Ενώ ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος πλησιάζει προς το τέλος του, μια απελπισμένη νεαρή Ουγγαρέζα αφήνει τα 13χρονα δίδυμα αγόρια της στο σπίτι της γιαγιάς τους στο χωριό. Καλομαθημένα στην προηγούμενη ζωή τους, τα δίδυμα θα πρέπει να μάθουν να επιβιώνουν στο νέο, αγροτικό περιβάλλον, κυρίαρχη μορφή του οποίου είναι μια αλκοολική, μοχθηρή και βάναυση γυναίκα. Τα παιδιά αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι μόνος τρόπος για να αντιμετωπίσουν τον παράλογο, απάνθρωπο κόσμο των ενηλίκων και του πολέμου είναι να γίνουν εντελώς αναίσθητα και ανελέητα. Εκπαιδεύουν τον εαυτό τους στην πείνα και στον πόνο, αρνούνται να επιτρέψουν στα συναισθήματα να αναδυθούν γιατί μόνον έτσι θα μπορέσουν να αντέξουν τις αντιξοότητες που τους επιφυλάσσει το μέλλον…
Κινηματογραφική μεταφορά του μπεστ σέλερ της Αγκότα Κρίστοφ που εκδόθηκε γραμμένο στα γαλλικά το 1986 και μεταφράστηκε σε παραπάνω από 30 γλώσσες, το «Μεγάλο τετράδιο» είναι ένα μεταμοντέρνο αντιπολεμικό δράμα που μελετά την επιρροή που μπορεί να ασκήσει στα παιδιά ο πόλεμος, εστιάζοντας στις χώρες της πρώην Ανατολικής Ευρώπης. Ο ούγγρος σκηνοθέτης Γιάνος Σαζ αναφέρεται σε «έναν πόλεμο χωρίς πόλεμο», μια ιστορία αθωότητας ενταγμένη στο σκληρό, βίαιο, σχεδόν ανελέητο περιβάλλον της ουγγρικής υπαίθρου. «Τα παιδιά είναι αθώα αλλά και σκληρά, τόσο που αντιστέκονται σε κάθε ηθική» λέει ο Σαζ για το σύμπαν της ταινίας του. «Δύο σώματα, ένα πνεύμα, μια επιθυμία. Μιλούν με τον ίδιο τρόπο και το ένα ολοκληρώνει την πρόταση του άλλου. Το ένα παιδί σκέφτεται κάτι, το άλλο το υλοποιεί…».
Το «Μεγάλο τετράδιο», που είναι επίσης η επίσημη πρόταση της Ουγγαρίας για το Οσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας 2013, είναι η μία από τις δύο εφετινές ταινίες των «Ανοιχτών Οριζόντων» του 54ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης που πραγματεύονται το άκρως επίκαιρο και κρίσιμο ζήτημα του φασισμού. Η υλοποίησή της δεν υπήρξε καθόλου εύκολη υπόθεση αφού τα δικαιώματα του μυθιστορήματος είχαν πωληθεί σε άλλη εταιρεία το 2006, μία μόλις ημέρα προτού ο παραγωγός Σάντορ Τοτ τα ζητήσει από τη συγγραφέα. Χρειάστηκε να περάσουν τρία χρόνια μέχρι να απελευθερωθούν ώστε να αγοραστούν εκ νέου από τον Τοτ και τον Γιάνος Σαζ, γνωστό από την εξαιρετική ταινία «Βόιτσεκ».
Αν όμως το φόντο στο «Μεγάλο τετράδιο» είναι ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, και το ζενίθ του ναζισμού, το «Ο σκύλος μου ο Κίλερ» («Moj pes Killer») είναι μια ταινία που αναφέρεται στο νεοναζιστικό παρόν που όπως όλοι γνωρίζουμε είναι εξίσου ανατριχιαστικό. Η ιστορία της ταινίας εκτυλίσσεται πολλά χρόνια μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στη Σλοβακία, όπου ο δεκαοχτάχρονος Μάρεκ ζει μαζί με τον πατέρα και τον σκύλο του. Αποξενωμένος από τους πάντες, ο Μάρεκ είναι μόνος του στον ρατσιστικό κύκλο που τον περιβάλλει με καλύτερό του φίλο τον σκύλο. Η ανάγκη να ενταχθεί κάπου τον οδηγεί στη νεοναζιστική οργάνωση, αν και θα έρθουν τα πάνω κάτω στη ζωή του όταν ανακαλύπτει το μυστικό της αγνοούμενης μητέρας του, Μαρίκα.

«Η ντροπή είναι το πιο δυναμικό, επίπονο και επικίνδυνο συναίσθημα, ειδικά για όσους δεν αντιλαμβάνονται τις ρίζες της ή δεν ξέρουν πώς να τη διαχειριστούν» λέει η σλοβάκα σκηνοθέτρια της ταινίας Μίρα Φορνάι, η οποία εργάστηκε με ερασιτέχνες ηθοποιούς για την υλοποίησή της. Η Φορνάι «σπάζει» επί τούτου τους κανόνες του κλασικού δράματος. «Δεν πρόκειται για μια ιστορία που ο συμπαθητικός αλλά διαβολικός κεντρικός ήρωας αλλάζει μέσω της εμπειρίας του» λέει. Αντιθέτως, η σκηνοθέτρια πιστεύει στην «αποστασιοποιημένη προσέγγιση» χωρίς σχολιασμό, ώστε να προκύψουν ερωτήματα που θα δώσουν μια διφορούμενη εικόνα στην ιστορία.

Οι υψηλοί επισκέπτες
Η άφιξη του αμερικανού σκηνοθέτη Τζιμ Τζάρμους, του βαρόνου από τη δεκαετία του 1980 της ανεξάρτητης αμερικανικής παραγωγής, δίνει στο 54ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης ιδιαίτερη αίγλη. Ο Τζάρμους θα παρευρεθεί στην πρεμιέρα της ταινίας του «Μόνο οι εραστές μένουν ζωντανοί», με την οποία θα ανεβεί η αυλαία της διοργάνωσης την Παρασκευή 1η Νοεμβρίου (στη φωτογραφία η Τίλντα Σουίντον σε σκηνή από την ταινία). Κατά τη διάρκεια του δεκαημέρου τη Θεσσαλονίκη θα επισκεφθούν σκηνοθέτες όπως ο Αλέν Γκιροντί και η Κλερ Σιμόν, στους οποίους θα γίνουν αφιερώματα. Το Σάββατο 9 Νοεμβρίου η αυλαία του 54ου ΦΚΘ θα πέσει με την ταινία «Nebraska» του ελληνικής καταγωγής αμερικανού σκηνοθέτη Αλεξάντερ Πέιν, παλιού γνώριμου του φεστιβάλ, το οποίο έχει επισκεφθεί πολλές φορές στο παρελθόν. Στο φεστιβάλ όμως θα παρευρεθεί και η ιταλίδα ηθοποιός και σκηνοθέτρια Βαλέρια Γκολίνο που θα παρουσιάσει την τελευταία ταινία της «Μέλι», η οποία είναι υποψήφια εφέτος για το βραβείο LUX που απονέμει κάθε χρόνο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

πότε & πού:
Προβολές: «Ο σκύλος μου ο Κίλερ»: Σάββατο 2/11, 19.30 Παύλος Ζάννας, πλ. Αριστοτέλους – «Το μεγάλο τετράδιο»: Τετάρτη 6/11, 20.30 Ολύμπιον, πλ. Αριστοτέλους

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