Σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση ενίσχυσης της ασφάλειας των καταθέσεων στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα έγιναν το 2013, χρονιά που χαρακτηρίστηκε από σαρωτικές αλλαγές στην αρχιτεκτονική του κλάδου. Το νέο έτος βρίσκει την αγορά με λιγότερες αλλά ισχυρότερες τράπεζες, αποτέλεσμα των συγχωνεύσεων και της ολοκλήρωσης της ανακεφαλαιοποίησης, μέσω της οποίας αναπληρώθηκαν οι ζημιές από την αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους και την αύξηση των επισφαλειών. Πρόκειται για μια πολύ σημαντική εξέλιξη, ενόψει της εφαρμογής του σχεδίου της ΕΕ για τη δημιουργία μιας νέας τραπεζικής ένωσης.
Σύμφωνα με αυτό, στις περιπτώσεις προβληματικών τραπεζών που τίθενται σε καθεστώς εξυγίανσης, για να ληφθεί βοήθεια από εθνικά ή κοινοτικά ταμεία, θα πρέπει πρώτα να εφαρμόζεται η διαδικασία του bail in, δηλαδή να συμμετάσχουν στη διάσωση οι μέτοχοι και οι ανασφάλιστοι πιστωτές τους. Προστατευμένες είναι σε κάθε περίπτωση οι καταθέσεις έως 100.000 ευρώ ανά φυσικό πρόσωπο, ενώ ιδιώτες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα αντιμετωπίζονται προνομιακά έναντι των υπόλοιπων πιστωτών και μετόχων.
Στην παρούσα φάση οι καταθέτες στην Ελλάδα θα πρέπει να αισθάνονται ασφαλείς. Σύμφωνα με τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γιώργο Προβόπουλο, τουλάχιστον «στο προβλεπτό μέλλον» δεν υπάρχει πιθανότητα «κουρέματος» καταθέσεων. Το ισχύον πλαίσιο ανακεφαλαιοποίησης προβλέπει τη διάσωση του συνόλου των αποταμιεύσεων, ανεξαρτήτως του ύψους τους, ενώ για την υποστήριξή του υπάρχει απόθεμα που ξεπερνά τα 10,5 δισ. ευρώ. Εξάλλου, όλες οι τράπεζες διαθέτουν αυτή τη στιγμή επαρκή «μαξιλάρια» ασφαλείας για την αντιμετώπιση «αναταράξεων», τα οποία λειτουργούν ως ασπίδα για τους καταθέτες.
Για το νέο πανευρωπαϊκό σύστημα που θα τεθεί σε εφαρμογή, ο κ. Προβόπουλος στην έκθεσή του για τη νομισματική πολιτική αναφέρει ότι «αναμφισβήτητα, οι καταθέσεις μέχρι 100.000 ευρώ θα είναι πλήρως εγγυημένες, καθώς τυχόν ζημία που θα έπρεπε να επωμισθούν θα απορροφάται από τα ταμεία εγγύησης καταθέσεων των κρατών-μελών». Εφόσον, λοιπόν, οι καταθέτες θέλουν να είναι ευθυγραμμισμένοι με αυτό το καθεστώς από σήμερα, θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους τις αλλαγές που σημειώθηκαν στον τραπεζικό κλάδο.
Η προστασία των 100.000 ευρώ από τα συστήματα προστασίας ισχύει ανά φυσικό πρόσωπο ανά τράπεζα που λειτουργεί με ξεχωριστή άδεια. Ως εκ τούτου, μετά το κύμα συγχωνεύσεων που προηγήθηκε, κάποιος που είχε κατανείμει με βάση αυτό το κριτήριο τις αποταμιεύσεις του θα πρέπει να επαναξιολογήσει τη στρατηγική του. Ο κανόνας είναι ότι η νομική συγχώνευση ενός πιστωτικού ιδρύματος με κάποιον από τους συστημικούς ομίλους συνεπάγεται απώλεια της άδειας λειτουργίας του και ως εκ τούτου οι καταθέσεις του ενοποιούνται.
