Η διατήρηση της υφιστάμενης εγχώριας καταθετικής τους βάσης και η παροχή ρευστότητας σε βιώσιμα και εξωστρεφή επενδυτικά σχέδια αποτελούν τους δύο βασικούς άξονες της στρατηγικής που θα εφαρμόσουν το 2014 οι ελληνικές τράπεζες.
Το εγχώριο χρηματοπιστωτικό σύστημα καλείται να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, μετά το σκάσιμο της «φούσκας» της προηγούμενης δεκαετίας, η οποία ήταν αποτέλεσμα του υπερδανεισμού και της διοχέτευσης του μεγαλύτερου μέρους των διαθέσιμων χρηματοδοτικών πόρων σε μη παραγωγικές επενδύσεις.
«Η εποχή που τα επιτοκιακά μας έσοδα στηρίζονταν στην πώληση στεγαστικών και καταναλωτικών δανείων έχει περάσει ανεπιστρεπτί» αναφέρει μιλώντας στο «Βήμα» έμπειρο τραπεζικό στέλεχος, υπογραμμίζοντας «τον κομβικό ρόλο που καλούνται να παίξουν τα πιστωτικά ιδρύματα για την ανάδειξη ενός νέου παραγωγικού μοντέλου στη χώρα».
Συνθήκες ομαλότητας
Η ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης και η συγκέντρωση του κλάδου μέσω των συγχωνεύσεων που συμφωνήθηκαν την περυσινή χρονιά αποτέλεσαν το πρώτο αναγκαίο βήμα για την αποκατάσταση συνθηκών ομαλότητας στην αγορά. Ωστόσο αυτό δεν είναι αρκετό. Οι διοικήσεις των τραπεζών θα πρέπει τα επόμενα τρίμηνα να τακτοποιήσουν τις εκκρεμότητες που υπάρχουν στο μέτωπο των επισφαλειών ώστε να ξεκαθαρίσει η εικόνα σε σχέση με το τι μπορεί και τι δεν μπορεί να αποπληρωθεί.
Ανάπτυξη νέων εργασιών
Πρόκειται για μία πολύ σημαντική διαδικασία, η οποία αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη νέων εργασιών. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως δεν θα δοθούν νέα δάνεια το επόμενο διάστημα. Ωστόσο, αυτά θα κατευθυνθούν κατά προτεραιότητα σε επιχειρήσεις, κυρίως μικρομεσαίες, που θέλουν να αναπτύξουν δραστηριότητες με κύρια χαρακτηριστικά την καινοτομία και την προώθηση των πωλήσεων στις διεθνείς αγορές και όχι για την κάλυψη αναγκών σε κεφάλαιο κίνησης. Ταυτόχρονα, θα ζητείται και η συμβολή του επιχειρηματία με ίδια μέσα στο χρηματοδοτούμενο εγχείρημα, ενώ για την εξασφάλιση ενός χαμηλού επιτοκίου απαιτούνται πλέον και εγγυήσεις από την πλευρά του.
Πηγές από τη διοίκηση συστημικού ομίλου υποστηρίζουν ότι το τελευταίο τρίμηνο του 2013 υπήρξε εκστρατεία αναζήτησης εταιρικών σχημάτων αυτής της κατηγορίας. Πρόκειται για μία προσπάθεια στο πλαίσιο της συμφωνίας της Ελληνικής Ενωσης Τραπεζών (ΕΕΤ) με το υπουργείο Ανάπτυξης για την ενίσχυση των χρηματοδοτήσεων κατά κύριο λόγο προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις μέσω των συγχρηματοδοτούμενων με την ΕΕ προγραμμάτων και των κρατικών εγγυήσεων που παρέχονται από δημόσιους οργανισμούς.
