Η Σύμβαση για την Απαγόρευση της Χρήσης Χημικών Όπλων μπαίνει ήδη, αισίως, στον 17ο χρόνο της ισχύος της με μια μεγάλη προσθήκη: πριν από μερικές εβδομάδες, η Συρία έγινε – υπό καθεστώς αφόρητης διεθνούς πίεσης και με συνεχιζόμενο το λουτρό αίματος στον συριακό εμφύλιο -, πλήρες μέλος της Σύμβασης. ‘Ηταν κάτι που είχε δεσμευτεί να πράξει η κυβέρνηση του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ, στο πλαίσιο μιας υπό διαπραγμάτευση συμφωνίας για να τεθεί υπό διεθνή έλεγχο το χημικό οπλοστάσιο της χώρας.
Με αφορμή την ανακοίνωση ότι το βραβείο Νομπέλ Ειρήνης θα απονεμηθεί στον Οργανισμό για την Απαγόρευση των Χημικών Οπλων, ιδού δέκα πράγματα που είναι λιγότερο γνωστά σχετικά με τις απαρχές και την πορεία της διεθνούς αυτής σύμβασης:
1.Η μαζική χρήση χημικών όπλων ανάγεται στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν χημικά όπως η χλωρίνη και αέριο μουστάρδας προκάλεσαν εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους κι επώδυνους τραυματισμούς σε στρατιώτες στο ευρωπαϊκό μέτωπο. Η ανάπτυξη του παγκόσμιου χημικού οπλοστασίου συνεχίστηκε με αμείωτο ρυθμό μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στη διάρκεια του λεγόμενου Ψυχρού Πολέμου.
2.Το 1968 συζητήθηκε στα σοβαρά μία πρώτη μορφή συμβατικής απαγόρευσης της χρήσης χημικών όπλων, αλλά έπρεπε να περιμένουμε ακόμη 24 χρόνια προκειμένου να υποβληθεί ένα κείμενο προς έγκριση στο Γενικό Συμβούλιο των Ηνωμένων Εθνών.
3.Ανάμεσα στον Απρίλιο του 1997 (οπότε και τέθηκε επισήμως σε εφαρμογή η Σύμβαση) και τον Ιούλιο του 2013, ο Οργανισμός για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων (ΟPCW) έχει διεξαγάγει πάνω από 5.000 ελέγχους σε 86 από τις 189 χώρες που μετέχουν στη Σύμβαση. Ωστόσο, ο OPCW δεν μπορεί να επιβάλλει κυρώσεις, αλλά μονάχα να προτείνει μέτρα σε κράτη-μέλη ή στη Γενική Συνέλευση και το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.
4.Επτά χώρες έχουν ανακοινώσει πως διαθέτουν αποθέματα χημικών όπλων συνολικού μεγέθους 70.000 τόνων: η Αλβανία, η Ινδία, οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Ιαπωνία, η Λιβύη και μια χώρα που δεν κατονομάστηκε και πιστεύεται ευρέως ότι είναι η Νότια Κορέα. Μέχρι στιγμής, το 80% των αποθεμάτων έχει καταστραφεί.
5.Μόνο τρεις χώρες, η Αλβανία, η Ινδία και η Νότια Κορέα, έχουν καταστρέψει επισήμως και πλήρως τα αποθέματα χημικών όπλων τους.
6.Τα δύο κράτη με τα μεγαλύτερα χημικά οπλοστάσια, οι ΗΠΑ και η Ρωσία, απέτυχαν να συμμορφωθούν με το χρονικό όριο καταστροφής των αποθεμάτων τους, τον Απρίλιο του 2007 και τον Απρίλιο του 2012.Οι σχετικές προθεσμίες έχουν επεκταθεί.
7.Οι ΗΠΑ διαθέτουν ένα χημικό οπλοστάσιο της τάξεως των 3.000 τόνων, τρεις φορές παραπάνω από το φημολογούμενο χημικό οπλοστάσιο που θεωρείται από τη Δύση πως κατέχει η Συρία.
8.Εξαιρέσεις από τον κατάλογο των χημικών όπλων της Σύμβασης αποτελεί ο λευκός φώσφορος που δεν θεωρείται χημικό όπλο αν χρησιμοποιηθεί ως απλός καπνός για λόγους στρατιωτικού καμουφλάζ. Επίσης, οι βόμβες ναπάλμ και ο δυναμίτης επειδή θεωρείται πως το πρωταρχικό τους αποτέλεσμα είναι εμπρηστικό κι όχι χημικό.
9.Η Σύμβαση δεν εμπεριέχει βιολογικά όπλα, όπως βακτήρια ή ιούς, τα οποία καλύπτονται από την αντίστοιχη Σύμβαση για την Απαγόρευση της Χρήσης Βιολογικών Όπλων.
10. Η Συρία, η Αίγυπτος, η Β. Κορέα, το ΝότιοΣουδάνκαι η Αγκόλα, δεν έχουν υπογράψει και κυρώσει τη Σύμβαση, ενώ το Ισραήλ και η Μιανμάρ την έχουν υπογράψει, αλλά δεν την έχουν επικυρώσει.