Στη Δυτική Πελοπόννησο περισσότερα από 5.500 στρέµµατα, 100 παραγωγοί, από 20-60 ετών, και 45.000 τόνοι ντοµάτας ετησίως αποδεικνύουν ότι η αειφορία είναι εφικτή. Ολα άρχισαν πριν από δύο χρόνια, όταν η Unilever και οι παραγωγοί της Γαστούνης, όπου βρίσκεται το εργοστάσιο της Pummar`o, ένωσαν τις δυνάµεις τους στο πλαίσιο ενός προγράµµατος αειφορίας. Ετσι, στο υπάρχον εύφορο έδαφος προστέθηκαν η τεχνολογία και η ειδική γνώση.
Αειφόρος καλλιέργεια
Το δεκαετές πρόγραµµα αειφόρου καλλιέργειας ντοµάτας που εγκαινιάστηκε το 2011 έχει στόχο να ενισχύσει σηµαντικά τη βιωσιµότητα της τοπικής παραγωγής και οικονοµίας, βελτιώνοντας την ποιότητα του προϊόντος και έχοντας ως κινητήριο άξονα την προστασία του περιβάλλοντος. Οι παραγωγοί που συνεργάζονται µε την εταιρεία εκπαιδεύονται στη χρήση ορθών γεωργικών πρακτικών και ενηµερώνονται ένας ένας για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσµα. Από τον σωστό χρόνο και τη σωστή διάρκεια ποτίσµατος µε τη βοήθεια µετρητών εδαφικής υγρασίας και τον υπολογισµό των καιρικών συνθηκών, µέχρι τη χρήση εντοµοπαγίδων που µε τη βοήθεια της φεροµόνης που περιέχουν προσελκύουν τα αρσενικά έντοµα, επιτρέποντας έτσι την εκτίµηση του συνολικού αριθµού των εντόµων για να αποφευχθεί το άσκοπο ράντισµα. Και κάπως έτσι, η νέα εποχή στην καλλιέργεια δίνει το δυναµικό «παρών» και αφήνει πίσω τις µέρες που η συγκοµιδή γινόταν µε τα χέρια και το πότισµα µε λάστιχα.
Το πολύτιµο νερό
Στο πρώτο «µάθηµα» οι παραγωγοί διδάσκονται τις µεθόδους που θα επιτύχουν µείωση της κατανάλωσης νερού άρδευσης κατά 25% – είναι σηµαντικό οι καλλιέργειες να ποτίζονται µόνο όταν χρειάζεται – και παίρνουν στοιχεία για τη διατήρηση της γονιµότητας των εδαφών και της βιοποικιλότητας της περιοχής. Η τοποθέτηση υγρασιόµετρων και µετεωρολογικών σταθµών σε επιλεγµένες καλλιέργειες συντελεί στην καθηµερινή καταγραφή δεδοµένων που δίνουν οδηγίες σε όλους τους παραγωγούς της περιοχής και έτσι το νερό µειώνεται µέχρι εκεί που δεν θα επηρεάσει αρνητικά την καλλιέργεια. Εκτός από τα παραπάνω, όµως, µαθαίνουν ότι η επαναχρησιµοποίηση νερού είναι άλλο ένα κλειδί για να πετύχουν τον στόχο τους. Στο εργοστάσιο της Pummar`o, στη Γαστούνη, το νερό που χρησιµοποιείται κατά την παραλαβή της ντοµάτας ανακυκλώνεται τρεις φορές, ενώ λειτουργεί και ένας κεντρικός σταθµός συγκέντρωσης των υπερχειλίσεων από τις γεωτρήσεις.
Βήµατα µπροστά
Η Unilever πήγε, όµως, ένα βήµα πιο πέρα. Πλέον χρησιµοποιεί ένα βιοδιασπώµενο φιλµ εδαφοκάλυψης που αντικαθιστά το παραδοσιακό νάιλον, δεν ρυπαίνει το περιβάλλον και ενσωµατώνεται στο χωράφι µετά το τέλος της καλλιέργειας. Παράλληλα, όµως, κάθε καλλιεργητική περίοδο η εταιρεία δοκιµάζει νέες ποικιλίες ντοµάτας, σε συνεργασία µε τους παραγωγούς, µε στόχο τη βελτίωση των προϊόντων της. Στο πλαίσιο αυτό ορισµένοι παραγωγοί δεν χρησιµοποιούν υλικό για εδαφοκάλυψη, αφού χάρη στη συστηµατική παρακολούθηση που πραγµατοποιείται από τους γεωπόνους της εταιρείας, η καλλιέργεια δεν κινδυνεύει να προσβληθεί από παράσιτα. Σηµαντική όµως είναι και η συµβολή του λυσίµετρου που µετρά τις ανάγκες του εδάφους σε κάλιο και άλλα στοιχεία προς όφελος της καλλιέργειας της ντοµάτας.
Αγρότες νέας γενιάς
Ο Σάββας Μαράτος έχει 300 στρέµµατα στα οποία καλλιεργεί ντοµάτα στην περιοχή. Ασχολείται µε την παραγωγή τα τελευταία 30 χρόνια και από τότε που θυµάται τον εαυτό του είναι µέσα στα χωράφια. «Παρατηρώ µεγάλη διαφορά. Δεν χρησιµοποιούµε νάιλον, που είναι ένα κόστος 30 ευρώ ανά στρέµµα, χρειαζόµαστε µικρότερες ποσότητες νερού και φυτοφαρµάκων, ενώ µε το πρόγραµµα και τις παγίδες ξέρουµε πότε πρέπει να ραντίσουµε. Ακόµη, έχουµε και µηχανήµατα µε φωτοκύτταρα για τη συγκοµιδή, καθώς η εταιρεία βοηθά και στην αγορά εξοπλισµού», εξηγεί και συνεχίζει: «Δεν ήταν δύσκολο να µας πείσουν να αλλάξουµε τα δεδοµένα, γιατί αυτοί που παραµείναµε αγρότες πλέον κοιτάζουµε µπροστά. Δεν µπορούµε να µείνουµε πίσω. Σκεφτείτε ότι η συλλογή µε το χέρι κοστίζει γύρω στα 13 ευρώ ανά τόνο, ενώ µε τη µηχανή 2,5-3 ευρώ».
Μεστή γεύση
Το πρόγραµµα έχει, όµως, και οφέλη που φτάνουν ως το τραπέζι του καταναλωτή. Η ντοµάτα που παράγεται στην αειφόρο καλλιέργεια είναι καλύτερης ποιότητας και πιο συµπυκνωµένη, αφού έχει χαµηλότερη περιεκτικότητα σε νερό. Και επειδή στη γεωργία όλα είναι µια αλυσίδα, το παραπάνω πλεονέκτηµα «επιστρέφει» στο περιβάλλον, καθώς στο τελικό στάδιο απαιτείται λιγότερος ατµός για τη συµπύκνωση της ντοµάτας στο εργοστάσιο, γεγονός που συνεπάγεται και λιγότερες εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα. Ετσι, από τον αγρότη µέχρι τον καταναλωτή και από την εταιρεία µέχρι το περιβάλλον το πρόγραµµα έχει µόνο θετικά στοιχεία να προσφέρει.
Στο εργοστάσιο χρησιμοποιείται νερό που ανακυκλώνεται τρεις φορές.