Τροχοπέδη η αβεβαιότητα
«Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν διαθέσιμοι πόροι, σε αυτή τη φάση δεν είναι μεγάλος ο αριθμός των εταιρειών που πληρούν τα κριτήρια που έχουμε θέσει για τη χορήγηση δανείων» τονίζει έμπειρο τραπεζικό στέλεχος. Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτή την περίοδο η ζήτηση για χρήμα προέρχεται κατά κύριο λόγο από επιχειρήσεις που αναζητούν κεφάλαιο κίνησης για τη λειτουργία τους, ενώ στις περιπτώσεις νέων επενδύσεων η χρηματοδότηση «κολλάει» στο γεγονός ότι οι επιχειρηματίες δεν θέλουν να αναλάβουν το ρίσκο που τους αναλογεί με τη συμμετοχή τους με ίδια κεφάλαια και την παροχή εμπράγματων εξασφαλίσεων.
«Η αγορά βρίσκεται σε μεταβατικό στάδιο, ενώ τα ανοιχτά μέτωπα που υπάρχουν ακόμη σε σχέση με τις δημοσιονομικές και χρηματοδοτικές ανάγκες του κράτους συμβάλλουν στη συντήρηση ενός κλίματος αβεβαιότητας που λειτουργεί ανασταλτικά στην προσπάθεια αύξησης των εταιρικών χρηματοδοτήσεων» υπογραμμίζει γενικός διευθυντής συστημικής τράπεζας.
Νέες πηγές χρηματοδότησης
- Το ξέσπασμα της κρίσης έβαλε τέλος στην περίοδο απεριόριστης και φθηνής ρευστότητας που εξασφάλισε στις ελληνικές τράπεζες η είσοδος της χώρας στην ευρωζώνη. Πλέον, η κατανομή των περιορισμένων χρηματοδοτικών πόρων θα πρέπει να γίνεται κατόπιν αξιολόγησης της επενδυτικής προοπτικής κάθε έργου και όχι με κύριο μέλημα την παροχή κεφαλαίου κίνησης.
- Η Τράπεζα της Ελλάδος στην τελευταία της έκθεση για τη νομισματική πολιτική υπογραμμίζει πως οι νέες πιστώσεις θα πρέπει να κατευθύνονται σε δυναμικές επιχειρήσεις με υψηλό βαθμό εξωστρέφειας και προοπτικές ανάπτυξης (π.χ. επιχειρήσεις στους κλάδους των υποδομών, τροφίμων, ενέργειας, τεχνολογίας, υγείας, τουρισμού). Με βάση αυτή τη στόχευση, εκτιμά η κεντρική τράπεζα, θα πρέπει να επιδιώκεται και η ενδυνάμωση των επιχειρήσεων μέσω συνενώσεων και μάλιστα, όπου είναι εφικτό, και με στήριξη από τις εμπλεκόμενες τράπεζες.
- Σε κάθε περίπτωση η Τράπεζα της Ελλάδος χαρακτηρίζει σκόπιμο να διερευνηθούν και να αξιοποιηθούν εναλλακτικοί τρόποι χρηματοδότησης της οικονομίας, συμπληρωματικοί των δανείων και των κοινοτικών πόρων. Στο πλαίσιο αυτό, η προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων μέσω ιδιωτικοποιήσεων και η αξιοποίηση της αγοράς εταιρικών ομολόγων, καθώς θα βελτιώνονται οι προοπτικές της ελληνικής οικονομίας και των ελληνικών επιχειρήσεων, καθίστανται επιτακτικά αναγκαίες.
Στο επίκεντρο οι προθεσμιακές καταθέσεις
Τουλάχιστον το πρώτο εξάμηνο θα εξακολουθήσουν να είναι δημοφιλής λύση για επένδυση χωρίς ρίσκο
Παρά τη σημαντική υποχώρηση των επιτοκίων από τα ιστορικά υψηλά του 5% το 2012 κατά 40%-45% την περυσινή χρονιά, οι προθεσμιακές καταθέσεις αναμένεται να αποτελέσουν τον πιο δημοφιλή τύπο αποταμίευσης και το 2014. Τραπεζικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι ακόμη δεν έχουν αποκατασταθεί συνθήκες ομαλότητας που να επιτρέψουν την ανάπτυξη πιο σύνθετων επενδυτικών προτάσεων. «Με τα σημερινά δεδομένα η δημιουργία προγραμμάτων ακόμη και με ελεγχόμενο ρίσκο δεν έχει νόημα. Το μέσο νοικοκυριό εξακολουθεί να αναζητά λύσεις χωρίς κίνδυνο για το αρχικό του κεφάλαιο» υπογραμμίζει σχετικά τραπεζίτης.
