1953: διεθνής βοήθεια στην Κεφαλλονιά

Η ιστορία, ως επιστήμη, εκτός από το να συντηρεί τη μνήμη των λαών, δικαίως έχει ειπωθεί ότι διδάσκει και την ελπίδα. Σήμερα η χώρα μας, μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης με διακριτή παρουσία σε διεθνείς οργανισμούς, βρίσκεται, παρά την οικονομική κρίση που αντιμετωπίζει, σε πολύ διαφορετική θέση όσον αφορά την αντιμετώπιση των αναγκών έκτακτης ανάγκης που προξένησαν οι τελευταίοι σεισμοί στην Κεφαλλονιά σε σχέση με την εικόνα ολοσχερούς καταστροφής των νησιών του Ιονίου τον μακρινό εκείνο Αύγουστο του 1953, όταν η ίδια προσπαθούσε ακόμη να ορθοποδήσει μετά τον πόλεμο και τις οδυνηρές συνέπειες του Εμφυλίου. Η σημερινή ιστορική αναδρομή στο παρελθόν μπορεί να ξαναγεννήσει την ελπίδα ότι το νησί θα ζήσει καλύτερες μέρες σύντομα.

Το πρώτο ερέθισμα διεθνούς ενδιαφέροντος για το ίδιο το νησί, όπως και για τη γειτονική Σάμη και την Ιθάκη, ασφαλώς αποτέλεσε η Οδύσσεια του Ομήρου. Πολύ αργότερα, χάρη στις μοναδικές της ομορφιές και την ιστορία της, θα γινόταν λατρεμένος τόπος καταξιωμένων παραγωγών του Χόλιγουντ.

Συνδρομή από τη θάλασσα

Ωστόσο, ως πρώτη πολυεθνική παρουσία στο νησί αναφέρεται εκείνη του έτους 1953, όταν λίγο πριν από την εορτή του Δεκαπενταύγουστου τρεις καταστρεπτικοί σεισμοί ισοπέδωσαν το Αργοστόλι και το Ληξούρι, αφήνοντας πίσω εκατοντάδες νεκρούς, σοβαρά τραυματισμένους και δώδεκα αγνοουμένους.

Τελείως απροετοίμαστη η ελληνική κυβέρνηση τέσσερα μόλις χρόνια μετά τη λήξη του Εμφυλίου που παρέτεινε την αιμορραγία της χώρας σε ψυχές και υλικά μέσα, θα ήταν αδύνατο να περιθάλψει τον πληθυσμό του νησιού χωρίς την έξωθεν βοήθεια που πρώτο έσπευσε να δώσει το νεοσύστατο Πολεμικό Ναυτικό του Ισραήλ και στη συνέχεια των ΗΠΑ και της Βρετανίας.

Επρόκειτο για μια μικρή ναυτική δύναμη τεσσάρων πλοίων με επικεφαλής τον πλωτάρχη Σλόμο Ερέλ που, αφού διεξήγαγε εκπαιδευτική άσκηση τεσσάρων εβδομάδων στο Αιγαίο, απέπλεε ήδη προς Ισραήλ όταν έλαβε κάπου νότια της Πελοποννήσου εκκλήσεις SOS για βοήθεια. Επειτα από έγκριση του ισραηλινού πρωθυπουργού Μπεν Γκουριόν, ο Ερέλ και ναυτική δύναμη 450 ανδρών, μεταξύ των οποίων και δύο έμπειροι γιατροί, οι Ασκενάζι και Σέελφορντ, βρέθηκαν έπειτα από δεκαπέντε ώρες, την ώρα που χάραζε το πρωινό της Πέμπτης, 13 Αυγούστου, στο μαρτυρικό νησί. Η βοήθεια που επί τρία μερόνυχτα προσέφεραν οι αξιωματικοί και ναύτες στον πληθυσμό, μετατρέποντας σε πλωτό νοσοκομείο ένα από τα πλοία, το «Μιβντάχ», όπου στήθηκαν χειρουργεία, ακόμη και μαιευτική μονάδα, ήταν τόσο αξιοθαύμαστη ώστε ακόμη σήμερα οι παλαιότεροι τη θυμούνται και την αφηγούνται με γλαφυρότητα στους νεότερους. Μόλις πέρυσι, 60 χρόνια μετά τη θλιβερή επέτειο, ένας δρόμος στο Ληξούρι με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου ονομάστηκε «οδός Ισραήλ».

