Πώς μπορεί άραγε η φουστανέλα να εμπνεύσει έναν καινοτόμο δημιουργό ο οποίος τις τελευταίες δύο δεκαετίες έχει αποδείξει ότι είναι πολύ περισσότερα από σχεδιαστής μόδας; Η απάντηση στο «Gravity Fatigue», την παράσταση χορού που φέρει τη σφραγίδα του Χουσεΐν Τσάλαγιαν και θα παρουσιαστεί από 28 ως 31 Οκτωβρίου στο Sadler’s Wells του Λονδίνου. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο ίδιος εμπλέκεται σε ένα χορευτικό project, αφού έχει ήδη σχεδιάσει κοστούμια για παραγωγές του Σίντι Λάμπι Τσερκάουι και του Μάικλ Κλαρκ. Είναι όμως η πρώτη του απόπειρα να υπογράψει εξ ολοκλήρου μια παραγωγή θέτοντας το ενδυματολογικό κομμάτι της στο κέντρο. Η πολιτική, η εγκατάσταση, η μόδα και ο χορός «μπλέκονται» σε έναν πολυαναμενόμενο συνδυασμό που έρχεται να αποδείξει για μία ακόμη φορά σε όσους τον παρακολουθούν το πόσο πολυσχιδής είναι ο δημιουργός, ο οποίος αρνείται πεισματικά να κατηγοριοποιηθεί…
Ο 45χρονος, τουρκοκυπριακής καταγωγής, Τσάλαγιαν έχει καταγραφεί ως ένας από τους πλέον πρωτότυπους σχεδιαστές της βρετανικής σκηνής –ζει στο Λονδίνο από οκτώ ετών –έχοντας παρουσιάσει κάποιες από τις πιο τολμηρές και σοφιστικέ συλλογές τα τελευταία 20 χρόνια. Το στίγμα της δημιουργικής του προσωπικότητας δόθηκε νωρίς: από το σόου της αποφοίτησής του από το περίφημο κολέγιο Central Saint Martins το 1993, όταν θέλησε να παρουσιάσει τις χημικές επιπτώσεις που προκαλεί στα ρούχα η… ταφή τους κάτω από τη γη! Εκτοτε διευρύνει διαρκώς την επαγγελματική του βεντάλια παρουσιάζοντας project «καθαρής τέχνης» και επιχειρώντας ευρύτερες πολιτιστικές συνεργασίες.
Η παράσταση στο Sadler’s Wells προέκυψε ύστερα από πρόταση του καλλιτεχνικού διευθυντή του θεάτρου Αλιστερ Σπόλντινγκ, ο οποίος ρώτησε τον Τσάλαγιαν αν είχε κατά νου κάποια ιδέα την οποία θα ήθελε να εξερευνήσει… «Απάντησα αμέσως καταφατικά» δήλωσε πρόσφατα ο σχεδιαστής στους «Financial Times». Oσο για το αν τον φόβισε το εγχείρημα; Προς έκπληξη ίσως του συνομιλητή του, ο δημιουργός απάντησε αρνητικά. «Για να είμαι ειλικρινής, δεν μου είναι δύσκολο να παραγάγω χορευτικές ιδέες. Ηδη σκέφτομαι σε αυτή την κατεύθυνση. Το πώς δηλαδή επηρεάζεται και το πώς αλληλεπιδρά το σώμα με τη σκηνή: αυτό από μόνο του δημιουργεί χορογραφία» είπε χαρακτηριστικά.
Η ταυτότητα είναι ένα από τα θέματα που απασχολούν έντονα τον Τσάλαγιαν στη συγκεκριμένη παραγωγή. Παράλληλα η αίσθηση του άυλου: Τι σημαίνει άραγε να ζει κανείς εντός ή εκτός του ίδιου του τού σώματος; Στη συνέχεια η κατήχηση, ο εμποτισμός. Πώς «προχωρεί» μια κουλτούρα με την ιδέα της πνευματικής διάστασης; Τέλος, ο τρόπος που αντιλαμβάνεται κανείς τα πράγματα γύρω του. «Υποθέτω πως θα μπορούσα να πω ότι το κομμάτι είναι ένας συνδυασμός εξερεύνησης και πρόκλησης» εξήγησε και πάλι ο Τσάλαγιαν στην ίδια εφημερίδα. «Είναι πολύ συναρπαστικό. Το σκέφτομαι σαν κάτι στο οποίο ίσως θα πας, αλλά δεν θα μπορέσεις να το καταλάβεις αμέσως, πιθανώς θα χρειαστεί να ξαναπροσπαθήσεις».
Το Sadler’s Wells έχει ιδιαίτερη σημασία για τον Τσάλαγιαν. Πριν από 15 χρόνια παρουσίασε εκεί τη συλλογή του Φθινόπωρο/Χειμώνας. Επί σκηνής, μια σύνθεση επίπλων. Στο τέλος της επίδειξης ένα από τα μοντέλα ανέβηκε στο τραπέζι μετατρέποντάς το σε… φόρεμα χαρίζοντας στον σχεδιαστή, πέρα από το θερμό χειροκρότημα των παρευρισκομένων, μια θέση στα βιβλία ως του δημιουργού ενός από τα πλέον διάσημα σχέδια της δεκαετίας. Ηταν πια δεδομένο: επρόκειτο για μια πραγματικά καινοτόμα προσωπικότητα που δεν δίσταζε να «σπάει» τα όρια ανάμεσα στην τέχνη, στην παράσταση και στη μόδα.

