Στις όχθες του ποταμού της Μόσχας ένα δροσερό βράδυ νωρίτερα αυτόν τον μήνα είχα μια έντονη συζήτηση με τον πρόεδρο της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του κινεζικού Εθνικού Λαϊκού Κογκρέσου (NPC). Εν τω μεταξύ βουλευτές από τη Νότια Αφρική και τη Βραζιλία λικνίζονταν στους ήχους ρωσικής μουσικής και ένας ξεναγός μιλούσε σε άλλους συναδέλφους τους για τα αξιοθέατα της ρωσικής πρωτεύουσας. Το πρώτο Κοινοβουλευτικό Φόρουμ των χωρών BRICS –Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική –τελείωνε μέσα σε μια ευχάριστη ατμόσφαιρα.

Πριν από την έναρξη της συνάντησης πολλοί αναρωτήθηκαν αν τα πέντε κοινοβούλια θα μπορούσαν ενδεχομένως να βρουν κοινό έδαφος. Η συμμετοχή στον νέο όμιλο BRICS πολλοί πίστευαν ότι δεν παρέχει μια αρκετά ισχυρή βάση για συνεργασία.

Τέτοιος σκεπτικισμός έχει ακολουθήσει τις χώρες BRICS από τότε που ιδρύθηκε αυτή η ομάδα, με κάποιους να λένε πικρόχολα ότι πρόκειται για τον μοναδικό διεθνή οργανισμό που εφευρέθηκε από μια τράπεζα επενδύσεων.

Αλλά η ιδέα άρεσε από την αρχή στον ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, ο οποίος πρότεινε από το 2006 ότι αυτές οι χώρες θα πρέπει να συνεδριάζουν τακτικά. Η ομαδοποίηση σύντομα επισημοποιήθηκε με ετήσιες προγραμματισμένες συνόδους. Η Νότια Αφρική προσχώρησε το 2011 σταθεροποιώντας την παρουσία των χωρών BRICS σε όλον τον παγκόσμιο Νότο, με μόνη τη Ρωσία στον Βορρά.

Στην πραγματικότητα, αυτός είναι ο λόγος για τον οποίον είναι τόσο ενδιαφέρων ο κεντρικός ρόλος της Ρωσίας σε αυτό το πρόγραμμα. Δεδομένου ότι η Ρωσία ήταν ως πρόσφατα μέλος του G8, του πιο σημαντικού οικονομικού ομίλου του βορείου ημισφαιρίου, φαίνεται να έχει μικρή συγγένεια με τις άλλες τέσσερις χώρες-μέλη των BRICS, οι οποίες έχουν παραδοσιακά θεωρηθεί οι κορυφαίες φωνές των αναπτυσσόμενων χωρών στα παγκόσμια φόρα.

Αλλά προσχωρώντας στην ομάδα των χωρών BRICS ο Πούτιν αποκάλυψε την επιθυμία του να οικοδομήσει μια εναλλακτική παγκόσμια πλατφόρμα και να προωθήσει μια εναλλακτική κοσμοθεωρία.

Οι χώρες BRICS έχουν δημιουργήσει τη νέα Τράπεζα Ανάπτυξης, η οποία εδρεύει στη Σανγκάη και διευθύνεται από έναν από τους πιο σεβαστούς τραπεζίτες του ιδιωτικού τομέα της Ινδίας. Η ομάδα τους αναδύεται σε μια στιγμή που το μέλλον του διεθνούς συστήματος που προέκυψε αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο τίθεται όλο και περισσότερο υπό αμφισβήτηση.

Eπειτα από δύο Παγκόσμιους Πολέμους, πολλούς εμφύλιους πολέμους, αποικιακή καταπίεση και τη φρίκη του Ολοκαυτώματος και της Χιροσίμα, οι διορατικοί πολιτικοί της εποχής αποφάσισαν ότι ο φιλελεύθερος διεθνισμός, βάσει του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και συναφών θεσμών, ήταν ο μόνος τρόπος για να αποφευχθεί περισσότερη αιματοχυσία. Επί επτά δεκαετίες αυτό το σύστημα πέτυχε πράγματι σε μεγάλο βαθμό τους στόχους του.

Φαίνεται όμως ότι οι υφιστάμενες ρυθμίσεις δεν είναι πλέον επαρκείς. Η Κίνα και η Ινδία επιδιώκουν παγκόσμια επιρροή ανάλογη με την οικονομική τους βαρύτητα. Η Βραζιλία και η Νότια Αφρική εμφανίζονται ως υπερδυνάμεις στις ηπείρους τους και η πλούσια σε ενέργεια Ρωσία ενοχλείται επειδή βρέθηκε στο περιθώριο του δυτικού συστήματος.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι χώρες όπως η Ινδία και η Βραζιλία –σε αντίθεση, ας πούμε, με τη Γερμανία και την Ιαπωνία πριν από έναν αιώνα –δεν επιδιώκουν να ανατρέψουν την παγκόσμια τάξη. Το μόνο που θέλουν είναι μια θέση στο τραπέζι των ισχυρών.

Αν δεν τους δοθεί, τότε δεν έχουν άλλη επιλογή από το να δημιουργήσουν το δικό τους σύστημα. Οι ηγέτες του σημερινού κόσμου φαίνεται να μην έχουν την πολιτική ικανότητα, το εύρος της διορατικότητας και τη γενναιοδωρία του πνεύματος εκείνων που δημιούργησαν τη μετά το 1945 παγκόσμια τάξη.

Με την πεισματική προσκόλληση στο σύστημα στο οποίο κυριαρχούν και το οποίο κλείνει την πόρτα σε νεοεισερχομένους έχουν αφήσει λίγες επιλογές σε όσους βρίσκονται εκτός. Αυτό που έχουν κοινό οι χώρες BRICS είναι ο αποκλεισμός τους από τη θέση που πιστεύουν ότι τους αξίζει στην τρέχουσα παγκόσμια τάξη.
Το γεγονός είναι ότι, αν δεν επιτραπεί στις χώρες BRICS να βοηθήσουν στην ηγεσία μέσα στο υπάρχον παγκόσμιο σύστημα, τότε αναπόφευκτα θα δημιουργήσουν το δικό τους. Τι μπορεί να σημαίνει αυτό για την παγκόσμια τάξη που ιδρύθηκε το 1945 μόνο ο χρόνος θα το δείξει.
Ο κ. Σάσι Ταρούρ είναι πρώην βοηθός Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ και πρώην υπουργός Ανάπτυξης Ανθρωπίνων Πόρων της Ινδίας.

HeliosPlus