Τέμπη: Στον ανακριτή το πόρισμα Καρώνη του ΕΜΠ – Η πυρόσφαιρα και τα έλαια σιλικόνης

Aπάντηση στα κρίσιμα ερωτήματα για το τι προκάλεσε την μεγάλη έκρηξη που ακολούθησε τη σφοδρή σύγκρουση στο τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη δίδει το πόρισμα του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου που ανατέθηκε από τον εφέτη ανακριτή στον καθηγητή Δημήτρη Καρώνη.

Η πραγματογνωμοσύνη του κ. Καρώνη συνολικά 123 σελίδες εμπεριστατωμένη και βασισμένη σε αναλύσεις και δεδομένα του Γενικού Χημείου του Κράτους, αυτοψίες και λήψη υλικών από το χώρο του δυστυχήματος, διεθνή επιστημονικά δεδομένα, συγκρίσεις και αξιολογήσεις, καταλήγει στο συμπέρασμα, -ότι τα έλαια των μηχανών (έλαια σιλικόνης υπό τις συνθήκες του δυστυχήματος μπορεί να δημιουργήσουν πυρόσφαιρα καθώς κρίνεται από τον πραγματογνώμονα ότι το έλαιο αυτό μπορεί υπό θερμοκρασίες 330 βαθμών και άνω να αναφλέγεται.

Η πραγματογνωμοσύνη παραδόθηκε στον εφέτη ανακριτή Σωτήρη Μπακαϊμη και θα μελετηθεί.

Να σημειωθεί ότι πραγματογνωμοσύνες με ανάλογο συμπέρασμα έστω και με άλλη μεθοδολογία υπάρχουν στη δικογραφία από τεχνικούς συμβούλους συγγενών θυμάτων αλλά και την Πυροσβεστική, όπως και αντίθετες.

Ολες θα αξιολογηθούν από το δικαστήριο και βεβαίως από τον εφέτη ανακριτή.

Αναλυτικά η πραγματογνωμοσύνη

Τα συμπεράσματα στο πόρισμα Καρώνη

Γιατί αποκλείει τους υδρογονάνθρακες – Τι συμπεραίνει για την πυρόσφαιρα – Την αποδίδει στα έλαια των τρένων

Όπως αναφέρεται στο πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ που έχει διερευνήσει διεξοδικά το τραγικό συμβάν, καταγράφηκαν στα βίντεο 3 έντονες αναλαμπές που χαρακτηρίζονται ως ηλεκτρικό τόξο, οι οποίες σταμάτησαν μετά την ενεργοποίηση της αυτόματης προστασίας από υπερφόρτωση που καταγράφηκε (χειροκίνητα) στον σταθμό ελέγχου ισχύος που παρακολουθεί εξ αποστάσεως όλα τα δεδομένα στη Θεσσαλονίκη.

Με βάση της ανωτέρω παρατηρήσεις ο σχηματισμός πύρινης σφαίρας υπό συνθήκες ηλεκτρικού τόξου υψηλής έντασης ρεύματος είναι εφικτός. Αυτό σημαίνει πως και στην περίπτωση του υπό διερεύνηση τραγικού δυστυχήματος, είναι ένα πιθανό ενδεχόμενο, αφού έχουν καταγραφεί αναλαμπές που αποδίδονται σε ηλεκτρικό τόξο.

Πιθανό φορτίο Εύφλεκτου Υλικού

Πέραν του ενδεχομένου του σχηματισμού της πύρινης σφαίρας λόγω του σχηματισμού εύφλεκτων αερίων σε συνθήκες ηλεκτρικού τόξου υψηλής έντασης, το άλλο ενδεχόμενο που ερευνάται είναι της ύπαρξης υδρογονάνθρακα ή κάποιου άλλου υλικού με αντίστοιχα χαρακτηριστικά.

Με βάση τη βιβλιογραφία, όλα τα μοντέλα υπολογισμού των χαρακτηριστικών μιας πύρινης σφαίρας (διάμετρος, διάρκεια, θέση, εκπεμπόμενη θερμική ανκτινοβολία) βασίζονται στη δημιουργία πύρινης σφαίρας από εύφλεκτους ατμούς που απελευθερώνονται από τη ρήξη ενός δοχείου που περιέχει εύφλεκτο υλικό (συνήθως κάποιο υδρογονάνθρακα).

Το μοντέλο που έχει τύχει ευρείας αναγνώρισης και χρήσης σε περίπτωση συμβάντων που οδηγούν σε έκλυση επικίνδυνου υλικού που μπορεί να οδηγήσει σε συνθήκες ανάφλεξης ή έκρηξης είναι αυτό του του ΤΝΟ της Ολλανδίας (Dutch Organization for Applied Scientific Research) που βασικά στοιχεία του έχουν αναφερθεί στις παραγράφους 2.9 και 2.10. Το μοντέλο αυτό έχει αναπτυχθεί με βάση τα θερμοδυναμικά χαρακτηριστικά υδρογονανθράκων και κυρίως πτητικών υδρογονανθράκων που είναι και οι περισσότερο επικίνδυνοι σε περίπτωση έκλυσης στην ατμόσφαιρα.