Βοήθεια, όμως, έφτασε στη χώρα μας από πολλά και διαφορετικά σημεία του πλανήτη. Και, βεβαίως, όχι μόνο από ομογενείς, όπως από την Αμερική, την Αυστραλία και την Τουρκία, αλλά και από κυβερνήσεις κρατών όπως της Λιβύης, του Μαρόκου, της Δανίας, της Αυστρίας, της Ιταλίας, της Αιγύπτου, του Λιβάνου, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Πορτογαλίας, της Ν. Αφρικής και της Σουηδίας. Βοήθεια προσέφεραν όμως και ιδιώτες που δεν είχαν κανέναν σύνδεσμο με τη χώρα μας, οικογενειακό ή προέλευσης, όπως ο Ισραηλινός Εφραίμ Ιλίν από τη Χάιφα που δώρισε «εν αυτοκίνητον διά την εξυπηρέτησιν των εκ των σεισμών πληγέντων πληθυσμών των Ιονίων Νήσων» (υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας ΑΠ ΟΥΓ769, 2 Σεπτεμβρίου 1953), ο Δανικός Ερυθρός Σταυρός που διέθεσε εκατό τόνους ρουχισμού (ΜΑ Γενεύης ΑΠ 723, Ν. Χατζηβασιλείου, 20 Αυγούστου 1953), το Οικουμενικό Πατριαρχείο, η δωρεά του οποίου εκ 5.000 τουρκικών λιρών κατετέθη στην εν Αγκύρα πρεσβεία μας με την παράκληση «όπως τηρηθή απόλυτος εχεμύθεια» (ΑΠ1451, γενικός πρόξενος Θ. Γεωργιάδης, Κωνσταντινούπολη, 28 Σεπτεμβρίου 1953), το Συμβούλιο της Ευρώπης και ο ΟΗΕ. Σε ειδική έκθεσή του ο μόνιμος αντιπρόσωπος της χώρας μας στο Στρασβούργο Ν. Χατζηβασιλείου περιελάμβανε τα πρακτικά της 5ης Συμβουλευτικής Συνελεύσεως την 21η Σεπτεμβρίου 1953 με θέμα «Μέτρα υπέρ σεισμοπαθών Ελλάδας», καθώς και της Αποφάσεως (53) 27 της Επιτροπής των υπουργών που προέτρεπε, με σύστασή του σε αυτοδιοικητικό και περιφερειακό επίπεδο, την υιοθέτηση πόλεων των Ιονίων Νήσων από δήμους κρατών-μελών του συμβουλίου, με πρώτες σπεύσασες σε βοήθεια την Ολλανδία, το Βέλγιο και την Τουρκία.