Ο ίδιος εκτιμά ότι οι αποδόσεις θα συνεχίσουν να κινούνται πτωτικά, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξουν πολιτικές εξελίξεις μέσα στον χρόνο, με στόχο μέσα στα επόμενα τρίμηνα η μέση απόδοση να έχει υποχωρήσει γύρω από τα επίπεδα του 2%. Οπως εξηγεί, εάν δεν υπάρξει πολιτική αποσταθεροποίηση στη διάρκεια του α’ εξαμήνου, δειλά δειλά θα αρχίσει το λανσάρισμα και επενδυτικών προϊόντων που θα δίνουν υπό προϋποθέσεις την προοπτική υψηλότερης των λογαριασμών προθεσμίας ανταμοιβής.
Σήμερα, με βάση τα επίσημα δελτία των τραπεζών, τα πιο αποδοτικά προγράμματα προσφέρονται για διάρκειες από 1 έως 3 μήνες και ακολουθούν τα 6μηνα και τα 12μηνα προϊόντα. Για να εξασφαλίσει κάποιος μία απόδοση κοντά ή λίγο πάνω από το 3%, θα πρέπει να δεσμεύσει τουλάχιστον 100.000 ευρώ για 3 ή 6 μήνες. Στις ετήσιες διάρκειες τα επιτόκια είναι χαμηλότερα κατά 20-30 μονάδες βάσης.
Εκτός από τη μείωση των αποδόσεων, οι τράπεζες έχουν προχωρήσει και στην κατάργηση διάφορων προνομιακών όρων που εφαρμόζονταν τα προηγούμενα χρόνια προς ανακοπή των εκροών.
Συγκεκριμένα, έχουν αποσύρει προγράμματα που εκτός από το υψηλό επιτόκιο προσέφεραν στους πελάτες ελευθερίες που θύμιζαν περισσότερο λογαριασμούς ταμιευτηρίου παρά καταθέσεις προσυμφωνημένης διάρκειας. Για παράδειγμα, δεν ήταν λίγα τα προϊόντα που παρείχαν τους προηγούμενους μήνες την ευχέρεια στον καταθέτη να προχωρήσει σε ανάληψη των κεφαλαίων του χωρίς ποινή οποτεδήποτε, σαν να πρόκειται για πρόγραμμα πρώτης ζήτησης.
Πλέον η δυνατότητα πρόωρης λήξης της προθεσμιακής παρέχεται σε κάποια προϊόντα μόνο την ημέρα καταβολής των τόκων (π.χ. ανά μήνα, δίμηνο, τρίμηνο κ.τ.λ.). Εκτός από τον περιορισμό των παραπάνω διευκολύνσεων, οι περισσότερες τράπεζες έχουν προχωρήσει στην κατάργηση των λογαριασμών προθεσμίας διάρκειας άνω των 12 μηνών. Μέχρι πρόσφατα, οι καταθέτες μπορούσαν με σχετική άνεση λόγω της μεγάλης προσφοράς προϊόντων να τοποθετήσουν τα χρήματά τους σε μια κατάθεση ακόμη και δύο ετών, κλειδώνοντας ένα υψηλό επιτόκιο για αυτό το διάστημα. Τα προγράμματα με αυτή την περίοδο ωρίμασης είναι μετρημένα στα «δάχτυλα του ενός χεριού» και οι αποδόσεις τους πολύ χαμηλές.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