Με βάση το μοντέλο του ΤΝΟ, ο υπολογισμός της μάζας του καυσίμου που εμπλέκεται σε ένα συμβάν σχηματισμού πύρινης σφαίρας σχετίζεται με την παρατηρηθείσα πύρινη σφαίρα μέσω της σχέσης: r = 3 , 2 4 0,325 Με μέγεθος πύρινης σφαίρας της τάξης των 80 – 85 m σε διάμετρο (αδρή εκτίμηση με βάση τα βίντεο που έχουν καταγράψει το συμβάν), η μάζα του καυσίμου θα έπρεπε να είναι m/ = 2.300 – 2.800 kg. Αντίστοιχα, αν χρησιμοποιηθεί το μοντέλο του Health and Safety Executive (HSE), που υπολογίζει τη διάμετρο της πύρινης σφαίρας από τη σχέση: D = 5 ,8 m / /3 η μάζα του καυσίμου υπολογίζεται mf = 2.600 – 3.100 kg. Για να μπορέσει να σχηματιστεί νέφος εύφλεκτων ατμών αυτό θα πρέπει να βρίσκεται εντός των ορίων αναφλεξιμότητας του υλικού το οποίο θεωρείται ότι σχηματίζει το νέφος των ατμών. Η μέτρηση που χρησιμοποιείται ως ένδειξη του κατώτερου ορίου αναφλεξιμότητας είναι το σημείο ανάφλεξης, άρα για το σχηματισμό εύφλεκτου νέφους απαιτείται υλικό με σημείο ανάφλεξης τουλάχιστον ίσο με τη θερμοκρασία περιβάλλοντος στο χώρο του συμβάντος.

Σύμφωνα με το με ΑΠ. 1171/30-03-20251ΕΜΥ/Ε1 έγγραφο της Διεύθυνσης Παροχής Μετεωρολογικών Δεδομένων της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας εκτιμάται η θερμοκρασία στην περιοχή των Τεμπών την ώρα του τραγικού δυστυχήματος ήταν 10 – 11 °C και η σχετική υγρασία 85 – 90%. Επουένως, το σημείο ανάφλεξης της ουσίας θα πρέπει να είναι κάτω από 10 °C.

Από τα στοιχεία του φορτίου της εμπορικής αμαξοστοιχίας και την Έκθεση Αυτοψίας της Ελληνικής Αστυνομίας, δεν αναφέρεται πουθενά καταγραφή υλικού που θα έχει χαρακτηριστικά αυτών που απαιτούνται για το σχηματισμό εύφλεκτου νέφους ατμών που θα μπορούσε να οδηγήσει στο σχηματισμό πύρινης σφαίρας.

Επίσης, σύμφωνα με το με ΑΠ 3022/21/8925/4-ζ’/27-03-2025 έγγραφο της Διεύθυνσης Εγκληματολογιών Ερευνών της Ελληνικής Αστυνομίας, τα 3 βίντεο που απεικονίζουν τη διέλευση της εμπορικής αμαξοστοιχίας από τη Νότια Σήραγγα Πλαταμώνα και το ΚΕΚ Ραψάνης αποτελούν ακριβή αντίγραφα (γνήσια) αρχείων βίντεο από τις αντίστοιχες κάμερες ασφαλείας.

Κατόπιν παρακολούθησης των σχετικών βίντεο, παρατηρείται ότι οι 3 ανοιχτές φορτάμαξες δεν έφεραν επάνω τους κάτι άλλο πέραν των μεταλλικών ελασμάτων (λαμαρίνες) που αναφέρονταν στις αντίστοιχες φορτωτικές (δεν εντοπίζεται πάνω στα μεταλλικά ελάσματα κάποιο αντικείμενο που θα μπορούσε να παραπέμπει σε δεξαμενή ή δοχεία αποθήκευσης κάποιου υγρού).

Με δεδομένο δε πως οι υπόλοιπες φορτάμαξες με τα εμπορευματοκιβώτια δεν είχαν το παραμικρό ίχνος φωτιάς, καί σύμφωνα με την Έκθεση Αυτοψίας της Ελληνικής Αστυνομίας τα εμπορευματοκιβώτια βρέθηκαν είτε με εμπορεύματα σύμφωνα με τις φορτωτικές είτε κενά, δε φαίνεται να υπήρχε στην εμπορική αμαξοστοιχία φορτίο με πτητικό υλικό από το οποίο θα μπορούσε να σχηματιστεί νέφος εύφλεκτων ατμών που θα οδηγούσε σε σχηματισμό πύρινης σφαίρας.

Είναι δυνατή η καύση του ελαίου (σιλικόνης) ψύξης των μετασχηματιστών (Μ/Σ) των ηλεκτραμαξών των συγκρουσθεισών αμαξοστοιχιών; Εάν ναι, υπό ποιες συνθήκες;

Όσον αφορά την καύση, τα έλαια σιλικόνης με αυτά τα χαρακτηριστικά μπορούν να αναφλεγούν όταν η θερμοκρασία στο χώρο υπερβεί τους 300 °C και εν συνεχεία να καούν.

Στο έγγραφό της η Hellenic Train αναφέρει ότι: «Σε κανονικές συνθήκες λειτουργίας, η θερμοκρασία του μετασχηματιστή εξαρτάται από διάφορους παράγοντες εξωτερικούς, όπως η θερμοκρασία περιβάλλοντος, και εσωτερικούς, όπως η τιμή της ζητούμενης και της παραγόμενης ισχύος η οποία διαρκώς μεταβάλλεται. Σύμφωνα με τον Κατασκευαστή θεωρείται υπερβολική όταν υπερβαίνει τους 155 °C στην περιέλιξη του μετασχηματιστή και τους 90 °C στο υγρό σιλικόνης, (σελ. 4/5, παρ. 2.2.1, Κεφ. 2, «TransformatorlT2_EZAT6844_Haupttransformator.pdf»)».

Επομένως, η θερμοκρασία των ελαίων πρέπει να ήταν στην περιοχή των 90 °C και κατά συνέπεια πολύ χαμηλότερη του σημείου ανάφλεξης των ελαίων. Αρα, όσον αφορά την καύση, είναι λογικό να υποτεθεί ότι τα έλαια σιλικόνης συμμετείχαν στην πυρκαγιά λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που επικρατούσας μετά την ανάπτυξη της πύρινης σφαίρας.