Για παράδειγμα, αν κάποιος διατηρούσε 170.000 ευρώ, εκ των οποίων τις 90.000 ευρώ σε συστημική τράπεζα και τις 80.000 ευρώ σε πιστωτικό ίδρυμα που λειτουργούσε αυτόνομα αλλά απορροφήθηκε, πλέον θεωρείται πελάτης του νέου διευρυμένου ομίλου. Ετσι ενώ πριν από τη συγχώνευση προστατευόταν πλήρως, πλέον οι καταθέσεις του στο ενιαίο σχήμα ξεπερνούν το όριο των 100.000 ευρώ. Για να διασφαλισθεί λοιπόν θα πρέπει να προσθέσει συνδικαιούχο στους λογαριασμούς του ή να μεταφέρει τουλάχιστον 70.000 ευρώ σε άλλη τράπεζα.
Λογαριασμοί πρώτης ζήτησης: Κάθε λογαριασμός πρώτης ζήτησης μετατρέπεται στο αντίστοιχο πρόγραμμα του νέου ομίλου. Αυτό ισχύει για τους τρεχούμενους λογαριασμούς, τους λογαριασμούς ταμιευτηρίου και τους λογαριασμούς μισθοδοσίας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, επειδή τα επιτόκια είναι κυμαινόμενα, η ανταμοιβή των καταθετών μέσω των τόκων μπορεί να αλλάξει ακόμη και άμεσα, προσαρμοζόμενη στα χαρακτηριστικά του νέου προϊόντος. Οι καταθέτες θα πρέπει να γνωρίζουν ότι ο αριθμός λογαριασμού τους θα αλλάξει, γεγονός που θα επηρεάσει και τη μορφή του IBAN. Το γεγονός αυτό όμως δεν θα επηρεάσει τις εντολές πληρωμών για τον μισθό ή τη σύνταξη ούτε τις πάγιες εντολές τις οποίες ενδεχομένως είχε δώσει ο πελάτης στην παλαιά του τράπεζα καθώς μεταφέρονται αυτόματα στο νέο προϊόν.
Προθεσμιακές καταθέσεις: Στους λογαριασμούς προθεσμίας δεν αλλάζει τίποτε. Το επιτόκιο παραμένει αμετάβλητο ως την ημερομηνία λήξης της προθεσμιακής, ενώ το κεφάλαιο και οι τόκοι θα πιστωθούν στον ίδιο συνδεδεμένο λογαριασμό. Στις περιπτώσεις που προβλέπεται αυτόματη ανανέωση του προϊόντος ο καταθέτης δεν χρειάζεται να κάνει τίποτα καθώς η ενέργεια θα εκτελεστεί αυτόματα.
Χρεωστικές κάρτες: Οι χρεωστικές κάρτες των τραπεζών που απορροφήθηκαν θα συνεχίσουν να βρίσκονται σε ισχύ και θα αντικατασταθούν σταδιακά από τις κάρτες του νέου ομίλου. Βέβαια, κάποιες λειτουργίες, όπως π.χ. η πληρωμή λογαριασμού πιστωτικής κάρτας με χρήση της χρεωστικής κάρτας σε ΑΤΜ, δεν θα είναι δυνατή. Εξάλλου, μόλις γίνει η αντικατάσταση της χρεωστικής κάρτας από τη νέα, θα πρέπει να δηλωθούν τα στοιχεία της τελευταίας στις εταιρείες που πληρώνονται μέσω πάγιων εντολών για τους λογαριασμούς που εκδίδουν.
Πιστωτικές κάρτες: Οι πιστωτικές κάρτες εξακολουθούν να ισχύουν με τα ίδια χαρακτηριστικά ως την ημερομηνία λήξης τους. Από εκεί και μετά αντικαθίστανται από νέες του ενιαίου ομίλου. Οι κάτοχοι των καρτών πάντως μπορούν να τις αντικαταστήσουν και νωρίτερα, εφόσον υποβάλουν σχετική αίτηση. Οι όροι των καρτών δεν αλλάζουν, ενώ το ίδιο ισχύει και για τυχόν πάγιες εντολές που έχουν δοθεί. Ενημέρωσή τους χρειάζεται μόνο αν γίνει η αντικατάσταση της κάρτας από νέα.
e-banking: Οι χρήστες των υπηρεσιών ηλεκτρονικής τραπεζικής εξυπηρετούνται μετά την ενοποίηση από το σύστημα του διευρυμένου ομίλου. Τα προϊόντα, οι φιλικές ονομασίες, οι πάγιες εντολές και τυχόν κανόνες alerts μεταφέρονται αυτόματα. Σε ορισμένες περιπτώσεις δεν είναι δυνατή η μεταφορά συγκεκριμένων προϊόντων, όπως οι προθεσμιακές καταθέσεις, η ενημέρωση για τις οποίες είναι δυνατή μέσω του δικτύου των καταστημάτων.
