FoodChain

Γράφω και στο μυαλό μου είναι το παλιό εκείνο τραγούδι με τον Χάρι Μπελαφόντε, το «Banana Boat Song», όπου ο ξενυχτισμένος εργάτης καλεί τον ελεγκτή, τον Mister Tally Man, να ελέγξει τα τσαμπιά με τις μπανάνες προτού ξεκινήσουν για τα πιο μεγάλα ταξίδια τους, που θα τα φέρουν στα πιο απομακρυσμένα σημεία του κόσμου. Η μπανάνα είναι, υποθέτω, το πιο διαδεδομένο φρούτο στον κόσμο και μάλιστα άλλο τόσο ωφέλιμο όσο και δημοφιλές.

Και αυτή η επιτυχία ίσως να οφείλεται και στο ότι πρόκειται για ένα θαύμα βιομηχανικού σχεδιασμού προϊόντος, έναν θρίαμβο του design. Με το καμπύλο σχήμα του, την ευκολία που απαλλάσσεται από τις φλούδες του, το άρωμα, την απαλή σάρκα και τα τόσο χρήσιμα συστατικά του καρπού του. Η μπανανιά δεν είναι δέντρο. Αυτό που οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν κορμό είναι τα φύλλα της, γιατί μοιάζει αρκετά με την τουλίπα (!), δηλαδή ένας υπόγειος βολβός από όπου βλασταίνουν φύλλα πλεγμένα το ένα μέσα στο άλλο και στη μέση ανοίγουν για να εμφανιστούν τα πολύ όμορφα λουλούδια που θα δώσουν στη συνέχεια τους πράσινους μακρόστενους καρπούς. Καρπούς όπου τα σπέρματα είναι στη μέση, κάτι μικρά μαύρα, αλλά αυτά δεν μπορείς να τα πάρεις και να τα φυτέψεις. Η μπανάνα πολλαπλασιάζεται με παραφυάδες, δηλαδή δίπλα στο κυρίως φυτό βγαίνουν κάποιοι νέοι βλαστοί, κόβουν τους περισσότερους καθώς το φυτό μεγαλώνει και προχωρεί προς την καρποφορία και τελικά αφήνουν έναν βλαστό, τον πιο καλό, που θα είναι το επόμενο φυτό καθώς μετά την καρποφορία όλο το υπόλοιπο είναι άχρηστο και κόβεται. Πολύ γνωστό επίσης δεν είναι ότι ο μακρινός πρόγονος της σημερινής μπανάνας ήταν ένα φυτό που έδινε καρπούς με λίγη σάρκα όχι και τόσο γευστική και με πολλούς σκληρούς σπόρους στο εσωτερικό της. Ανασκαφές που διενεργούνται εντατικά αυτόν τον καιρό στη Νοτιοανατολική Ασία έδειξαν ότι λαοί που μετανάστευσαν στην περιοχή διέδωσαν το φυτό πριν από 7.000-10.000 χρόνια στις γύρω περιοχές και έπειτα από διαδοχικές διασταυρώσεις φθάσαμε στον σημερινό καρπό. Βέβαια οι έρευνες δεν μας λένε προς το παρόν τι έγινε με τις μπανάνες από τη Δυτική Αφρική, από όπου έχουμε και το όνομα μπανάνα (στην περιοχή του Ειρηνικού έχουν ανιχνεύσει 1.100 λέξεις σχετικές με την μπανάνα και οι πιο συχνές είναι οι muku και barat).

Η μπανάνα σε διάφορες χώρες του κόσμου χρησιμοποιείται και ως φρούτο και ως φαγητό. Ιδιαίτερα η ποικιλία που ονομάζεται μούσα (ή και μπανάνα Αντιλλών) και έχει τη λιγότερο γλυκιά γεύση τηγανίζεται ή ξηραίνεται και γίνεται αλεύρι για να χρησιμοποιηθεί σε διάφορα φαγητά. Σε όλες τις περιπτώσεις πάντως πρόκειται για καρπό πλουσιότατο σε κάλιο. Περίπου 396 mgr καλίου υπάρχουν μέσα σε κάθε μπανάνα, το 11% της ημερήσιας συνιστώμενης δόσης. Ετσι και σε περιπτώσεις διάρροιας, όπου έχουμε πρόβλημα απώλειας ηλεκτρολυτών και ένας από αυτούς είναι το κάλιο, μια μπανάνα, τουλάχιστον ως πρώτη βοήθεια ώσπου να βρούμε το γνωστό φακελάκι με όλους μαζί, βοηθάει την κατάσταση. Θεωρείται επίσης ότι ρίχνει την πίεση και μειώνει τον κίνδυνο για καρδιακή προσβολή. Ερευνητές στη Νάπολι της Ιταλίας κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι δρώντας αντιοξειδωτικά στα μόρια της χοληστερόλης εμποδίζει να συσσωρευτεί με τη μορφή πλακών στα τοιχώματα των αρτηριών ανεβάζοντας την πίεση. Ενα ακόμη καλό που μπορεί να μας κάνει η μπανάνα είναι στο στομάχι, όπου δρα όπως εκείνα τα δισκία για τη δυσπεψία. Τα αντιόξινα που επανορθώνουν το διασαλευμένο για κάποιους λόγους ph της… περιοχής. Στην Ινδία εδώ και πολλές δεκαετίες φτιάχνουν τσαπάτι, εκείνο το γνωστό, πλατύ σαν πίτα για σουβλάκι, ψωμί με αλεύρι από άγουρη μπανάνα μούσα για περιπτώσεις δυσπεψίας. Διαπιστώθηκε μάλιστα με πειράματα σε ποντικούς ότι δημιουργείται μια προστατευτική βλέννα στα τοιχώματα του στομαχιού τους που τα προστατεύει από το υδροχλωρικό οξύ και την πεψίνη. Είναι ένα ευλογημένο φρούτο, που όμως οι σημερινές συνθήκες παραγωγής του βλάπτουν με πολλούς τρόπους το περιβάλλον. Αρκεί εδώ να πούμε ότι για μια έκταση όση δύο γήπεδα ποδοσφαίρου, αν η καλλιέργεια δεν γίνεται με βιολογικό τρόπο, απαιτούνται 50 κιλά γεωργικών φαρμάκων, όταν για αντίστοιχη έκταση με πατάτες απαιτούνται μόνο 4,5 κιλά.