

Η πτώση των πωλήσεων όμως δεν είχε να κάνει μόνο με τη δραστική περικοπή των δαπανών των νοικοκυριών λόγω της ύφεσης. Επιταχύνθηκε και με την τεράστια διόγκωση των φόρων. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης στη βενζίνη από 350 ευρώ στα 1.000 λίτρα που ήταν το 2008 διπλασιάστηκε σταδιακά στα 700 ευρώ.

Ο ΕΦΚ στο πετρέλαιο θέρμανσης από τα 21 ευρώ εκτινάχθηκε στα 280 ευρώ ανά 1.000 λίτρα.

Οι επιβαρύνσεις αυτές έστειλαν τις τιμές στα ύψη και μία εκ των ανελαστικών δαπανών των καταναλωτών σημείωσε κάθετη πτώση.

Τα εννέα χρόνια της οικονομικής ύφεσης περί τα 2.000-2.500 βενζινάδικα έκλεισαν, ενώ και μεγάλες εταιρείες εμπορίας πετρελαιοειδών είτε έκλεισαν είτε αναδιαρθρώθηκαν. Για παράδειγμα, οιπολυεθνικέςBPκαιShellπούλησαν τα δίκτυα λιανικής, ηJetoilπρόσφατα μέσω της πτωχευτικής διαδικασίας πουλήθηκε, ηDracoilέκλεισε. «Η μελλοντική βιωσιμότητα των πρατηρίων και εν γένει των επιχειρήσεων του ευρύτερου χώρου είναι οριακή αν δεν ληφθούν και δεν επιβληθούν αυστηρά μέτρα ορθολογικής λειτουργίας της αγοράς στο πλαίσιο των κανόνων του υγιούς ανταγωνισμού και της επιχειρηματικότητας» επισημαίνει ο πρόεδρος της ΠΟΠΕΚ.

Μάστιγα το λαθρεμπόριο και οι παραβατικές συμπεριφορές

Η απότομη και κάθετη πτώση των οικονομικών μεγεθών των επιχειρήσεων των πετρελαιοειδών, που είναι ένας κλάδος ο οποίος προκαταβάλλει εν μέσω οικονομικών δυσκολιών και επιβαρύνσεων τον ΕΦΚ, είχε σαν αποτέλεσμα και την έκρηξη της λαθρεμπορίας και άλλων παράνομων δραστηριοτήτων στα καύσιμα.

Παρά τις αλλεπάλληλες κυβερνητικές εξαγγελίες για την πάταξη της παραβατικότητας ωστόσο, ως τώρα βασικά μέτρα έχουν μείνει στα χαρτιά, όπως η διασύνδεση των συστημάτων εισροών – εκροών των βενζινάδικων με την κεντρική βάση των δεδομένων της ΑΑΔΕ. Η Αρχή έχει τοποθετήσει χρονικά τη μετάδοση και τον έλεγχο των στοιχείων που μεταδίδουν τα πρατήρια από τις δεξαμενές τους στο τέλος του χρόνου, όταν εδώ και περίπου πέντε χρόνια τα βενζινάδικα και οι εταιρείες εμπορίας έχουν εγκαταστήσει τα συστήματα.

Τα κλιμάκια ελέγχου διακίνησης και αποθήκευσης καυσίμων του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας λόγω ελλιπούς χρηματοδότησης έχουν περιορίσει τους ελέγχους. Παράλληλα και η νομοθεσία διατηρεί «παράθυρα» διαφυγής των κυρώσεων για όσους παρεμβαίνουν στις αντλίες με σκοπό τη νοθεία.

Στα χαρτιά έμεινε το σύστημα εισροών – εκροών

Ανεφάρμοστα παραμένουν και τα μέτρα για την αντιμετώπιση της λαθραίας διακίνησης ναυτιλιακού καυσίμου.
Στελέχη της αγοράς των υγρών καυσίμων αποδίδουν την απραξία του Δημοσίου, διαχρονικά, στη λανθασμένη νοοτροπία του κρατικού διοικητικού μηχανισμού: «Εφόσον δεν εισπράττονται άμεσα φορολογικά έσοδα, δεν βιαζόμαστε για την εφαρμογή των μέτρων» είναι το σκεπτικό που περιγράφουν παράγοντες του κλάδου.

Ο Σύνδεσμος Εταιρειών Εμπορίας Πετρελαιοειδών Ελλάδαςκαι οι πρατηριούχοι προετοιμάζονται για τη διατύπωση κοινών θέσεων και τη διεκδίκηση της ικανοποίησης αιτημάτων απέναντι στην παραβατικότητα. Ο ΣΕΕΠΕ ήδη προγραμματίζει συναντήσεις με τους βενζινοπώλες. Αλλά και ο πρόεδρος της ΠΟΠΕΚ Γιώργος Ασμάτογλου αναφέρει σχετικά: «Πρέπει επιτέλους να ενταχθεί σε χρονοδιάγραμμα αυστηρής υλοποίησης η εγκατάσταση και λειτουργία του συστήματος εισροών – εκροών σε όλα τα στάδια διακίνησης των πετρελαιοειδών και ενεργειακών προϊόντων. Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Πρατηριούχων Εμπόρων Καυσίμων (ΠΟΠΕΚ)καλεί όλους τους παράγοντες της αγοράς πετρελαιοειδών διά των αντιπροσωπευτικών τους οργάνων να συμμετάσχουν σε κοινές συσκέψεις, προκειμένου να υποβάλουν από κοινού στα αρμόδια υπουργεία συγκεκριμένες προτάσεις και να απαιτήσουν για την υλοποίησή τους μέσα σε αυστηρό χρονοδιάγραμμα την εξυγίανσή της από κάθε φαινόμενο παραβατικότητας».