Η διάγνωση και η θεραπεία για τις Μεσαίες και Μικρές Επιχειρήσεις

Από πηγές της απασχόλησης οι Μεσαίες και Μικρές Επιχειρήσεις (ΜμΕ) έγιναν τροφοδότες της ανεργίας πληρώνοντας βαρύ τίμημα μέσα στην κρίση. Η απασχόληση στις ΜμΕ μειώθηκε από 2,39 εκατ. εργαζομένους το 2008 σε 1,79 το 2014. Εν τούτοις αντιπροσωπεύουν το 87% της απασχόλησης στις επιχειρήσεις και αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας, γι’ αυτό και η ανάταξή τους θα συμβάλει στην ταχύτερη ανάκαμψη της χώρας.

Το «φάρμακο» για την επιβίωση και την επίτευξη καλύτερων επιδόσεων για όσες από τις ΜμΕ έχουν τις προοπτικές είναι η μεγέθυνσή τους μέσα από εξαγορές και συγχωνεύσεις και η εξεύρεση λύσης των «κόκκινων» δανείων που διατηρούν οι περισσότερες από αυτές.

Δεν είναι τυχαίο ότι σήμερα στην Ευρώπη ο αριθμός των ΜμΕ, η απασχόληση σε αυτές και η παραγόμενη προστιθέμενη αξία έχουν επιστρέψει στα προ κρίσης επίπεδα, με λίγες μόνο εξαιρέσεις, μία εκ των οποίων είναι και η Ελλάδα. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχει στη χώρα μας ένα επιχειρηματικό προφίλ μεσαίων και μικρών επιχειρήσεων που αντέχει στην κρίση και που μπορεί να οδηγήσει και στην ανάκαμψη. Το μήνυμα αυτό αποτυπώνει σχετική μελέτη του ΣΕΒ και της EY Ελλάδος.

Ειδικότερα, η έρευνα της ΕΥ εκπονήθηκε στο πλαίσιο του Φόρουμ Μεσαίων και Μικρών Επιχειρήσεων του ΣΕΒ, με τον συντονισμό του Τομέα Βιομηχανίας, Αναπτυξιακών Πολιτικών και Δικτύων του ΣΕΒ.

Στην Ελλάδα το πλήθος των ΜμΕ αντιπροσωπεύει το 99,9% του συνολικού αριθμού των επιχειρήσεων και σε απόλυτα νούμερα ξεπερνούν τις 650.000. Καλύπτουν ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων και κλάδων, διαμορφώνουν το 19,3% του ΑΕΠ και το 87% της απασχόλησης σε επιχειρήσεις.

Πολύ μικρή επιχείρηση χαρακτηρίζεται η επιχείριση με προσωπικό έως και εννέα εργαζομένους και κύκλο εργασιών έως και 2 εκατ. ευρώ.

Μικρή επιχείρηση χαρακτηρίζεται η επιχείρηση με προσωπικό έως και 49 εργαζομένους και κύκλο εργασιών έως και 10 εκατ. ευρώ.

Μεσαία επιχείρηση χαρακτηρίζεται η επιχείρηση με προσωπικό έως 249 εργαζομένους και κύκλο εργασιών έως 50 εκατ. ευρώ.

Οι παραπάνω εταιρείες λειτουργούν όμως σε επιχειρηματικό περιβάλλον που παραμένει δυσχερές με κυρίαρχα προβλήματα:

¢ Χρηματοδότηση: Πρόσβαση σε κεφάλαια κίνησης, επενδύσεις, κόστος χρηματοδότησης.

¢ Υπερφορολόγηση με άμεσους και έμμεσους φόρους, αλλά και ασφαλιστικές εισφορές.

¢ Δυσκολία διεύρυνσης της πελατειακής βάσης, ειδικά σε ξένες αγορές.

¢ Υψηλό κόστος συμμόρφωσης με γραφειοκρατία και ρυθμίσεις που επιφέρουν δυσανάλογα μεγάλο κόστος σε μικρότερες επιχειρήσεις.

¢ Αθέμιτος ανταγωνισμός και δυσλειτουργία των ελεγκτικών μηχανισμών, ειδικά από περιπτώσεις φοροδιαφυγής, αδήλωτης εργασίας, παράνομων εισαγωγών κ.λπ.

Το πλήθος των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων παραμένει χαμηλό σε σχέση με τον ευρωπαϊκό ανταγωνισμό: αντιπροσωπεύουν κάτω από το 3% του συνόλου, ενώ ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι περίπου στο 7%.

Οι ελληνικές ΜμΕ είναι στην πλειονότητά τους εισαγωγικές. Ωστόσο παρατηρείται αυξανόμενη εξαγωγική δραστηριότητα στις μεσαίες επιχειρήσεις, όπου την περίοδο 2010-2014 η αύξηση αγγίζει το 40% (από τα 4 δισ. ευρώ στα 5,6 δισ. ευρώ). Η αύξηση αυτή συνεισφέρει και στη μείωση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου των ΜμΕ από 15,7 δισ. σε 10,6 δισ. ευρώ.

Η παραγωγικότητα των ελληνικών ΜμΕ είναι περίπου στο 50% του ευρωπαϊκού μέσου όρου ανά εργαζόμενο. Ενδεικτικά στην Ελλάδα είναι 20.000 ευρώ, στην ΕΕ των «28» είναι 42.000 ευρώ, στην Ιταλία 38.000 ευρώ κ.ά.

Επίσης, παρατηρήθηκε 40% μείωση του πλήθους των ΜμΕ μέσης – υψηλής τεχνολογίας μέσα στην κρίση, μια μείωση δυσανάλογη σε σχέση με την ΕΕ. Η ταχεία ανάκαμψή τους αποτελεί προϋπόθεση για να μη γίνει η Ελλάδα μια οικονομία χαμηλής προστιθέμενης αξίας.