«Στον κόσμο του χορού κατά κανόνα ο χορογράφος είναι ο βασιλιάς»
εξήγησε στην εφημερίδα «The Daily Telegraph» ο Αλιστερ Σπόλντινγκ μιλώντας για το «Gravity Fatigue». «Ερχονται με τις ιδέες τους και οργανώνουν την παραγωγή… Στη συνέχεια ζητούν από κάποιον σαν τον Χουσεΐν να συνεργαστεί. Εν προκειμένω έχουμε να κάνουμε με ένα πείραμα, κι αυτό ακριβώς μου αρέσει. Ταρακουνά κάπως τα πράγματα και προτείνει έναν νέο τρόπο σκέψης».
Στην εν λόγω παραγωγή ο Τσάλαγιαν κατέχει τον τίτλο του καλλιτεχνικού διευθυντή: παρουσίασε τις ιδέες του με τη βοήθεια σκίτσων και άλλων μέσων στους 13 χορευτές και στον χορογράφο Ντάμιεν Τζάλετ. Ασφαλώς, σχεδίασε και τα κοστούμια –περίπου 110 τον αριθμό, ανάμεσά τους και αυτό που είναι εμπνευσμένο από τις πιέτες της φουστανέλας –τα οποία διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στην παράσταση είτε περιορίζοντας είτε «επεκτείνοντας» τις κινήσεις των ερμηνευτών με σκοπό να εξυπηρετηθούν οι απαιτήσεις της σκηνής.

«Οι άνθρωποι συνηθίζουν να τοποθετούν κάποιον σε κουτάκια»
δήλωσε από την πλευρά του ο ίδιος ο Τσάλαγιαν στην «Daily Telegraph». «Δεν μπορούν να φανταστούν ότι ένας άνθρωπος μπορεί να έχει περισσότερο από μία καριέρα. Αν θέλεις να με κατηγοριοποιήσεις, μπορείς να πεις ότι είμαι καλλιτέχνης και σχεδιαστής. Στην πραγματικότητα όμως αυτό που με ενδιαφέρει είναι οι ιδέες».
Τέχνη και… επιχείρηση

Ο ίδιος αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως αφηγητή μιας ιστορίας. Θεωρεί πως το πραγματικά ενδιαφέρον σε ένα εγχείρημα όπως το «Gravity fatigue» είναι ακριβώς αυτό: ότι η μόδα μπορεί να ιδωθεί μέσα από το πρίσμα της αφήγησης μιας υπόθεσης. Την ίδια στιγμή, όταν «μπαίνει στο παιχνίδι» η κίνηση και συνδυάζεται με τα κοστούμια, όλα τα στοιχεία βρίσκουν τη θέση τους. Μέσα σε μια τέτοια διαδικασία τόσο ο Αλιστερ Σπόλντινγκ όσο και ο Ντάμιεν Τζάλετ αναλαμβάνουν την ευθύνη να μετατρέψουν το όραμα του Τσάλαγιαν σε εμπορική παραγωγή, με αρχή, μέση και τέλος, όπως ο ίδιος ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Sadler’s Wells το περιγράφει στην «Daily Telegraph». «Ολα αυτά μοιάζουν κάπως θεωρητικά» δήλωσε και πάλι ο Σπόλντινγκ. «Αυτό όμως που συμβαίνει στη σκηνή είναι ότι αυτές οι ιδέες αντιπροσωπεύονται σωματικά και οπτικά μέσω της χορογραφίας. Πάρτε την ιδέα του αόρατου: οι άνθρωποι δείχνουν να κινούνται με τρόπο που δεν καταλαβαίνεις ακριβώς. Υπάρχει μια αίσθηση του τύπου «μα τι ακριβώς συμβαίνει εδώ;».

«Οι κόσμοι της τέχνης και της μόδας μπορεί να είναι χωριστοί, αλλά οι γραμμές ανάμεσά τους ολοένα ξεθωριάζουν»
δήλωσε ο Τσάλαγιαν στους «Financial Times». O ίδιος φιλοδοξεί να τις καταργήσει εντελώς. «Πραγματικά δεν καταλαβαίνω γιατί ένας πίνακας ζωγραφικής είναι πιο ενδιαφέρων από ένα ρούχο. Στην πραγματικότητα, ένα ρούχο μπορεί να είναι πιο προκλητικό, πιο κριτικό. Το σημαντικό είναι η ιδέα. Ο τρόπος που κάνεις κάτι έχει σημασία». Ωστόσο η μόδα δεν είναι πρωτίστως επιχείρηση; ερωτάται. «Και η τέχνη μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο» απαντά. «Μιλάμε για μαζική παραγωγή, έχει εμπορικές προδιαγραφές… Η κατεστημένη άποψη είναι πως η τέχνη βρίσκεται στην κορυφή της δημιουργίας και όλα τα υπόλοιπα είναι από κάτω. Σας λέω όμως ότι τον τελευταίο καιρό βλέπω καλλιτέχνες να εμπνέονται κατευθείαν από τη μόδα».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