ξένη λογοτεχνία: Ταυτότητα και προδοσία

Ιαν Μακ Γιούαν
Επιχείρηση ζάχαρη

Το νέο, δωδέκατο κατά σειρά μυθιστόρημα («SweetTooth», 2012) του Ιαν Μακ Γιούαν διαδραματίζεται στη Μεγάλη Βρετανία των αρχών της δεκαετίας του 1970. Στη χώρα επικρατεί, από τη μια, κοινωνική αναταραχή ως αποτέλεσμα της οξείας οικονομικής κρίσης, των δυναμικών απεργιών στα βιομηχανικά εργοστάσια αλλά και των τρομοκρατικών επιθέσεων του Ιρλανδικού Δημοκρατικού Στρατού (IRA). Ο Ψυχρός Πόλεμος, από την άλλη, μπορεί να εισέρχεται στην τελευταία φάση του, ωστόσο η σύγκρουση Δύσης και Ανατολής στο πεδίο του πολιτισμού και της καλλιτεχνικής προπαγάνδας καλά κρατεί. Η Σερίνα Φρουμ, η όμορφη πρωταγωνίστρια του βιβλίου, μετά την αποφοίτησή της από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ στρατολογείται στις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες (Μ-15) μέσω μιας ερωτικής περιπέτειας που είχε με έναν μεγαλύτερο άνδρα στο τελευταίο έτος των σπουδών της. Η ίδια είναι μανιώδης αναγνώστρια μυθιστορημάτων. Αναλαμβάνει, λοιπόν, μια «μυστική αποστολή» στο πλαίσιο μιας ευρύτερης κυβερνητικής επιχείρησης που σκοπό έχει την αφανή χειραγώγηση των ιδεών, τον προσεταιρισμό συγγραφέων, καθηγητών και δημοσιογράφων διά του χρήματος και την εν γένει ανάσχεση οιασδήποτε κομμουνιστικής ανησυχίας ενδέχεται να διαβρώσει τον λεγόμενο πνευματικό κόσμο. Η Σερίνα, πιο συγκεκριμένα, καλείται να εισχωρήσει στον κύκλο του Τομ Χάλεϊ, ενός πολλά υποσχόμενου νεαρού συγγραφέα. Το αρχικό σχέδιο όμως περιπλέκεται σε βαθμό υπαρξιακό από τη δική της συναισθηματική εμπλοκή, από τη στιγμή δηλαδή που συνειδητοποιεί ότι έχει ερωτευθεί, πέραν των αφηγημάτων του, και τον ίδιο τον λογοτέχνη. Η ηρωίδα υποχρεώνεται έτσι να εγκαταλείψει την πρώτη και απαραβίαστη αρχή της κατασκοπείας, να «μην εμπιστεύεσαι κανέναν». Η πραγματικότητα και η μυθοπλασία, η αλήθεια και το ψέμα σμιλεύονται δεξιοτεχνικά από τον 65χρονο βρετανό συγγραφέα σε αυτή τη λογοτεχνική σπουδή όπου η ταυτότητα δοκιμάζεται από την προδοσία.

Νοσηρό ερωτικό τρίγωνο
Ο Πολ Οστερ φιλοτεχνεί μια ελικοειδή αφήγηση για την επιθυμία και το νόημα της δικαιοσύνης

Πολ Οστερ
Αόρατος
Μετάφραση Σπύρος Γιανναράς.
Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2013,
σελ. 308, τιμή 15,50 ευρώ

