Μπορούν να αναθερμανθούν οι ελληνορωσικές σχέσεις; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι που απασχολεί τους ασχολούμενους με αυτές στην Αθήνα ενόψει της επίσκεψης του Σεργκέι Λαβρόφ στην ελληνική πρωτεύουσα.
Ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών, παλιά καραβάνα της ρωσικής διπλωματικής σχολής των λίγων λόγων και της παρασκηνιακής διπλωματίας μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, έφθασε αργά το βράδυ της Τρίτης 29 Οκτωβρίου στην ελληνική πρωτεύουσα. Την Τετάρτη θα έχει συναντήσεις με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Καρ. Παπούλια, τον Πρωθυπουργό κ. Αντ. Σαμαρά και τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης και υπουργό Εξωτερικών κ. Ευ. Βενιζέλο.
Ωστόσο, δεν θα αρκεστεί σε αυτούς. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας θα συναντηθεί επίσης με τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ κ. Αλ. Τσίπρα –κίνηση με συμβολική και ουσιαστική σημασία που δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη στο ρευστό ελληνικό πολιτικό σκηνικό. Στο πλαίσιο της επίσκεψης, οι κκ. Βενιζέλος και Λαβρόφ θα κηρύξουν, το πρωϊ της Τετάρτης, την έναρξη του Συμποσίου «Ι Ιωάννης Καποδίστριας και οι σύγχρονες σχέσεις Ελλάδος – Ρωσίας».
Έπειτα από μακρά περίοδο «χαμηλού βαρομετρικού» σε διμερές επίπεδο, που ξεκίνησε επί πρωθυπουργίας Παπανδρέου και συνεχίστηκε με αποκορύφωμα το ναυάγιο της απόπειρας της Gazprom να αποκτήσει τη ΔΕΠΑ, η Αθήνα και η Μόσχα θα προσπαθήσουν να «αναστήσουν» την επαφή τους. Ενδεικτικός όμως του πόσο δύσκολο θα είναι κάτι τέτοιο ήταν ο τρόπος χειρισμού της επίσκεψης Λαβρόφ. Επί ημέρες, υπήρξε σιγή ασυρμάτου από κάθε πλευρά, ώστε να αποφευχθούν ολισθήματα που θα προκαλούσαν επιπλοκές στην επίσκεψη, η οποία τόσες φορές είχε αναβληθεί στο παρελθόν.
Διπλωματικοί κύκλοι σχολίαζαν άλλωστε χαρακτηριστικά ότι η επανεκκίνηση των ελληνορωσικών σχέσεων δεν μπορεί παρά να έρθει με ρεαλιστικά βήματα και όχι υπέρμετρα φιλόδοξους στόχους –γεγονός που ίσως εξηγεί τους χαμηλούς τόνους. Το πρώτο βήμα για την επανεκκίνηση έγινε με την επίσκεψη στα μέσα Σεπτεμβρίου της Προέδρου της ρωσικής Άνω Βουλής Βαλεντίνα Ματβιένκο στην Αθήνα, αν και όπως σημείωναν έμπειροι παρατηρητές των ελληνορωσικών σχέσεων «τα μηνύματά που εκείνη έστειλε ίσως ερμηνεύθηκαν πιο θετικά από ότι στην πραγματικότητα ήταν».
Στον σκληρό πυρήνα της επίσκεψης θα βρεθούν θέματα που άπτονται τόσο της οικονομίας και των επενδύσεων, όσο και των διεθνών σχέσεων. Σε ό,τι αφορά στα πρώτα, το ρωσικό ενδιαφέρον για την αποκρατικοποίηση της ΤΡΑΙΝΟΣΕ είναι πολλάκις εκπεφρασμένο. Μόνο τυχαίο δεν είναι άλλωστε ότι τον κ. Λαβρόφ θα συνοδεύει ο Βλαντίμιρ Γιακούνιν, ο ισχυρός άνδρας των Ρωσικών Σιδηροδρόμων. Παράλληλα, είναι δεδομένο ότι το θέμα της ΔΕΠΑ θα επανέλθει στο τραπέζι αν και στο ζήτημα αυτό η ευρωπαϊκή παράμετρος είναι πολύ ισχυρή για να αγνοηθεί. Ωστόσο, η μείωση της τιμής προμήθειας φυσικού αερίου, για την οποία διεξήχθησαν πρόσφατα διαπραγματεύσεις στη Μόσχα, επίσης θα συζητηθεί.
Στα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, θεωρείται δεδομένο ότι η ρωσική πλευρά θα θέσει στην Αθήνα το ζήτημα της ενίσχυσης των σχέσεων της ΕΕ με τις χώρες της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης (Eastern Partnership). Πρόκειται για θέμα που ενοχλεί σφόδρα τη Μόσχα, ιδιαίτερα σε ότι αφορά στην Ουκρανία και τις σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η σχετική σύνοδος ΕΕ –Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης θα λάβει χώρα εντός του Νοεμβρίου στο Βίλνιους της Λιθουανίας, αλλά δεν αποκλείεται να ληφθούν αποφάσεις που ίσως κληθεί να χειριστεί η ελληνική Προεδρία της ΕΕ. Θα συζητηθούν πάντως και όλα τα περιφερειακά ζητήματα (Μέση Ανατολή κ.ά).
Σύμφωνα με τις πληροφορίες, οι κκ. Λαβρόφ και Βενιζέλος θα υπογράψουν τρία κείμενα. Το πρώτο θα είναι μία Κοινή Δήλωση για την Ενίσχυση της Συνεργασίας σε Θέματα Κινητικότητας, το οποίο θα δίνει έμφαση στην απλοποίηση του καθεστώτος θεωρήσεων με σκοπό, μεταξύ άλλων, την ενίσχυση της συνεργασίας στον τουρισμό. Εκτιμάται ότι κατά τη διάρκεια της ελληνικής Προεδρίας της ΕΕ το πρώτο εξάμηνο του 2014 μπορεί να προωθηθεί το θέμα της φιλελευθεροποίησης του καθεστώτος θεωρήσεων μεταξύ ΕΕ –Ρωσίας.
Θα υπάρξει επίσης Κοινή Δήλωση των δύο υπουργών ώστε να δοθεί ώθηση στην ανάπτυξη των ελληνορωσικών σχέσεων ώστε, μεταξύ άλλων, να ανακηρυχθεί το 2016 Έτος Ρωσίας στην Ελλάδα και Έτος Ελλάδος στη Ρωσία. Παράλληλα, έχει καταρτιστεί ένα Πρόγραμμα Διαβουλεύσεων των δύο υπουργείων Εξωτερικών για την περίοδο 2014 –2016. το πρόγραμμα θα περιέχει διάφορες θεματικές ενότητες (π.χ διμερή και περιφερειακά ζητήματα) ώστε να υπάρχουν διαύλοι διαλόγου των δύο πλευρών.
