Μια γυναίκα στο μαγαζί της, στην πλατεία του χωριού, εξιστορεί πώς κατέληξε να πουλάει ξύλινα σπαθιά και πλεκτές παντόφλες στους τουρίστες αντί να φλυαρεί με τις φίλες της. Η Χε Γιουκίνγκ, 60 χρόνων, φοράει μπλε πουκάμισο και ποδιά, τη φορεσιά των ηλικιωμένων γυναικών της φυλής Μπάι, σε μια κατάφυτη κοιλάδα στους πρόποδες των Ιμαλαΐων, στη Νοτιοδυτική Κίνα. Λέει ότι νοικιάζει το μαγαζί από την τοπική κυβέρνηση για οκτώ χρόνια. Αν μια διεθνής ομάδα αρχιτεκτόνων δεν είχε ανακαινίσει τα ετοιμόρροπα ξύλινα κτίρια της πλατείας, θα δούλευε κάθε μέρα στα χωράφια μαζεύοντας καλαμπόκια, φρούτα και σιτηρά.
«Πριν από την ανακαίνιση το χωριό δεν ήταν το ίδιο όμορφο. Εκαναν καλή δουλειά» λέει. Σε ένα έργο ελάχιστα γνωστό εκτός Κίνας μια ομάδα αρχιτεκτόνων, με επικεφαλής Ελβετούς, εργάστηκε επί χρόνια για να αναπαλαιώσει την πλατεία του χωριού Σιντένγκ και κάποια σπίτια στην ευρύτερη γειτονιά. Στην πλατεία λειτουργούσε η κεντρική αγορά της κοιλάδας Σάξι, μιας περιοχής γεμάτης με χωριά των Μπάι.


Μοντέλο για τις άλλες αναπαλαιώσεις

Στόχος ήταν η αναπαλαίωση της αγοράς να είναι συμβατή με το αρχικό σχέδιο και την αρχιτεκτονική φυσιογνωμία της περιοχής –δέσμευση σπάνια στην Κίνα. Υποστηρίζουν ότι το έργο, το οποίο απέσπασε τα θετικά σχόλια αξιωματούχων της UNESCO, μπορεί να αποτελέσει μοντέλο για άλλες αναπαλαιώσεις χωριών στη χώρα. Τα αναπαλαιωμένα κτίρια περιλαμβάνουν έναν αρχαίο βουδιστικό ναό, που μετατράπηκε σε έδρα της τοπικής διοίκησης όταν οι κομμουνιστές κατέλαβαν την εξουσία το 1949. Απέναντι από τον ναό βρίσκεται ένα θέατρο τεσσάρων ορόφων με μια ταράτσα για τις τοπικές ορχήστρες. Κάθε Ιούνιο κάτοικοι της κοιλάδας συγκεντρώνονται στην πλατεία όπου διεξάγεται το Φεστιβάλ Δάδας, στη διάρκεια του οποίου υψώνουν έναν πανύψηλο κορμό πεύκου και του βάζουν φωτιά.
Τώρα η πλατεία του χωριού Σιντένγκ θεωρείται από πολλούς μία από τις πιο όμορφες στην Κίνα. Αυτό το σημείο της επαρχίας Γιουνάν βρίσκεται ανατολικά του Οροπεδίου του Θιβέτ και οι Θιβετιανοί αντάλλασσαν εδώ άλογα για τσάι, το οποίο μετέφεραν μέσω του οροπεδίου ως τη Λάσα. Παρ’ όλα αυτά, το Σάξι παραμένει απαλλαγμένο από τις τουριστικές ορδές που κατακλύζουν τους δρόμους της Λιτζιάνγκ και του Ντάλι, στον Βορρά και στον Νότο αντίστοιχα. Και αυτές οι πόλεις αναπαλαίωσαν τα ιστορικά κέντρα τους, αλλά τα νέα σπίτια και καταστήματα χτίστηκαν χωρίς κανέναν σχεδιασμό.
«Οταν οι Κινέζοι το κάνουν αυτό, σκέφτονται: «Πώς μπορώ να προσελκύσω όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους σε αυτό το μέρος;» είπε ο Αμερικανός Κρις Μπάρκλεϊ, ιδιοκτήτης ενός μικρού πολυτελούς ξενώνα λίγο έξω από την πλατεία του Σιντένγκ. «Τίποτε από αυτά δεν έχει συμβεί εδώ –και αυτό είναι σπουδαίο» προσέθεσε.
Το έργο ξεκίνησε με τον Ζακ Φάινερ, ειδικό στη συντήρηση αρχαιοτήτων, που είχε εργαστεί στην παλαιά πόλη της Σαναά στην Υεμένη. Γύρω στο 2000 έψαχνε για κάποιο έργο κατά μήκος του νότιου Δρόμου του Μεταξιού και «εγκαταστάθηκε στην κοιλάδα Σάξι διότι η μικρή κλίμακα της αγοράς του Σιντένγκ ήταν διαχειρίσιμη», όπως εξηγεί ο Χουάνγκ Γινγού, αρχιτέκτονας που συμμετείχε στα έργα.
Με την προτροπή του Φάινερ το World Monuments Fund, που εδράζεται στη Νέα Υόρκη, προσέθεσε την κεντρική αγορά του Σιντένγκ στη λίστα με τα «100 μνημεία που κινδυνεύουν περισσότερo στον κόσμο». Το Ελβετικό Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Τεχνολογίας στη Ζυρίχη και η κυβέρνηση της επαρχίας Τζιαντσουάν συγκρότησαν μια ομάδα συντήρησης. Ο Χουάνγκ, ο οποίος κατάγεται από την επαρχία Χουμπέι, έγινε μέλος της ομάδας και ταξίδεψε στο Σάξι το 2003.