Μια σημαντική επανεκκίνηση. Από το 2007 είχε να κυκλοφορήσει στην ελληνική γλώσσα βιβλίο του Πολ Οστερ. Οι εκδόσεις Μεταίχμιο αποφάσισαν να εγκαινιάσουν τη συνεργασία τους με τον αμερικανό συγγραφέα εκδίδοντας τον «Αόρατο» («Invisible», 2009). Θα ακολουθήσουν σταδιακά κι άλλοι τίτλοι, νεότεροι («Σάνσετ Παρκ», «Ημερολόγιο του χειμώνα») αλλά και παλαιότεροι («Η επινόηση της μοναξιάς», «Η τριλογία της Νέας Υόρκης») που τον έκαναν διάσημο. Το δέκατο πέμπτο εν προκειμένω μυθιστόρημά του αρχίζει την άνοιξη του 1967 στη Νέα Υόρκη, όταν ο 20χρονος Ανταμ Γουόκερ, φοιτητής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, έρχεται σε πολυεπίπεδη και μοιραία επαφή με ένα ζευγάρι Γάλλων: τον μυστηριώδη Ρούντολφ Μπορν και τη γοητευτική σύντροφό του Μαργκό. Μια μαχαιριά, μια κτηνώδης πράξη βίας, πρόκειται να καθορίσει την τύχη του νοσηρού αυτού ερωτικού τριγώνου αλλά και τη ζωή του νεαρού ήρωα. Επιστρατεύοντας τρεις διαφορετικές φωνές, ο 66χρονος συγγραφέας δημιουργεί μια ελικοειδή αφήγηση για την ερωτική επιθυμία και το νόημα της δικαιοσύνης που φθάνει ως το 2007. Η εφευρετικότητα του Πολ Οστερ φαντάζει ανεξάντλητη.

Ζοζέ Σαραμάγκου
Ο φωταγωγός
Μετάφραση Αθηνά Ψυλλιά,
Εκδόσεις Καστανιώτη, 2013,
σελ. 294, τιμή 17 ευρώ

Ο νομπελίστας Ζοζέ Σαραμάγκου (1922-2010) ολοκλήρωσε αυτό το βιβλίο όταν ήταν 31 ετών. Απάντηση από τον εκδότη, στον οποίο παρέδωσε τότε το χειρόγραφο, έλαβε ύστερα από 40 χρόνια, όταν πλέον ήταν ένας αναγνωρισμένος συγγραφέας. Σε αυτό το νεανικό μυθιστόρημα περιγράφει την καθημερινότητα των ενοίκων μιας λαϊκής πολυκατοικίας στη Λισαβόνα κατά τη δεκαετία του 1950. Πορτρέτα ανθρώπων και οικογενειακών σχέσεων, επαγγελμάτων, συνηθειών και ηθών μιας άλλης εποχής, τότε που οι έχοντες ζούσαν στους χαμηλότερους ορόφους και οι μη έχοντες ακόμη ψηλότερα.

Χαρούκι Μουρακάμι
Τις μικρές ώρες
Μετάφραση Μαρία Αργυράκη.
Εκδόσεις Ψυχογιός, 2013,
σελ. 229, τιμή 14,40 ευρώ

Το μυθιστόρημα αυτό του Χαρούκι Μουρακάμι, με την έντονη κινηματογραφική ατμόσφαιρα, κυκλοφόρησε το 2004. Πρωταγωνιστούν εδώ το Τόκιο της νύχτας και το αίσθημα αποξένωσης ορισμένων ανθρώπων του περιθωρίου. Από τις σελίδες παρελαύνουν ένας τρομπονίστας της τζαζ μουσικής, η ιδιοκτήτρια ενός ξενοδοχείου για εραστές, μια κινέζα πόρνη κακοποιημένη από κάποιο στέλεχος εταιρείας και δύο αδελφές: η Ερι, ένα μοντέλο σε λήθαργο, και η Μάρι, μια παράξενη φοιτήτρια του μεταμεσονυκτίου. Ο ιάπωνας συγγραφέας ανιχνεύει τις παράλληλες πραγματικότητες και τη μεταφυσική της καθημερινότητας.

