Στους κατάφυτους δρόμους της κάτω Κηφισιάς, στον αριθμό 1-3 της οδού Μιχαήλ Τοσίτσα, έχει την έδρα της η Φοιτητική Εστία του ομώνυμου Ιδρύματος Τοσίτσα – ένα ήρεμο καταφύγιο γνώσης και πολιτισμού που ήρθε αίφνης στο επίκεντρο της δημοσιότητας την Τετάρτη (15/1), μετά την αναφορά του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη στην παιδική ηλικία του νέου προέδρου της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνου Τασούλα και στη σύνδεσή του με τον εν λόγω θεσμό. Διατρέχοντας τη μακρά διαδρομή του Ηπειρώτη πολιτικού, ο κ. Μητσοτάκης δεν παρέλειψε να τοποθετήσει το Ίδρυμα του Βαρώνου, Μιχαήλ Τοσίτσα, σε περίοπτη θέση στο λόγο του, τονίζοντας για τον μέχρι πρότινος Πρόεδρο της ελληνικής Βουλής πως «…η ηπειρώτικη καταγωγή του αλλά και τα μαθητικά χρόνια στο Ίδρυμα Τοσίτσα, τον όπλισαν με τη δύναμη του αυτοδημιούργητου». Κι είναι αλήθεια πως το Ίδρυμα σφράγισε με ένα τρόπο τη ζωή του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας.
«Έρχεται ακόμα και σήμερα, ειδικά τα καλοκαίρια περνάει από το Ίδρυμα να πει μια καλημέρα, τον βλέπω πώς συγκινείται όταν βρίσκεται σε αυτό το χώρο. Έχει πολύ καλές σχέσεις με όλους εδώ…», λέει ο Χρήστος Παπαχρήστος, υπεύθυνος σήμερα της Φοιτητικής Εστίας του Ιδρύματος Τοσίτσα. Ο πατέρας του κ. Τασούλα, ο φιλόλογος Αναστάσιος Τασούλας, διετέλεσε στο παρελθόν διευθυντής του Ιδρύματος και το 1968 σε ηλικία εννέα ετών πέρασε τις πύλες του και ο μικρός Κώστας. «Πολλοί απόφοιτοι μας, γιατροί, δικηγόροι, σημαντικά ονόματα στο χώρο τους ο καθένας όταν επιστρέφουν εδώ κλαίνε από συγκίνηση, αναπολώντας τα χρόνια τους στην Εστία. Είναι υπέροχο συναίσθημα να βλέπεις αυτή την αίσθηση της κοινότητας και τη σύνδεση όσων παιδιών έχουν φιλοξενηθεί εδώ».
Στον κήπο του Ιδρύματος, ανάμεσα σε αιωνόβιους φοίνικες, τριαντάφυλλα και πεύκα στέκει με σιωπηλή μεγαλοπρέπεια η προτομή του ιδρυτή, του Βαρώνου Μιχαήλ Τοσίτσα, ενός ανθρώπου με ανεξίτηλο αποτύπωμα στην εκπαίδευση χιλιάδων Ηπειρωτών. «Η επιθυμία του ευεργέτη ήταν τα παιδιά που τελειώνουν τις σχολές τους στην Αθήνα, να επιστρέφουν πίσω στα Ιωάννινα και γενικότερα στην Ήπειρο για να προσφέρουν στον τόπο τους. Πολλοί απόφοιτοί μας μάλιστα τίμησαν αυτή την ύστατη επιθυμία του», υπογραμμίζει ο κ. Παπαχρήστος για να καταλήξει «δεν πρέπει να ξεχνάμε βέβαια και την συνεισφορά του Ευάγγελου Αβέρωφ στο Ίδρυμα, χωρίς εκείνον τίποτα δεν θα ήταν εφικτό».

Η Φοιτητική Εστία του Ιδρύματος του Βαρώνου Μιχαήλ Τοσίτσα εγκαινιάστηκε το 1954. Στα κτίριά της έχουν φιλοξενηθεί χιλιάδες νεαροί Ηπειρώτες σπουδαστές από τα ασθενέστερα κοινωνικά στρώματα.
