Βιβλία

Clive Thompson
Smarter Than You Think:
How Technology Is Changing Our Minds For The Better
Εκδόσεις The Penguin Press,
σελ. 352, τιμή 18,51 ευρώ
(www.bookdepository.co.uk/Smarter-Than-You-Think-Sir-Clive-Thompson/ 9781594204456)

Αρτι εκδοθέν –στα τέλη Σεπτεμβρίου 2013 –το βιβλίο του δημοσιογράφου Επιστημών των «Νew York Times» και του περιοδικού «Wired» Κλάιβ Τόμσον μιλάει γι’ αυτό που «σέρνεται» από την αρχή του αιώνα στο μυαλό όλων μας: Μήπως όλη αυτή η διαδικτυωμένη τεχνολογική πανδαισία δεν καταλήγει σε απελευθέρωση αλλά σε σκλάβωμα του μυαλού μας; Μήπως ο νους μας τεμπελιάσει και τελικά αποβλακωθεί αφήνοντας άλλους να σκέφτονται «για το καλό του»;

Η ματιά μου έπεσε διαδικτυακά σε αυτή την αγγλιστί ακόμη έκδοση λίγη μόνον ώρα μετά τη φοβερή ερώτηση της κόρης μου για κάποιους: «Εννοείς ότι δεν έχουν Internet; Και… πώς ζουν;». Γεννήθηκε, βλέπετε, στον αιώνα που τα παιδιά πέταξαν την πιπίλα για να πιάσουν το «ποντίκι»… Αραγε, θα είναι αυτή η γενιά –και κάθε επόμενή της –εξυπνότερη από το φυσιολογικά αναμενόμενο ελέω τεχνολογίας;

Μεταφράζοντας και μόνο τον τίτλο του βιβλίου του («Εξυπνότεροι απ’ όσο νομίζετε: Πώς η τεχνολογία αλλάζει το μυαλό μας προς το καλύτερο») καταλαβαίνουμε ότι ο συγγραφέας έχει ήδη ενταχθεί στο στρατόπεδο των μη τεχνοφοβικών, των αισιόδοξων για το μέλλον ενός τεχνοκρατούμενου κόσμου. Το γιατί το εξηγεί ο ίδιος: «Αν αυτό το βιβλίο αναδεικνύει τα θετικά (της τεχνολογίας), αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι μας έχουν τόσο κατακλύσει πρόσφατα οι κάθε είδους αποκαλυπτικές προειδοποιήσεις.

Εχουμε την ανάγκη ενός νέου τρόπου συζήτησης, να μιλήσουμε με σαφήνεια για τις ανταμοιβές και τις απολαύσεις των ψηφιακών εμπειριών μας –έναν τρόπο που να είναι ριζωμένος αλλά συνάμα αποστασιοποιημένος από τον μύθο της Silicon Valley».

Ο Τόμσον κάνει μια ιδιαίτερα εμπεριστατωμένη παρουσίαση των «τούβλων» που χτίζουν την Κοινωνία της Πληροφορίας και πασχίζει να μας δείξει ότι όντως ανατέλλει η Κοινωνία της Γνώσης. Αναλύει το κατά πόσον οι μηχανισμοί ενοποίησης του Παγκόσμιου Χωριού μας, όπως το Facebook, είναι απλώς η σύγχρονη αναπαραγωγή του εθιστικού κουτσομπολιού στο κομμωτήριο ή στο καφενείο ή ένας μηχανισμός ενίσχυσης της εξυπνάδας και της μνήμης μας.

Παρακολουθεί το φαινόμενο των «LifeLoggers», τεχνολατρών που κυκλοφορούν συνεχώς διαδικτυωμένοι, με βιντεοκάμερες να καταγράφουν κάθε στιγμή της ζωής τους, και καταλήγει στο ότι η «συναλλακτική μνήμη» μας (transactive memory: η μνήμη που ανταποκρίνεται στην ανάγκη μας για κατανόηση λεπτομερειών και τη συσχέτισή τους με μεγαλύτερα σύνολα στοιχείων από αυτά του άμεσου κοινωνικού μας περιγύρου) μας ωθεί στην επίτευξη επιπέδων λογισμού που δεν θα μπορούσαμε να είχαμε από μόνοι μας.

Εν κατακλείδι, ο Τόμσον υιοθετεί την πεποίθηση ότι τα ψηφιακά εργαλεία μάς επιτρέπουν να σκεφτόμαστε όλο και βαθύτερα και να γινόμαστε όλο και περισσότερο «αδελφές ψυχές» τόσο ως άτομα όσο και ως κοινωνία.

Είτε συμφωνείτε είτε όχι με αυτό το «προαναγγελθέν αθωωτικό πόρισμα», αξίζει να διαβάσετε τα βήματα που οδήγησαν τον Τόσον στη σύνταξή του. Το κείμενό του είναι καλογραμμένο και οι ιδέες του συναρπαστικές, όσο και αν το οικοδόμημά του εμφανίζει κατά τόπους κενά.