Η «Καρδερίνα» της Ντόνα Ταρτ

Η Ντόνα Τάρτ είναι μια γυναίκα που γενικότερα δε βιάζεται και γι’ αυτό εκδίδει βιβλίο κάθε δέκα χρόνια. Θα ‘λεγε κανείς ότι επωφελείται από την βραδυπορία της γραφής της. Της πήρε περίπου έντεκα χρόνια για να ολοκληρώσει την «Καρδερίνα», το νέο της μυθιστόρημα («The Goldfinch», Little, Brown and Company, 2013). Η 49χρονη αμερικανίδα συγγραφέας επανέρχεται με ένα καλοκαμωμένο πόνημα που ήδη θεωρείται –επισήμως κυκλοφορεί στις 22 Οκτωβρίου –στους λογοτεχνικούς κύκλους ένα από τα καλύτερα της εφετινής περιόδου. Προσφάτως ο Στίβεν Κίνγκ, μεταξύ άλλων, επαίνεσε την αφηγηματική της δεινότητα αλλά παραπονέθηκε και λίγο για την ολιγογραφία της. Η ολλανδική μετάφραση του βιβλίου που κυκλοφόρησε σχεδόν ένα μήνα νωρίτερα απέσπασε εγκωμιαστικές κριτικές στις εφημερίδες.

Η συγγραφέας που γεννήθηκε στον αμερικανικό Νότο, στο Γκρίνγουντ του Μισισιπή συγκεκριμένα, με λογοτεχνικούς μέντορες τον Γουίλι Μόρις του «Harper’s Magazine» αλλά και τον πληθωρικό Μπάρι Χάνα, με συμφοιτητές και φίλους στο Κολέγιο του Μπένινγκτον ύστερα τον Μπρετ Ίστον Έλις αλλά και τον Τζόναθαν Λέθεμ, προκάλεσε αίσθηση στις αρχές της δεκαετίας του 1990 με το ντεμπούτο της. «Η μυστική ιστορία» (1992) είναι ένα ψυχολογικό θρίλερ τοποθετημένο σε μια πανεπιστημιούπολη της Νέας Αγγλίας. Σε αυτό μια κλειστή ομάδα –έξι φοιτητές κλασικής φιλολογίας –αποφασίζει να ζήσει ασυμβίβαστα με στόχο «την αναζήτηση της αλήθειας και της ομορφιάς», υπό την επίβλεψη ενός χαρισματικού καθηγητή. Ο απροκάλυπτος διονυσιασμός όμως φέρνει έναν τυχαίο φόνο και αυτός, με τη σειρά του, οδηγεί σε άλλα εγκλήματα.

Μια δεκαετία αργότερα η Ντόνα Ταρτ εξέδωσε το δεύτερο μυθιστόρημά της υπό τον τίτλο «Ο μικρός φίλος» (2002) που οργανώνεται γύρω από τον ανεξιχνίαστο απαγχονισμό του Ρόμπιν Κλιφ στην αυλή του σπιτιού του και την προσπάθεια της αδελφής του Χάριετ, δώδεκα χρόνια μετά το συμβάν, να λύσει το μυστήριο. Σε αυτό η συγγραφέας, θαυμάστρια του ντικενσιανού ρεαλισμού, επισκέπτεται ευκρινέστερα, μέσω των καθημαγμένων χαρακτήρων, την λογοτεχνική παράδοση του southern gothic. «Τα νέα παιδιά και στα δυο προηγούμενα μυθιστορήματά μου έχουν την τάση να είναι μόνα τους και ζουν σε κόσμους όπου δεν υπάρχουν ενήλικοι για να βασιστούν πάνω τους –ακόμη και αν δεν είναι κυριολεκτικώς ορφανά, όπως ο Θίο». Αυτό είναι το όνομα του πρωταγωνιστή στο νέο της μυθιστόρημα.

Η ογκώδης «Καρδερίνα» –ξεπερνά τις 700 σελίδες στο πρωτότυπο αλλά στην περίπτωση της Ταρτ αυτό δε συνιστά έκπληξη –διαδραματίζεται στη Νέα Υόρκη, το Λας Βέγκας αλλά και το Άμστερνταμ. Τα πάντα ξεκινούν μ’ ένα αγόρι. Ο 13χρονος Θίο Ντέκερ που μεγαλώνει στη Νέα Υόρκη γλιτώνει –σαν από θαύμα –από ένα ατύχημα στο οποίο η μητέρα του χάνει τη ζωή της. Αμέσως μετά ένας εύπορος οικογενειακός φίλος –επειδή ο πατέρας έχει εγκαταλείψει το ορφανό –τον περιμαζεύει στο σπίτι του, στην Παρκ Άβενιου του Μανχάταν. Ο Θίο σαστίζει μπροστά στον καινούριο περίγυρο, ενοχλείται από τους συμμαθητές του που δεν ξέρουν πώς να τον προσεγγίσουν και, βασανισμένος καθώς είναι από την τραγική απώλεια της μάνας, προσκολλάται ολοκληρωτικά σε ένα πράγμα που την θυμίζει: έναν μικροσκοπικών διαστάσεων και αλλόκοτο πίνακα ο οποίος θα τον μπάσει στον υπόγειο κόσμο της τέχνης που έχει, βεβαίως, τις διασυνδέσεις του με αυτό που λέμε περιθώριο.

«Ο Θίο μπαινοβγαίνει συνεχώς σε αρκετούς κόσμους των οποίων όμως δεν αποτελεί ουσιαστικά μέρος: μπερδεύεται με λαθρέμπορους της τέχνης και με βαποράκια των ναρκωτικών, κινείται όχι μόνο σε μεγάλα σαλόνια και χαμαιτυπεία αλλά και σε ό,τι υπάρχει ενδιαμέσως, ενώ σ’ ένα πολύ μεγάλο κομμάτι του βιβλίου αποτυπώνεται πώς ακριβώς μαθαίνει, ως ορφανό, να ελίσσεται ανάμεσα σε αυτούς τους διαφορετικούς κόσμους: τα προνόμια και την φτώχεια, τα βουτυρόπαιδα και τους φτωχοδιαβόλους, τα χρήματα και την έλλειψή τους. Υπάρχει, επίσης, μια ιδέα που ήταν αναμφισβήτητα παρούσα και στην «Μυστική ιστορία», ότι ο πλούσιος, μορφωμένος και αξιοσέβαστος κόσμος δεν είναι απαραιτήτως ένας ηθικός κόσμος. Και ότι αυτό που απ’ έξω φαντάζει σαγηνευτικό και υπέροχο είναι συχνά τρομακτικά ελαττωματικό» είπε τις προάλλες η Ντόνα Ταρτ σε συνέντευξή της –δεν το κάνει δα και συχνά αυτό –στον δημοφιλή βιβλιοφιλικό ιστότοπο «Goodreads».