Η βαθιά σχέση εμπιστοσύνης του Ευάγγελου Αβέρωφ με τον Βαρώνο Μιχαήλ Τοσίτσα
Ο Ευάγγελος Αβέρωφ ήταν ο άνθρωπος που ενέπνευσε τον βαρώνο, Μιχαήλ Τοσίτσα, να αφιερώσει την αμύθητη περιουσία του στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στην ιδιαίτερη πατρίδα των σπουδαίων ευεργετών προγόνων του, την Ήπειρο. Η φιλία των δύο ξεκίνησε το 1937 με γραπτή επικοινωνία και σύντομα μέσω της αλληλογραφίας αναπτύχθηκε μια βαθιά και στενή σχέση. Είναι χαρακτηριστικό πως σε μία από τις επιστολές που αντάλλασσαν τη δεκαετία του ‘40 ο Βαρώνος έγραφε χωρίς περιστροφές: «Από τις πρώτες επιστολές σας κατάλαβα ότι βρισκόμαστε και οι δύο από πνευματικής αλλά και ηθικής άποψης στο ίδιο μέρος του οδοφράγματος. Όσοι βρίσκονται λίγο παραπάνω από την διανοητική μετριότητα και την συνήθη ηθική, αυτοί δεν είναι πολλοί και θα είναι ευτυχείς να συναντιούνται έστω πότε, πότε». Ο Ευάγγελος Αβέρωφ επισκέφτηκε δύο φορές στην Ελβετία τον Βαρώνο Τοσίτσα, ενώ ήταν κοντά του όταν εκείνος άφηνε την τελευταία του πνοή το 1950.
Μετά το θάνατό του, ο Μιχαήλ Τοσίτσας κληροδότησε το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του στο κοινωφελές ίδρυμα που μέχρι σήμερα φέρει το όνομά του. Τον Ιούνιο του 1947 κατατέθηκε η συστατική πράξη του Ιδρύματος και ορίστηκε ο Ευάγγελος Αβέρωφ ως ισόβιος πρόεδρος, αναλαμβάνοντας την υποχρέωση να προσθέσει το όνομα Τοσίτσας πλάι στο δικό του.

Ο Βαρώνος, Μιχαήλ Τοσίτσας, ήταν ο εγγονός του Κωνσταντίνου Τοσίτσα, αδερφού του ευεγέρτη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Μιχαήλ Τοσίτσα.
«Τα πρώτα χρόνια αν και υπήρχαν άριστες εγκαταστάσεις, δεν ήταν τόσο καλά εξοπλισμένες, όσο είναι σήμερα. Για παράδειγμα δεν είχαμε θέρμανση όλη την ημέρα, ούτε ζεστό νερό συνεχώς. Τώρα κάθε παιδί έχει το δικό του μπάνιο, κουζίνα και ατομικό δωμάτιο. Υπάρχει κλιματισμός και γενικά οι συνθήκες είναι εξαιρετικές». Όπως εξομολογείται ο κ. Παπαχρήστος υπήρξε και ο ίδιος φιλοξενούμενος της Φοιτητικής Εστίας: «Είμαι απόφοιτος δύο σχολών, Θεολογίας και Ψυχολογίας. Χωρίς το Ίδρυμα δεν θα είχα σπουδάσει, είναι βέβαιο αυτό. Προέρχομαι από μια οικογένεια που δεν είχε την οικονομική δυνατότητα, κατάφερα να πάρω δύο πτυχία επειδή έγινα δεκτός στην Εστία. Ήρθα στα 18 μου, αρχές της δεκαετίας του ’80 και έμεινα μέχρι και το 1984. Το 2001 άρχισα να εργάζομαι εδώ. Πλέον το θεωρώ σπίτι μου».