Μέσα στην κρίση, αναδεικνύεται ένα προφίλ ΜμΕ που αντέχουν και ενισχύουν τις δυνατότητες ανάκαμψης και παραγωγικής μεγέθυνσής τους. Σύμφωνα με τη μελέτη της EY, oι επιχειρήσεις αυτές παρουσιάζουν ένα ή και περισσότερα από τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

¢ Σχετικό μέγεθος, που δίνει ανθεκτικότητα και προσαρμοστικότητα: Οι μεσαίες επιχειρήσεις αύξησαν τα περιθώρια κέρδους έως 35%, ενώ οι μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις είχαν πτώση 50%. Επίσης, αν και μειώθηκε ο συνολικός αριθμός των μεσαίων επιχειρήσεων, η μοναδιαία προστιθέμενη αξία παρέμεινε σταθερή, ενώ των πολύ μικρών και μικρών μειώθηκε σημαντικά (-12,5%).

¢ Εξωστρέφεια και εστίαση σε εμπορεύσιμα προϊόντα / υπηρεσίες: Οι ΜμΕ είναι κυρίως εισαγωγικές, όμως ειδικά οι μεσαίες πέτυχαν 40% αύξηση των εξαγωγών τους.

¢ Εργα σε δραστηριότητες προστιθέμενης αξίας: Η φαινόμενη παραγωγικότητα (προστιθέμενη αξία ανά εργαζόμενο) στις μεσαίες επιχειρήσεις είναι περίπου 40% μεγαλύτερη από τις μικρές και περίπου 178% μεγαλύτερη από τις πολύ μικρές.

¢ Εμφαση στη Μεταποίηση, όπου εμφανίζεται τετραπλάσια προστιθέμενη αξία (ανά επιχείρηση) σε σχέση με τις υπηρεσίες.

¢ Καινοτομία, με τις επιδόσεις στον δείκτη καινοτομίας (European Innovation Scoreboard – EIS) στο 29,6 έναντι 30,6 μ.ό. στην ΕΕ.

¢ Συμμετοχή σε παραγωγικά (Β2Β) δίκτυα και συνεργασίες με μεγαλύτερες επιχειρήσεις: Ειδικά για τις καινοτόμες επιχειρήσεις, αυτό αφορά το 12,4%, έναντι 10,3% του ευρωπαϊκού μέσου όρου.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΣΕΒ κ. Θεόδωρο Φέσσα, «ο Σύνδεσμος ανέλαβε πρωτοβουλία για την αντιμετώπιση των αναγκών των δυναμικών μεσαίων και μικρών επιχειρήσεων, που αποτελούν άλλωστε και το 70% των μελών του. Η εκπροσώπηση αυτών των επιχειρήσεων στον δημόσιο διάλογο με όρους παραγωγικής μεγέθυνσης και η μετουσίωση των αναγκών τους σε συγκροτημένες και εξειδικευμένες προτάσεις πολιτικής αποτελεί ουσιαστική ανάγκη και σημαντική πρόκληση».

Ο κ. Τάσος Ιωσηφίδης, εταίρος και επικεφαλής του τμήματος Χρηματοοικονομικών Συμβούλων της ΕΥ Ελλάδος, επισήμανε ότι «ένα πολύ σοβαρό ζήτημα είναι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια των ΜμΕ. Η κύρια πρόκληση έχει να κάνει με την αναγνώριση και υποστήριξη από το χρηματοπιτωτικό σύστημα των ΜμΕ, που, παρά τον υπέρμετρο δανεισμό τους, έχουν προοπτικές επιβίωσης και ανάπτυξης. Στο πλαίσιο αυτό, ιδιαίτερης σημασίας είναι από τη μία η εξειδίκευση και καινοτομία, και από την άλλη το ζήτημα της μεγέθυνσης των ελληνικών ΜμΕ, μέσω συνεργασιών, συγχωνεύσεων και συμπράξεων, που θα υποβοηθήσει την απορρόφηση των επί μέρους προβλημάτων και θα επιτρέψει την πραγματοποίηση οικονομιών κλίμακας, δημιουργώντας έτσι τις προϋποθέσεις για να μπορέσουν οι ελληνικές ΜμΕ να ανταγωνιστούν στο διεθνές περιβάλλον».

Ο ΣΕΒ θεωρεί αναγκαία τη μετατόπιση της δημόσιας συζήτησης για τις ΜμΕ, με έμφαση στα παραγωγικά χαρακτηριστικά που ενισχύουν τις αντοχές και προωθούν τη μεγέθυνσή τους, με εξειδικευμένες προτάσεις πολιτικής βάσει διεθνών καλών πρακτικών.

Για να έρθουν αυτές οι πολιτικές στον κεντρικό δημόσιο διάλογο, ο ΣΕΒ θα διοργανώσει επιχειρηματικό συνέδριο για τις μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις την 21η Φεβρουαρίου 2018. Αντικείμενο του συνεδρίου θα είναι οι προϋποθέσεις επιβίωσης, αλλά, κυρίως, οι διαδρομές ταχύτερης παραγωγικής μεγέθυνσής τους. Στο πλαίσιο του συνεδρίου, θα παρουσιαστεί το δεύτερο μέρος της μελέτης ΣΕΒ – ΕΥ, το οποίο θα επικεντρωθεί στις πρακτικές και έξυπνες προτάσεις πολιτικής για σύγχρονες και δυναμικές ΜμΕ και στη μετάβαση προς ένα αναπτυξιακό πρότυπο με περισσότερη και καλύτερη επιχειρηματικότητα όλων των μεγεθών.