Η πρόσφατη μελέτη που υπόσχεται μια επαναστατική νέα μέθοδο για την παραγωγή βλαστοκυττάρων δεν αποκλείεται να χρειαστεί να αποσυρθεί, παραδέχθηκε την Παρασκευή το ιαπωνικό ινστιτούτο στο οποίο διεξήχθη η έρευνα. Μέχρι στιγμής δεν έχουν εντοπιστεί ενδείξεις δόλου, ωστόσο ο νομπελίστας διευθυντής του Ινστιτούτου χαρακτήρισε «ανώριμη» και «τσαπατσούλα» τη νεαρή ερευνήτρια Χαρούκο Ομποκάτα, πρώτη συγγραφέα της επίμαχης μελέτης.
«Ζητώ συγγνώμη για το γεγονός ότι η δημοσίευση που παρουσίασαν πρόσφατα οι ερευνητές στο Nature προκάλεσε ένα επεισόδιο που θα μπορούσε να βλάψει το κύρος της επιστημονικής κοινότητας» δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ο Ριόζι Νοϊόρι, διευθυντής του Ινστιτούτου RIKEN στην Ιαπωνία, βραβευμένος με το Νομπέλ Χημείας του 2001.
«Η ανώριμη ερευνήτρια χειρίστηκε και συνέλεξε τεράστιους όγκους ερευνητικών δεδομένων, και τα χειρίστηκε με τσαπατσουλιά […] Είναι κάτι που δεν πρέπει να ξανασυμβεί» είπε ο Νοϊόρι σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Εσφαλμένος χειρισμός των δεδομένων
Το RIKEN παρουσίασε τα προκαταρκτικά αποτελέσματα της έρευνας που διεξάγει έπειτα από κατηγορίες που αφορούν τις εικόνες και τα κείμενα της ερευνητικής ομάδας. Μέχρι στιγμής η έρευνα δεν έχει εντοπίσει ενδείξεις εσκεμμένου παραπτώματος, κάνει όμως λόγο για «εσφαλμένο χειρισμό» των δεδομένων.
Στην επίμαχη μελέτη στο Nature οι ερευνητές ανέφεραν ότι μπόρεσαν να επαναπρογραμματίσουν ενήλικα κύτταρα και να τα επαναφέρουν σε μια εμβρυϊκή κατάσταση, υποβάλλοντάς τα μόνο σε συνθήκες στρες. Δημιούργησαν έτσι ολοδύναμα βλαστοκύτταρα «STAP», τα οποία μπορούν θεωρητικά να δώσουν οποιονδήποτε ιστό του σώματος.
Τις εβδομάδες όμως που ακολούθησαν υπήρξαν αναφορές για άλλες ερευνητικές ομάδες που δεν μπόρεσαν να εφαρμόσουν τη νέα συνταγή, καθώς και για πιθανά λάθη στις εικόνες και άλλα στοιχεία των δύο επίμαχων δημοσιεύσεων.
Η έρευνα που διενεργεί τώρα το RIKEN δεν αφορά την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων -αυτό μπορεί να έρθει μόνο από άλλες ερευνητικές ομάδες που προσπαθούν να αναπαράγουν τα πειράματα- αλλά μόνο τα τυχόν παραπτώματα των ερευνητών.
Εικόνες copy-paste από το διδακτορικό της ερευνήτριας
Στο επίκεντρο βρίσκονται εικόνες της μελέτης που φέρεται να έχουν αντιγραφεί από τη διδακτορική διατριβή της Ομπακάτα το 2001, η οποία με τη σειρά της φέρεται να περιέχει αποσπάσματα από μελέτες άλλων ερευνητών.
Παραμένει ασαφές τι ακριβώς συνέβη με τις εικόνες, ωστόσο η 30χρονη δρ Ομποκάτα δήλωσε στη Wall Street Journal ότι το κείμενο της διδακτορικής διατριβής της που εμφανίστηκε στο Διαδίκτυο και περιείχε τα επίμαχα αποσπάσματα δεν ήταν η τελική έκδοση που παρέδωσε για το διδακτορικό της αλλά ένα απλό προσχέδιο.
Η Ομποκάτα φέρεται να είναι μια από τους τρεις ερευνητές που έχουν δεχθεί την ανάκληση της μελέτης και την επανάληψη των πειραμάτων, κάτι που είχε ζητήσει νωρίτερα ο συνεργάτης τους Τερουχίκο Ουακαγιάμα.
Ο δρ Τσαρλς Βακάντι του Χάρβαρντ, ο μόνος Αμερικανός στην ερευνητική ομάδα της Ομποκάτα, είχε δηλώσει στις αρχές Φεβρουαρίου (και με συνέντευξή του στο Βήμα της Κυριακής) ότι είχε αρχίσει να εφαρμόζει τη νέα συνταγή για βλαστοκύτταρα και στον άνθρωπο. Με νέα του δήλωση υπερασπίστηκε τη μελέτη στη Wall Street Journal.
Δεν έχει επιτευχθεί αναπαραγωγή των αποτελεσμάτων
Άλλες ερευνητικές ομάδες έχουν όμως αναφέρει ότι δεν κατάφεραν να επαναλάβουν τα αποτελέσματα. «Κάναμε ό,τι καλύτερο μπορούσαμε να παραγάγουμε κύτταρα STAP εφαρμόζοντας το πρωτόκολλό τους και φαίνεται ότι δεν είναι τόσο εύκολο όσο περιμέναμε» αναφέρει στο ResearchGate ο καθηγητής Κένεθ Κα-Χο Λι στο Κινεζικό Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ.
Η τελική απόφαση για ανάκληση ή μη της μελέτης μπορεί να γίνει μόνο από το περιοδικό Nature, το οποίο συνεχίζει τη δική του έρευνα για το θέμα, και μόνο με τη σύμφωνη γνώμη όλων των συγγραφέων της μελέτης.