Βοήθησαν οι περίφημοι τοπικοί μαραγκοί

Η ομάδα είχε έναν σημαντικό σύμμαχο: οι περίφημοι τοπικοί μαραγκοί των Μπάι θεωρούνται από τους πλέον ικανούς στην Κίνα και αναλαμβάνουν δουλειές σε όλη τη χώρα. «Σε αυτή τη διαδικασία σκοπός ήταν να κατανοήσουμε την τοπική παράδοση, την τοπική γνώση και την τοπική τέχνη» είπε ο Χουάνγκ. «Θέλαμε να δούμε πόσο μακριά θα φτάναμε χρησιμοποιώντας γνώσεις από την τοπική παράδοση» προσέθεσε.
Η ομάδα ανακαίνισε τις ξύλινες προσόψεις των κτιρίων γύρω από την παλιά αγορά και ένα χάνι 100 ετών. Τα περισσότερα κτίρια της πλατείας είναι μόλις 100 ετών επειδή ανοικοδομήθηκαν επανειλημμένως –κακοποιοί έκαιγαν τα κτίρια σε διαρκείς ληστρικές επιδρομές. Οταν ξεκίνησε το έργο, τα περισσότερα κτίρια είχαν εγκαταλειφθεί. Αλλά ήδη από το 2006 το εμπόριο είχε αρχίσει να ανθεί.
Ενα ζευγάρι από τη μακρινή Σενζέν ζήτησε να νοικιάσει ένα από τα μικρότερα κτίρια κοντά στο θέατρο. Ηθελε να ζήσει εκεί και το μετέτρεψε σε καφετέρια. Ο Χουάνγκ είπε ότι αυτό δεν ταίριαζε με την ιδέα που είχε για την πλατεία –σκόπευε οι προσόψεις να γίνουν καταστήματα και τα εσωτερικά αυλές ανοιχτές στο κοινό. «Δεν συμφωνούσα με αυτό» είπε γελώντας. «Η κυβέρνηση τους ήθελε εκεί» συμπλήρωσε.


Ο Βούδας αγαπάει το θέατρο

Χρειάστηκαν τέσσερα χρόνια για να ολοκληρωθεί η αναπαλαίωση του ναού Σινγκτζιάο. Οι Μπάι εδώ λατρεύουν τις τοπικές θεότητες. «Το να έχεις τον ναό και το θέατρο αντικριστά είναι μέρος της τοπικής παράδοσης» τονίζει ο Χουάνγκ. «Οι κάτοικοι πιστεύουν ότι ο Βούδας πρέπει να παρακολουθεί τις παραστάσεις μαζί με τον κόσμο. Εργάζομαι σε ακόμη έναν ναό στο Σάξι όπου υπάρχει μια θεατρική σκηνή στο κέντρο του ναού. Ενας ξύλινος θεός αντικρίζει τη σκηνή».
Αυτός ο ναός είναι μέρος ενός σχεδίου ανακαινίσεων το οποίο εμπνεύστηκε ο Χουάνγκ για να βοηθήσει τους ντόπιους να επωφεληθούν από τον τουρισμό. Οραματίζεται επίσης κέντρα όπου οι κάτοικοι του χωριού θα μπορούν να συνδέονται στο Διαδίκτυο και οι τουρίστες που θα κάνουν ποδήλατο και θα περπατούν στην κοιλάδα θα έρχονται σε επαφή μαζί τους σε αυτά τα κέντρα. Δεκατρία χωριά θα συμμετέχουν σε αυτό το δίκτυο και οι κάτοικοι σκέφτονται να ξεκινήσουν τοπικές επιχειρήσεις που θα έχουν απήχηση στους τουρίστες.
Ωστόσο προέκυψαν στρεβλώσεις. Ναι μεν ξενώνες και καφετέριες άνοιξαν στο χωριό Σιντένγκ αλλά ανήκουν κυρίως σε Κινέζους από άλλες πόλεις και όχι σε ντόπιους. Οι ντόπιοι νοικιάζουν τα σπίτια τους σε ξένους και οι ίδιοι μετακομίζουν αλλού. Ετσι οι επισκέπτες στο χωριό Σιντένγκ γνωρίζουν άλλους Κινέζους και όχι τους ντόπιους από τη φυλή Μπάι.

HeliosPlus