ΤΟ ΒΗΜΑ – THE PROJECT SYNDICATE

Οι γερμανικές εκλογές τελείωσαν. Είναι ξεκάθαρο ποιοι κέρδισαν και ποιοι έχασαν και το πολιτικό τοπίο άλλαξε δραματικά. Παρ’ όλα αυτά, το πραγματικό δράμα δεν συνέβη μεταξύ των κύριων κομμάτων της χώρας, αλλά στις παρυφές του πολιτικού φάσματος.
Η καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ γιορτάζει μια μεγάλη νίκη, όμως ο θρίαμβός της οφείλεται κυρίως στην κατάρρευση του φιλελεύθερου εταίρου της, του κόμματος των Ελευθεροδημοκρατών (FDP), που για πρώτη φορά στην ιστορία της Ομόσπονδης Δημοκρατίας της Γερμανίας δεν θα εκπροσωπηθεί στη γερμανική Βουλή.
Οι φιλελεύθεροι πάντοτε αποτελούσαν «κλειδί» για τη μεταπολεμική γερμανική δημοκρατία και τώρα δεν υπάρχουν πια. Την ευθύνη γι’ αυτό έχει πρωτίστως το FDP. Κανένα κυβερνών κόμμα δεν μπορεί να έχει τόσο ανίκανους υπουργούς και ηγεσία χωρίς συνέπειες.
Ωστόσο και τα κόμματα της αντιπολίτευσης πλήρωσαν το τίμημα για την αποτυχία τους να συμφιλιωθούν με την πραγματικότητα. Η οικονομία τα πηγαίνει καλά, η ανεργία είναι σε χαμηλά επίπεδα και οι περισσότεροι Γερμανοί είναι καλύτερα από ποτέ. Αντί να επικεντρωθούν στις αδυναμίες της κυβέρνησης –την ενέργεια, την Ευρώπη, την εκπαίδευση και την οικογενειακή πολιτική -, στοιχημάτισαν την πολιτική τους τύχη στην κοινωνική δικαιοσύνη, γεγονός που εκτιμήθηκε δικαίως ως τέχνασμα με σκοπό την αύξηση της φορολογίας.
Οι κυβερνητικές πλειοψηφίες στη Γερμανία κερδίζονται πάντοτε στο κέντρο. Ο προκάτοχος της Μέρκελ, ηγέτης των Σοσιαλδημοκρατών (SPD) Γκέρχαρντ Σρέντερ, το γνώριζε καλά αυτό. Αυτή τη φορά όμως οι αντίπαλοί της –το SPD, το Die Linke (Η Αριστερά) και οι Πράσινοι –απομακρύνθηκαν από το Κέντρο.
Οπως κι αν έχουν τα πράγματα, η Μέρκελ θα χρειαστεί έναν εταίρο για να σχηματίσει κυβερνητικό συνασπισμό. Η Αριστερά δεν αποτελεί επιλογή και κάθε προσπάθεια συνασπισμού με τους Πράσινους θα μπορούσε να δημιουργήσει πολιτική αστάθεια.
Συνεπώς η Γερμανία θα βρεθεί με έναν μεγάλο συνασπισμό, όπως ακριβώς επιθυμούσαν οι γερμανοί ψηφοφόροι. Ενας μεγάλος συνασπισμός δεν είναι η χειρότερη επιλογή. Τίποτε δεν ξεθωριάζει τόσο γρήγορα όσο η λάμψη μιας εκλογικής νίκης και το γερμανικό ειδύλλιο σύντομα θα διαταραχθεί από τη σκληρή πραγματικότητα –την ευρωπαϊκή κρίση που σιγοβράζει, τη Συρία, το Ιράν και την ενεργειακή πολιτική.
