Τουλάχιστον στην Ελλάδα της κρίσης μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι δεν θα έχουμε αυτοκτονίες μέσα σε εμπορικά κέντρα. Σαν αυτή του 38χρονου Τάο Σιάο, προ ολίγων ημερών, μέσα στο απαστράπτον Golden Eagle International Shopping Center στην πόλη Σουτσού της Κίνας. Ο Τάο Σιάο είχε συμπληρώσει πέντε ώρες αχαλίνωτου εορταστικού shopping στο πλευρό της φίλης του, όταν αποφάσισε ότι είχε έρθει πια η ώρα να μαζέψουν τις «επώνυμες» σακούλες τους και να πάνε σπίτι, να τσιμπήσουν κανένα από τα χθεσινά, έστω λίγο ταγκισμένα, won ton και να καταρρεύσουν στον καναπέ.
Σύμφωνα, όμως, με αυτόπτες μάρτυρες, εκείνη δεν ήταν ακόμη έτοιμη να «παραιτηθεί» –άλλωστε ήθελε να δοκιμάσει άλλο ένα ζευγάρι γόβες. Ο καβγάς άναψε στον έβδομο όροφο του κινεζικού mall, κάποιος είπε ότι εκείνη ήταν που άρχισε να ωρύεται. Οι κάμερες κλειστού κυκλώματος συνέλαβαν τον Σιάο να ρίχνει τις σακούλες από την κουπαστή της σκάλας. Λίγα λεπτά αργότερα, καταδυόταν και ο ίδιος στο κενό. Προτού χτυπήσει στο πάτωμα, το σώμα του παρέσυρε μερικές χριστουγεννιάτικες γιρλάντες και μια κρυστάλλινη μπάλα με ασημένια Αγιοβασιλάκια. Ευτυχώς, είπαν οι κινεζικές αρχές, κανείς άλλος καταναλωτής δεν τραυματίστηκε.
Οχι, τέτοιες τραγωδίες δεν θα έχουμε στην Ελλάδα του παρατεταμένου κραχ. Εφέτος, οι περισσότεροι θα έχουμε ανοσία στην (κάποτε) επιβεβλημένη καταναλωτική μανία των εορτών. Κανείς δεν θα σε ποδοπατήσει σαν μαινόμενος ελέφαντας για να πάρει πρώτος ένα DVD player σε έκπτωση (όπως είχε γίνει πριν από ακριβώς δέκα χρόνια στο κατάστημα Walmart Supercenter στο Orange City της Φλόριδας, με μια 41χρονη να μεταφέρεται τελικά εσπευσμένα στο νοσοκομείο). Από την άλλη πλευρά, κανείς δεν θα τολμήσει να σου συνταγογραφήσει αντικαταθλιπτικά επειδή πάσχεις από το λεγόμενο «compulsive shopping disorder» (σε ελεύθερη απόδοση, «ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή άμετρης κατανάλωσης»). Αν πάσχεις και έχεις και λεφτά για ξόδεμα, ήρθε επιτέλους η ώρα να το απολαύσεις. Οι πωλήτριες του Κολωνακίου θα σε υποδεχτούν μετά φανών και λαμπάδων.
Η αλήθεια επίσης είναι ότι σήμερα κανείς δεν θα σε κατηγορήσει αν κάνεις δώρο σε κάποιον ένα πορτοκάλι (όπως έκαναν τα Χριστούγεννα του 1929 οι Αμερικανοί). Ούτε αν εμφανιστείς με μανταρίνι θα κατηγορηθείς για «τσίπικο» δώρο (δεδομένου ότι το 27,4% της ανεργίας στην Ελλάδα του 2013 υπερβαίνει το 25% της Μεγάλης Υφεσης στις ΗΠΑ). Τα δώρα εφέτος μπορούν να είναι ακόμη και από δεύτερο χέρι. Φτάνει να ρίξεις μια ματιά στην υπόλοιπη Ευρώπη. Σε έρευνα της TNS Sofres για την καταναλωτική διάθεση των Γάλλων εν όψει των εορτών, σε ποσοστό 47% δηλώνουν εφέτος αποφασισμένοι να χαρίσουν ένα χρησιμοποιημένο δώρο (είτε κάτι δικό τους που καταλαμβάνει απλώς χώρο, είτε κάτι που θα αγοράσουν ή θα ανταλλάξουν μέσω Ιnternet, είτε κάτι που θα «ψαρέψουν» από μπαζάρ, παλαιοπωλεία και τα συναφή). Ακόμη και τα παιδιά, στις χώρες της καλπάζουσας κρίσης, αρκούνται πλέον σε second hand όνειρα (στο Παρίσι, π.χ., κάνει εφέτος θραύση η Rejoué, φιλανθρωπική «μπουτίκ» με jouets solidaires, παιχνίδια αλληλεγγύης δηλαδή, για όλα τα γούστα). Ο εφετινός Αγιος Βασίλης είναι σαφώς ξερακιανός και με ρουφηγμένα μάγουλα (η αλήθεια είναι ότι έτσι ακριβώς ήταν προτού τον παραλάβουν οι διαφημίσεις της Coca-Cola).
Σημειωτέον ότι τα δώρα εφέτος μπορεί ακόμη και να μην υπάρχουν (θυμίζω το βιβλίο «Scroogenomics: Why You Shouldn’t Buy Presents for the Holidays» το οποίο είχε γράψει ο αμερικανός οικονομολόγος Τζόελ Γουολντφόγκελ ήδη από το 2009, σοκαρισμένος από την «ανορθολογική κατανομή κεφαλαίου» που συνοδεύει την αγορά των χριστουγεννιάτικων δώρων, όταν δηλαδή χαρίζεις κάτι σε κάποιον που ο ίδιος ούτε κατά διάνοια θα χάριζε ποτέ στον εαυτό του). Στην Ελλάδα της κρίσης βρισκόμαστε, αν μη τι άλλο, μακριά από τους ψυχαναγκασμούς της αφθονίας. Σφιχταγκαλιασμένοι με το φάντασμα των εφετινών Χριστουγέννων (και όχι αυτών που έφυγαν ή αυτών που
θα ‘ρθουν), αρκούμαστε πρωτίστως σε window shopping και θυμόμαστε αυτό που είχε γράψει ο υπερβατικός συγγραφέας της Νέας Αγγλίας Χένρι Ντέιβιντ Θορό: «Η τιμή οποιουδήποτε πράγματος καθορίζεται από την ποσότητα ζωής που δίνεις ως αντάλλαγμα».

*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 22 Δεκεμβρίου 2013

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