Ένας πυλώνας κοινωνικής προσφοράς
Το Ίδρυμα ήδη από τα πρώτα του χρόνια αποτέλεσε έναν από τους πιο αξιόλογους πυλώνες κοινωνικής προσφοράς στην Ελλάδα. Η Φοιτητική Εστία, η οποία εγκαινιάστηκε το 1954, αποτέλεσε καταφύγιο για χιλιάδες φοιτητές από την Ήπειρο, προσφέροντας όχι μόνο στέγη και τροφή, αλλά και την αίσθηση της κοινότητας. Σήμερα φιλοξενούνται 52 παιδιά, όλα τους από τα ασθενέστερα κοινωνικά στρώματα της ηπειρώτικης κοινωνίας. Κάθε χρόνο, ανάλογα με τα κενά που δημιουργούνται από τους αποφοίτους, προκηρύσσονται νέες θέσεις στον τοπικό Τύπο των Ιωαννίνων, πάντα για σπουδαστές από τους νομούς Ιωαννίνων και Θεσπρωτίας. Η αξιολόγηση γίνεται από μια ειδική επιτροπή, με βάση τόσο τα εισοδηματικά κριτήρια, όσο και μια σειρά συνεντεύξεων. «Στόχος μας είναι η στήριξη των παιδιών, σύμφωνα πάντα με τη διαθήκη του ευεργέτη…», εξηγεί ο κ. Παπαχρήστος.

Λίγους μήνες προτού πεθάνει ο Βαρώνος Μιχαήλ Τοσίτσας είχε στείλει μια επιστολή προς τους Φοιτητές της Ηπειρωτικής Εστίας Αθηνών. Έγραφε, μεταξύ άλλων: «…πάντοτε ησθανόμην ότι είμαι Έλλην», ενώ έκλεινε την επιστολή του, λέγοντας: «…όταν θα διαβάζετε τας γραμμάς αυτάς θα είναι εκείνες ενός νεκρού… ο οποίος και σας παρακαλεί μην τον λησμονήσετε».
Μπροστά από το κεντρικό κτίριο των γραφείων προσωπικού στέκει η έτερη προτομή του κτήματος, εκείνη του Ευάγγελου Αβέρωφ-Τοσίτσα. Στα χρόνια της μεταπολίτευσης, ο κ. Τασούλας ήταν μέλος της νεολαίας του άλλοτε ηγέτη της ΝΔ και μάλιστα υπήρξε το δεξί χέρι του, έχοντας μεταξύ άλλων το ρόλο του ιδιαίτερου γραμματέα του. Ήταν, πιθανώς, ένας από τους πρώτους ανθρώπους που έμαθαν για την αποχώρηση Αβέρωφ από την ηγεσία της ΝΔ, όταν το δαχτυλίδι της διαδοχής κατέληξε στον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, το μακρινό 1984. Σε ένα από αυτά τα περίεργα πολιτικά παιχνίδια της μοίρας, σχεδόν μισό αιώνα αργότερα, έμελλε να είναι ο γιος του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, Κυριάκος αυτός που θα ανακοίνωνε την υποστήριξή του στον κ. Τασούλα για το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας.
Μετά την ανακοίνωση του κ. Μητσοτάκη, ο πρόεδρος του Δ.Σ του Ιδρύματος Βαρώνου Μιχαήλ Τοσίτσα, Αναστάσιος Αβέρωφ, αρκέστηκε σε μια λιτή ανακοίνωση η οποία ανέφερε: «Μεγάλη τιμή για την Ήπειρο και τον ίδιο η επιλογή του Κώστα Τασούλα ως Προέδρου της Δημοκρατίας, ο οποίος υπήρξε οικότροφος της Φοιτητικής Εστίας και μετέπειτα στενός συνεργάτης του αείμνηστου προέδρου μας και δημιουργού του Ιδρύματος Ευάγγελου Αβέρωφ-Τοσίτσα, ακολουθώντας τον έως και τις τελευταίες στιγμές του».
Σήμερα, ο Σύλλογος Αποφοίτων της Φοιτητικής Εστίας Τοσίτσα, ο οποίος εδρεύει στα Ιωάννινα, παραμένει εξόχως δραστήριος, έστω κι αν τα χρόνια της φιλοξενίας στα κτίρια της Λυκόβρυσης αποτελούν μακρινό παρελθόν για τους περισσότερους. Δεν αποκλείεται σε κάποια από τις επόμενες εκδηλώσεις, ανάμεσα σε παλιά και νεότερα μέλη, να βρίσκεται κι ένας Πρόεδρος της Δημοκρατίας…