«Πέντε χρόνια μετά την κατάρρευση της τράπεζας επενδύσεων Lehman Brothers, που προκάλεσε την χειρότερη χρηματοπιστωτική κρίση από την εποχή της Μεγάλης Υφεσης, κανείς στην Ευρώπη ή στις ΗΠΑ δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι η ευημερία έχει επιστρέψει», γράφει σε άρθρο του ο Νομπελίστας οικονομολόγος Τζόζεφ Στίγκλιτς.
«Η Ευρωπαϊκή Ενωση μόλις βγαίνει από μία ύφεση, και κάποια κράτη μέλη βρίσκονται σε ύφεση. Σε πολλές χώρες της ΕΕ, το ΑΕΠ παραμένει χαμηλότερο, ή ασήμαντα υψηλότερο από τα προ της ύφεσης επίπεδα. Σχεδόν 27 εκατομμύρια Ευρωπαίοι είναι άνεργοι. Παρομοίως, 22 εκατομμύρια Αμερικανοί που θα ήθελαν μια θέση εργασίας πλήρους απασχόλησης δεν μπορούν να βρουν καμμία. Η συμμετοχή των πολιτών στο εργατικό δυναμικό στις ΗΠΑ έχει μειωθεί σε επίπεδα που δεν τα έχουμε δει από τότε που οι γυναίκες άρχισαν να εισέρχονται στην αγορά εργασίας σε μεγάλους αριθμούς», τονίζει ο Στίγκλιτς.
Το εισόδημα και ο πλούτος των περισσότερων Αμερικανών έχει πέσει σε επίπεδα που είχαμε να τα δούμε πολύ καιρό πριν από την κρίση: το εισόδημα ενός μέσου άνδρα εργαζομένου πλήρους απασχόλησης είναι χαμηλότερο από όσο ήταν τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες

«Ναι, έχουμε κάνει κάποια πράγματα για να βελτιώσουμε τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Υπήρξαν κάποιες αυξήσεις στις κεφαλαιακές απαιτήσεις – αλλά όλα αυτά είναι πολύ λιγότερα από όσα χρειάζονται. Κάποια από τα παράγωγα υψηλού ρίσκου – τα χρηματοπιστωτικά όπλα μαζικής καταστροφής – έχουν τεθεί σε ανταλλακτήρια, κάτι που έχει αυξήσει την διαφάνεια και έχει μειώσει τον συστημικό κίνδυνο. Αλλά μεγάλες ποσότητες συνεχίζουν να αγοράζονται και να πωλούνται σε σκοτεινές αγορές, πράγμα που σημαίνει ότι δεν γνωρίζουμε πολλά για το πόσο εκτεθειμένοι στον κίνδυνο είναι μερικά από τα μεγαλύτερα χρηματοπιστωτικά ιδρύματά μας», συνεχίζει ο Στίγκλιτς.

Και προσθέτει: «Ομοίως, έχουν μειωθεί κάποιες από τις πρακτικές του επιθετικού δανεισμού και της κατάχρησης των πιστωτικών καρτών. Αλλά οι φτωχοί εργαζόμενοι εξακολουθούν να είναι πολύ συχνά θύματα εκμετάλλευσης από τοκογλυφικά δάνεια.Τράπεζες με κυρίαρχο μερίδιο στην αγορά χρεώνουν ακόμη με βαριές προμήθειες τους εμπόρους για τις συναλλαγές με χρεωστικές και πιστωτικές κάρτες. Ετσι οι έμποροι αναγκάζονται να πληρώνουν πολλαπλάσια από ό,τι σε μια πραγματικά ανταγωνιστική αγορά. Αυτά είναι, πολύ απλά, φόροι, με έσοδα που πλουτίζουν ιδιωτικά ταμεία αντί να εξυπηρετούν δημόσιους σκοπούς».
Κατά τον διάσημο νομπελίστα οικονομολόγο άλλα προβλήματα δεν έχουν αντιμετωπιστεί και μερικά έχουν επιδεινωθεί. Η αγορά ενυπόθηκων δανείων της Αμερικής παραμένει στην εντατική: η κυβέρνηση είναι τώρα ο εγγυητής για περισσότερο από το 90% όλων των δανείων, και η κυβέρνηση του Μπαράκ Ομπάμα δεν έχει καν προτείνει ένα νέο σύστημα που θα εξασφάλιζε υπεύθυνο δανεισμό με ανταγωνιστικούς όρους.
«Παρά τα αλλεπάλληλα σκάνδαλα, από το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος και τις πράξεις χειραγώγησης της αγοράς μέχρι τις φυλετικές διακρίσεις στη χορήγηση δανείων και τις παράνομες κατασχέσεις, κανένας ανώτερος υπάλληλος δεν έχει λογοδοτήσει. Ακόμη και στις περιπτώσεις όπου έχουν επιβληθεί οικονομικές κυρώσεις, είναι πολύ μικρότερες από όσο θα έπρεπε, μην τυχόν και τεθούν σε κίνδυνο συστημικώς σημαντικά ιδρύματα», γράφει ο Στίγκλιτς.
Και καταλήγει: «Μια οικονομία στην οποία τα εισοδήματα των περισσότερων ανθρώπων είναι χαμηλότερα από τα προ του 2008 επίπεδα εξακολουθεί να βρίσκεται σε ύφεση. Και μια οικονομία στην οποία το 25% των εργαζομένων (και το 50 % των νέων) είναι άνεργοι – όπως συμβαίνει στην Ελλάδα και την Ισπανία – εξακολουθεί να βρίσκεται σε ύφεση. Η λιτότητα έχει αποτύχει, και δεν υπάρχει καμμία προοπτική για την επιστροφή στην πλήρη απασχόληση στο εγγύς μέλλον.

Το χρηματοπιστωτικό σύστημα μπορεί να είναι πιο σταθερό από ό,τι ήταν πριν από πέντε χρόνια, αλλά αυτός είναι ένας χαμηλός πήχυς – τότε βρισκόταν στο χείλος του γκρεμού. Οσοι στην κυβέρνηση και στον χρηματοπιστωτικό τομέα συγχαίρουν τους εαυτούς τους για την επιστροφή των τραπεζών στην κερδοφορία πρέπει να επικεντρωθούν σε όσα χρειάζεται ακόμη να γίνουν. Το ποτήρι είναι, στην καλύτερη περίπτωση, μόνο κατά το έν τέταρτο γεμάτο. Για τους περισσότερους ανθρώπους είναι κατά τα τρία τέταρτα άδειο».