Η διπλωματία των σεισμών

Τις δύο χώρες, Ελλάδα και Ισραήλ, όπως προκύπτει από την ανάγνωση διπλωματικής αλληλογραφίας της εποχής, φάνηκε να φέρνει πιο κοντά η βοήθεια που το νεοσύστατο κράτος του Ισραήλ έσπευσε να προσφέρει στη χώρα μας στη διάρκεια των καταστρεπτικών σεισμών του Ιονίου. Η ζωηρή ανάμνηση, που ακόμη παραμένει, των Ισραηλινών για τη διάσωση των 275 Ελλήνων εβραϊκού δόγματος της Ζακύνθου στη διάρκεια του πολέμου χάρη στον μητροπολίτη και τον δήμαρχο του νησιού, υπερνικούσε κάθε αίσθημα πικρίας για την καθυστέρηση της de jure αναγνώρισής του από τη χώρα μας. Τη χρονιά εκείνη, μάλιστα, ο διπλωματικός αντιπρόσωπος της χώρας μας Ιωάννης Μοσχόπουλος διεβίβαζε στην Κεντρική Υπηρεσία πλήθος ευνοϊκών για την Ελλάδα δημοσιευμάτων και την πολιτική της κυβέρνησης για την οικονομική ανόρθωση της χώρας. Η έγκριτη εφημερίδα «Χααρέτζ» στο φύλλο της 4ης Δεκεμβρίου 1953 δημοσίευε εκτενές άρθρο για τον Μαρκεζίνη, «οικονομικό εγκέφαλο» της κυβέρνησης, όπως χαρακτηριστικά αποκαλούσε, και τον στρατάρχη Παπάγο, η κυβέρνηση του οποίου είχε αφενός να αντιμετωπίσει τη «σαρωτική» βασίλισσα Φρειδερίκη, και αφετέρου τη λιτότητα με την οποία εξακολουθούσε να ζει μετά τον πόλεμο ο ελληνικός λαός (Μοσχόπουλος ΑΠ 459/111/7, Ιεροσόλυμα 10 Δεκεμβρίου 1953). Αίσθηση όμως είχε προκαλέσει και η συνέντευξη του Παπάγου στη «Μααρίβ» (φύλλο 4ης Νοεμβρίου), όπως και η δήλωση του γενικού διευθυντή του ΥΠΕΞ Τρ. Τριανταφυλλάκου που μιλούσε, αορίστως έστω, για βέβαιη αποκατάσταση πλήρων διπλωματικών σχέσεων των δύο χωρών στον κατάλληλο χρόνο (in due time), υπογραμμίζοντας το υψηλό ενδιαφέρον της χώρας μας για τις ελληνοϊσραηλινές σχέσεις (Μοσχόπουλος, ΑΠ 427/111/7, Ιεροσόλυμα 19 Νοεμβρίου 1953).

Μέσα στην ίδια χρονιά κυκλοφόρησαν με ενθάρρυνση του ελληνομαθούς λογίου πρωθυπουργού Γκουριόν κείμενα αρχαίων ελλήνων συγγραφέων μεταφρασμένα και σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές (Υπ. Εσωτερικών ΑΠ252/2/10/77, Δ. Βλαστάρης, 21 Αυγούστου 1953), αφίχθη ο πρώτος διπλωματικός αντιπρόσωπος του Ισραήλ Μωυσής Ασέρ, ενώ υπεγράφησαν οι πρώτες συμφωνίες, αρχικά εμπορίου και πληρωμών που τόνωσαν τις μεταξύ των δύο κρατών εμπορικές σχέσεις, και στη συνέχεια μεταξύ της ελληνικής ΤΑΕ και της ισραηλινής EL AL. Παράλληλα ο ισραηλινός Τύπος δεν παρέλειπε να δημοσιεύει εκτενή, τουριστικά κυρίως, αφιερώματα στη χώρα μας. Μάλιστα, είχε προκληθεί σε τέτοιον βαθμό η μεταξύ των δύο λαών εγκαρδιότης που, στις 10 Νοεμβρίου, η «Μααρίβ» δημοσίευε άρθρο με τίτλο «Ωραίες Ελληνίδες αναζητούν συζύγους στο Ισραήλ» καθώς «η αγορά γάμων εν Ελλάδι είναι πολύ κακή και, αντιθέτως, υπάρχει πλήθος εργατικών νέων στο Ισραήλ». Το δημοσίευμα, ωστόσο, παρά το γεγονός ότι δεν είχε τι το μεμπτόν, είχε θορυβήσει τον διπλωματικό αντιπρόσωπο της χώρας μας Ι. Μοσχόπουλο που έσπευδε να ζητήσει επεξηγήσεις εάν πράγματι οι συγκεκριμένες έξι Ελληνίδες είχαν ζητήσει από τον πρόξενο Μ. Σασσόν βίζα εισόδου στο Ισραήλ για τον σκοπό αυτόν, φοβούμενος «απόπειρα διασυρμού της χώρας ημών» (ΑΠ448/111/7, 19 Νοεμβρίου 1953).