Οι δανειακές συμβάσεις και τα επιτόκια: Τα χαρακτηριστικά και οι όροι του στεγαστικού ή του καταναλωτικού δανείου που είχε συνάψει με την προηγούμενη τράπεζα ο κάθε καταναλωτής δεν θα επηρεαστούν από την ενοποίηση των συστημάτων.
Οι αλλαγές σε λογαριασμούς, δάνεια
Δεν επηρεάζονται εντολές πληρωμών για μισθό ή σύνταξη, ούτε οι πάγιες εντολές
Σε γενικές γραμμές, όπως προκύπτει από την ως τώρα εμπειρία των ενοποιήσεων, οι πελάτες των υπό συγχώνευση τραπεζών θα πρέπει να γνωρίζουν τα εξής:
Δεν επηρεάζονται εντολές πληρωμών για μισθό ή σύνταξη, ούτε οι πάγιες εντολές
Σε γενικές γραμμές, όπως προκύπτει από την ως τώρα εμπειρία των ενοποιήσεων, οι πελάτες των υπό συγχώνευση τραπεζών θα πρέπει να γνωρίζουν τα εξής:
Λογαριασμοί πρώτης ζήτησης: Κάθε λογαριασμός πρώτης ζήτησης μετατρέπεται στο αντίστοιχο πρόγραμμα του νέου ομίλου. Αυτό ισχύει για τους τρεχούμενους λογαριασμούς, τους λογαριασμούς ταμιευτηρίου και τους λογαριασμούς μισθοδοσίας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, επειδή τα επιτόκια είναι κυμαινόμενα, η ανταμοιβή των καταθετών μέσω των τόκων μπορεί να αλλάξει ακόμη και άμεσα, προσαρμοζόμενη στα χαρακτηριστικά του νέου προϊόντος. Οι καταθέτες θα πρέπει να γνωρίζουν ότι ο αριθμός λογαριασμού τους θα αλλάξει, γεγονός που θα επηρεάσει και τη μορφή του IBAN. Το γεγονός αυτό όμως δεν θα επηρεάσει τις εντολές πληρωμών για τον μισθό ή τη σύνταξη ούτε τις πάγιες εντολές τις οποίες ενδεχομένως είχε δώσει ο πελάτης στην παλαιά του τράπεζα καθώς μεταφέρονται αυτόματα στο νέο προϊόν.
Οι τράπεζες πάντως συνιστούν να δίνεται στους λοιπούς συναλλασσομένους με τον πελάτη ο νέος αριθμός λογαριασμού καθώς κάποια στιγμή στο μέλλον ο παλαιός θα καταργηθεί. Η αντικατάσταση του βιβλιαρίου των λογαριασμών (όσων έχουν) μπορεί να γίνει με μια απλή επίσκεψη σε ένα κατάστημα.
Προθεσμιακές καταθέσεις: Στους λογαριασμούς προθεσμίας δεν αλλάζει τίποτε. Το επιτόκιο παραμένει αμετάβλητο ως την ημερομηνία λήξης της προθεσμιακής, ενώ το κεφάλαιο και οι τόκοι θα πιστωθούν στον ίδιο συνδεδεμένο λογαριασμό. Στις περιπτώσεις που προβλέπεται αυτόματη ανανέωση του προϊόντος ο καταθέτης δεν χρειάζεται να κάνει τίποτα καθώς η ενέργεια θα εκτελεστεί αυτόματα.
Χρεωστικές κάρτες: Οι χρεωστικές κάρτες των τραπεζών που απορροφήθηκαν θα συνεχίσουν να βρίσκονται σε ισχύ και θα αντικατασταθούν σταδιακά από τις κάρτες του νέου ομίλου. Βέβαια, κάποιες λειτουργίες, όπως π.χ. η πληρωμή λογαριασμού πιστωτικής κάρτας με χρήση της χρεωστικής κάρτας σε ΑΤΜ, δεν θα είναι δυνατή. Εξάλλου, μόλις γίνει η αντικατάσταση της χρεωστικής κάρτας από τη νέα, θα πρέπει να δηλωθούν τα στοιχεία της τελευταίας στις εταιρείες που πληρώνονται μέσω πάγιων εντολών για τους λογαριασμούς που εκδίδουν.