Η ανάγκη για συναίνεση είναι ιδιαίτερα έντονη όσον αφορά τις δύσκολες αποφάσεις που αντιμετωπίζει η γερμανική κυβέρνηση σχετικά με την Ευρώπη. Η Ελλάδα χρειάζεται μεγαλύτερη ελάφρυνση του χρέους. Δεν μπορεί να αναβληθεί για πολύ ακόμη μια ευρωπαϊκή τραπεζική ένωση με κοινή ευθύνη. Το ίδιο ισχύει και για πολλά άλλα ζητήματα. Ενας χειμώνας δυσαρέσκειας περιμένει τη Μέρκελ, ο οποίος θα ακολουθηθεί από μια προεκλογική εκστρατεία για τις ευρωεκλογές που είναι πιθανό να προσγειώσει εκ νέου το CDU.
Κανένας όμως δεν πρέπει να περιμένει σημαντική αλλαγή στην ευρωπαϊκή πολιτική της Μέρκελ ή στην προσέγγισή της σε ζητήματα διεθνών σχέσεων και ασφαλείας. Τις θέσεις της σε αυτά τα ζητήματα ενστερνίζεται μια τεράστια μερίδα του εκλογικού σώματος και από μια ηλικία και μετά ακόμη και τα άτομα σε υψηλά ιστάμενες θέσεις δεν αλλάζουν εύκολα. Εξάλλου σε αυτά τα θέματα δεν υπάρχουν πλέον μεγάλες διαφορές μεταξύ του κεντροδεξιού CDU και του κεντροαριστερού SPD.
Ενας μεγάλος συνασπισμός θα μπορούσε να επιδείξει μεγαλύτερη ευλυγισία στην αντιμετώπιση της κρίσης του ευρώ, αλλά λιγότερο σε ζητήματα που αφορούν την εξωτερική πολιτική και ζητήματα ασφαλείας. Ωστόσο από αυτή την άποψη η Γερμανία θα μπορούσε να κερδίζει από την ευκαιρία να δημιουργήσει μια σωστή εξωτερική πολιτική στο πλαίσιο μιας δυτικής συμμαχίας που τα τελευταία χρόνια έχει ένα τεράστιο κενό εκεί όπου υπήρχε η Γερμανία.
Ενδιαφέρον επίσης θα είναι να δούμε αν και πώς η Μέρκελ θα αντιμετωπίσει τη βαλτωμένη γερμανική «ενεργειακή στροφή» –τη μεταφορά σε μια οικονομία με μικρότερο ενεργειακό αποτύπωμα που είναι και το πιο σημαντικό εγχώριο σχέδιο της θητείας της. Είτε θα επιτύχει είτε θα εξελιχθεί σε μνημειώδη ντροπή για τη Γερμανία και σε καταστροφή για τη γερμανική οικονομία. Τα αποφασιστικά ερωτήματα τώρα είναι κατά πόσον θα μαζέψει το κουράγιο που απαιτείται για συγκέντρωση όλων των ευθυνών αυτού του τεράστιου σχεδίου από το υπουργείο Ενέργειας και σε ποιον θα εμπιστευθεί αυτόν τον άθλο.
Ο εκλιπών διευθυντής του εβδομαδιαίου περιοδικού «Der Spiegel» Ρούντολφ Αουγκσταϊν, ο οποίος ποτέ δεν συμπάθησε τον πρώην καγκελάριο Χέλμουτ Κολ, τιτλοφόρησε το άρθρο του σχετικά με τη γερμανική επανένωση «Συγχαρητήρια, καγκελάριε!». Για τη Μέρκελ οι εκλογές της Κυριακής άνοιξαν μια πόρτα, ειδικά όσον αφορά την αντιμετώπιση της κρίσης του ευρώ και της εμβάθυνσης της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Ωστόσο, ώσπου να τη διαβεί, δεν θα τη συγχαρώ.

Ο Γιόσκα Φίσερ υπήρξε υπουργός Εξωτερικών, αντιπρόεδρος της γερμανικής Καγκελαρίας από το 1998 ως το 2005 και είναι ηγέτης του κόμματος των Πρασίνων επί σχεδόν 20 χρόνια.

HeliosPlus