Το έβαλα αμέσως στο κομοδίνο μου, επάνω σε μια αυξομειούμενη, σαν ακορντεόν, στοίβα με εκείνα που «πρέπει να διαβαστούν». Είναι το «Πώς να μεγαλώσετε σωστά τα παιδιά σας (Συμβουλές για να είναι πετυχημένα κι ευτυχισμένα στη ζωή τους)», του ερευνητή και αρθρογράφου των «Νew York Times» Πολ Ταφ, το οποίο κυκλοφόρησε αισίως πριν από λίγες ημέρες και στα ελληνικά, από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Παίρνοντας στα σοβαρά τον ρόλο μου ως «family designer» (της δικής μου, εννοείται, οικογένειας), δεν αφήνω κανενός είδους τέτοιο εγχειρίδιο να πάει χαμένο. Το συγκεκριμένο το περίμενα εναγωνίως. Μου αρέσουν πρωτίστως οι απόψεις του Ταφ (βασισμένες σε έρευνες ψυχολόγων και νευροεπιστημόνων τις τελευταίες δεκαετίες) περί αποτυχίας. Οτι ο χαρακτήρας του παιδιού δεν δομείται σε απανωτά success stories, αλλά στις απανωτές σφαλιάρες που θα φάει στη ζωή του. Τα παιδιά πρέπει απλώς να σταματήσουν να μεγαλώνουν μέσα σε αποστειρωμένα playrooms, «μονωμένα» από κάθε δοκιμασία και κάθε ματαίωση.
Ωστόσο, κανένας Ταφ δεν αναφέρεται στις συνεχείς ματαιώσεις και δοκιμασίες που βιώνει η σημερινή μητέρα-ελικόπτερο (σπανιότερα ο πατέρας), η οποία ασθμαίνουσα «σχεδιάζει» και «μανατζάρει» μια οικογένεια. Κάθε μέρα, όλη μέρα, με κάποια βήματα προς τα μπρος, με περισσότερα πισωγυρίσματα, με φτου ξανά κι απ’ την αρχή. Διότι (αντίθετα με αυτό που πιστεύουν κάποιοι) τα παιδιά δεν είναι αβγά Fabergé (επικαλυμμένα με σμάλτο, βελούδο ή διαμάντια) για να τα βάλεις σε περίοπτη θέση στο σαλόνι σου και να κάθεσαι απέναντι να τα θαυμάζεις. Ούτε η μητρότητα είναι μια λυσίπονη, δερμάτινη «μήτρα» σαν το εσωτερικό της περίφημης καρέκλας Globe των 60s, να χωθείς μέσα και να χουχουλιάσεις αφήνοντας τη φύση να κάνει κουμάντο και τα πράγματα να πάρουν τον δρόμο τους.
Τα θεμέλια ολάκερου του σπιτιού, η δυναμική του, οι σχέσεις, οι ισορροπίες του, χτίζονται επάνω στις δικές σου κατευθυντήριες γραμμές, επάνω στις επιλογές και στις εμμονές σου, επάνω στα «όχι» που θα πεις, στις επιβραβεύσεις που θα δώσεις, στον ζωτικό χώρο που θα αφήσεις. Μια φίλη… family designer επιμένει να αποκαλεί εαυτόν «πύργο ελέγχου». Εχει πλήρη επίγνωση ότι όλα (ή σχεδόν όλα) στη ζωή της οικογένειάς της οικοδομούνται επάνω στις δικές της προτεραιότητες και αβλεψίες, στις δυνάμεις και στις ανεπάρκειές της, στην απραξία και στην εγρήγορσή της, επάνω στις ρητές οδηγίες και στις παραλείψεις της: από τα αθλητικά καλτσάκια που δεν πρέπει να ξεχάσει να αγοράσει για την κόρη της που πηγαίνει στη Γ΄ Δημοτικού (διότι το πόδι της μεγάλωσε δύο νούμερα μέσα στο καλοκαίρι) και το τηλεφώνημα στον παιδίατρο για το εμβόλιο το οποίο πρέπει να γίνει απαραιτήτως Οκτώβριο του 2014, μέχρι την de profundis κουβέντα που οφείλει να κάνει με τον 14χρονο γιο της, ο οποίος τσακώνεται συνέχεια με τον πατέρα του, καθ’ ότι περνάει ήδη «βαριά» εφηβεία.
Βέβαια, το οικογενειακό… ντιζάιν έχει αναγκαστικά προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Και έχει σχεδόν αναχθεί σε μπίζνες. Ο καναδός δημοσιογράφος Καρλ Ονορέ (ειδικός σε θέματα «υπεργονεϊσμού») αποφαίνεται ότι σήμερα που οι οικογένειες είναι ολιγομελείς (άρα αποθηκεύεις λιγότερα γονίδιά σου) και οι γυναίκες γίνονται μητέρες σε σαφώς μεγαλύτερη ηλικία (άρα είναι συνήθως περισσότερο στρεσαρισμένες), όλα σχεδιάζονται με μεγαλύτερη αγωνία. «Το αποτέλεσμα είναι να εισάγουμε τα εργασιακά ήθη στο σπίτι μας» λέει ο Ονορέ. «Για να βελτιώσουμε την απόδοσή μας ως γονείς, κάνουμε ό,τι και στο γραφείο: φωνάζουμε τους ειδικούς, ξοδεύουμε πολλά λεφτά και δουλεύουμε νυχθημερόν. Επαγγελματικοποιούμε τον ρόλο του γονιού». Εξού και η υστερία με τις οργανωμένες δραστηριότητες (γλώσσες, μπαλέτο, σκάκι, κουνγκ-φου, κινεζικά), η εμμονή με τις ακαδημαϊκές επιδόσεις, τα εγχειρίδια, τους ειδικούς (παιδοψυχολόγους, σύμβουλους γάμου) κ.ο.κ.
Πάλι καλά, δηλαδή, που η κρίση πρόλαβε να βάλει στο μπαούλο την υπερσιτισμένη κουλτούρα του καταναλωτισμού και έχουν μειωθεί οι παλιές εγχώριες ακρότητες (λόγου χάρη, τα πανάκριβα παιδικά αρώματα για δίχρονα αγοράκια). Αυτό, βέβαια, δεν αποτρέπει τη φρενιασμένη ελληνίδα family designer από το να υποκύπτει στη σταθερά υπερτροφική κουλτούρα των διογκωμένων προσδοκιών. Τέλεια τακτοποιημένο σπίτι, τέλειο σώμα, τέλεια δόντια, τέλειος γάμος, τέλεια παιδιά, τέλεια παιδική ηλικία, τέλειες διακοπές, τέλεια εγχειρίδια επάνω στο κομοδίνο, τέλεια μητέρα. Οτιδήποτε άλλο είναι για αυτήν η απεχθέστερη διάψευση. Σαν ραγισμένη ροκοκό καφετιέρα από αγγλική πορσελάνη.
*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 13 Οκτωβρίου 2013
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