Πιστωτικές κάρτες: Οι πιστωτικές κάρτες εξακολουθούν να ισχύουν με τα ίδια χαρακτηριστικά ως την ημερομηνία λήξης τους. Από εκεί και μετά αντικαθίστανται από νέες του ενιαίου ομίλου. Οι κάτοχοι των καρτών πάντως μπορούν να τις αντικαταστήσουν και νωρίτερα, εφόσον υποβάλουν σχετική αίτηση. Οι όροι των καρτών δεν αλλάζουν, ενώ το ίδιο ισχύει και για τυχόν πάγιες εντολές που έχουν δοθεί. Ενημέρωσή τους χρειάζεται μόνο αν γίνει η αντικατάσταση της κάρτας από νέα.
e-banking: Οι χρήστες των υπηρεσιών ηλεκτρονικής τραπεζικής εξυπηρετούνται μετά την ενοποίηση από το σύστημα του διευρυμένου ομίλου. Τα προϊόντα, οι φιλικές ονομασίες, οι πάγιες εντολές και τυχόν κανόνες alerts μεταφέρονται αυτόματα. Σε ορισμένες περιπτώσεις δεν είναι δυνατή η μεταφορά συγκεκριμένων προϊόντων, όπως οι προθεσμιακές καταθέσεις, η ενημέρωση για τις οποίες είναι δυνατή μέσω του δικτύου των καταστημάτων.
Οι δανειακές συμβάσεις και τα επιτόκια: Τα χαρακτηριστικά και οι όροι του στεγαστικού ή του καταναλωτικού δανείου που είχε συνάψει με την προηγούμενη τράπεζα ο κάθε καταναλωτής δεν θα επηρεαστούν από την ενοποίηση των συστημάτων.
Το επιτόκιο και η διάρκεια, η ημερομηνία καταβολής των δόσεων, η υφιστάμενη υποθήκη κτλ. θα εξακολουθούν να ισχύουν σύμφωνα με τα αναφερόμενα στη δανειακή σύμβαση.
Αλλαγές ενδεχομένως να υπάρξουν σε ειδικά προϊόντα που είναι ανανεούμενα ανά τακτά διαστήματα, όπως οι αλληλόχρεοι λογαριασμοί.
Σημειώνεται πάντως ότι στις περιπτώσεις που τα επιτόκια είναι κυμαινόμενα η αλλαγή τους είναι δυνατή βάσει της αρχικής συμφωνίας του πελάτη με την τράπεζα.
Σε 10 έτη η τραπεζική ένωση
- Παρά τη συμφωνία σε επίπεδο ΕΕ για την τραπεζική ένωση, προβλέπεται ολοκλήρωσή της σε βάθος 10ετίας. Και αυτό διότι τραπεζική ένωση νοείται μόνο όταν οι καταθέσεις σε διαφορετικά κράτη-μέλη χαρακτηρίζονται ως χρηματοοικονομικά στοιχεία από τον ίδιο βαθμό ασφαλείας.
- Με βάση το σχέδιο που έχει εγκριθεί η αμοιβαιοποίηση της προστασίας των καταθετών στην ευρωζώνη θα γίνει σε 10 χρόνια. Εως τότε οι διασώσεις θα είναι υποχρέωση των εθνικών ταμείων και εάν οι πόροι τους δεν επαρκούν θα ζητείται βοήθεια από τους αντίστοιχους μηχανισμούς των υπολοίπων κρατών.
- Για να δοθεί βέβαια η σχετική βοήθεια θα απαιτείται ξεχωριστή απόφαση από κάθε Κοινοβούλιο της ευρωζώνης, διαδικασία επίπονη και χρονοβόρα, η οποία συνεπάγεται και συγκεκριμένες δεσμεύσεις από τη χώρα που αιτείται της βοηθείας.
- Πλήρης αμοιβαιοποίηση της ευθύνης θα επέλθει σε 10 χρόνια από σήμερα, με τη συνένωση όλων των εθνικών ταμείων.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