Τζόναθαν Λέθεμ
Οι σκιές του Μπρούκλιν
Μετάφραση Κώστας Καλτσάς.
Εκδόσεις Κέδρος, 2013,
σελ. 424, τιμή 16,60 ευρώ

O πρωταγωνιστής αυτού του βραβευμένου μυθιστορήματος («MotherlessBrooklyn», 1999) του Τζόναθαν Λέθεμ πάσχει από το σύνδρομο Τουρέτ, μια νευρολογική διαταραχή που τον υποχρεώνει να μιλάει σπασμωδικά, να κάνει ψυχαναγκαστικούς υπολογισμούς, να τεμαχίζει και να δημιουργεί εκ νέου τη γλώσσα με απρόβλεπτη πρωτοτυπία. Ο Λάιονελ Εσρογκ είναι ορφανός και δουλεύει για τον παράνομο μικροκακοποιό Φρανκ Μίνα, τον επονομαζόμενο Βασιλιά του Μπρούκλιν. Η μυστηριώδης δολοφονία του τελευταίου δίνει την ευκαιρία στον 49χρονο αμερικανό συγγραφέα να συνδυάσει το νουάρ με το κοινωνικό μυθιστόρημα. Συναρπαστικό.

Τζόναθαν Κόου
Expo58
Μετάφραση Μαργαρίτα Ζαχαριάδου.
Εκδόσεις Πόλις, 2013,
σελ. 362, τιμή 16 ευρώ

ΟΤόμας Φόλεϊ, δημόσιος υπάλληλος στην Κεντρική Διεύθυνση Πληροφοριών της Μεγάλης Βρετανίας, μεταβαίνει για έξι μήνες στις Βρυξέλλες για τη μεγαλύτερη παγκόσμια έκθεση του αιώνα και την πρώτη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Του έχει ανατεθεί να επιβλέπει την Μπριτάνια, την ολοκαίνουργια παμπ που αποτελεί την αιχμή του δόρατος της βρετανικής παρουσίας σε μια περίοδο που κορυφώνεται ο Ψυχρός Πόλεμος. Το νέο μυθιστόρημα του Τζόναθαν Κόου είναι μια ιστορία κατασκοπείας, μια κωμωδία ηθών και παρεξηγήσεων, μια διερεύνηση της βρετανικής ταυτότητας.

Γκράχαμ Σουίφτ
Μακάρι να ήσουν εδώ
Μετάφραση Θωμάς Σκάσσης.
Εκδόσεις Εστία, 2013,
σελ. 413, τιμή 21 ευρώ

Δύο οικογένειες κτηνοτρόφων από το Ντέβον της Αγγλίας, οι Λάξτον και οι Μέρικ, φθάνουν στο χείλος της καταστροφής στη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 εξαιτίας των πληγμάτων που τους κατάφερε η λεγόμενη νόσος των τρελών αγελάδων. Οι γόνοι τους αποφασίζουν να εγκαταλείψουν την οικογενειακή παράδοση και να ακολουθήσουν άλλα μονοπάτια στη ζωή. Ο βρετανός συγγραφέας Γκράχαμ Σουίφτ ακολουθεί τις διαφορετικές πορείες τους αλλά και τις ψυχικές μεταμορφώσεις τους. Ο πόλεμος στο Ιράκ λειτουργεί ως καταλύτης στη διαδικασία της αποξένωσής τους.

Αντονι Μάρα
Αστερισμός ζωτικών φαινομένων
Μετάφραση Αχιλλέας Κυριακίδης,
Εκδόσεις Ικαρος, 2013,
σελ. 486, τιμή 17 ευρώ

Ενα βιβλίο που έχει προκαλέσει αίσθηση και απανωτούς επαίνους. Το πρώτο αυτό μυθιστόρημα του Αντονι Μάρα βρίσκεται δικαίως στις περισσότερες από τις λίστες που έχουν καταρτισθεί για τα καλύτερα βιβλία του 2013. Ηταν και στη μακρά λίστα για το εφετινόNationalBookAwardστις ΗΠΑ. Ο νεαρός αμερικανός συγγραφέας επιλέγει ως σκηνικό του μυθιστορήματός του την εμπόλεμη Τσετσενία, όπου δύο γιατροί, ο Αχμεντ και η Σόνια, διακινδυνεύουν τα πάντα προκειμένου να σώσουν ένα κυνηγημένο παιδί, την οκτάχρονη Χαβάα. Εντυπωσιακό ντεμπούτο!