Το «ψυχογράφημα» με τις γιγάντιες σκιτσο-φωτογραφίες των τριών από ευφυή δημοσιογράφο τις προάλλες θα μπορούσε να συνοψιστεί σε δύο λέξεις: «Σαμαράς, ο μεγαλοαστός», «Βενιζέλος, ο μικρο-μέγαλος», «Κουβέλης, ο παρακατιανός».
Λαός και Κολωνάκι δηλαδή, όπως στην παλαιά επιθεώρηση όπου ο πανύψηλος Αλέκος Λειβαδίτης με τον κομψευόμενο Τάκη Μηλιάδη θύμωναν με τις πονηριές και άναβαν με τις τσαχπινιές της υπηρετριούλας Ρένας Ντορ. Ακουσα τους διαλόγους τους εκ των υστέρων στην τηλεόραση (με δανεικές φωνές) τη μοιραία βραδιά του χωρισμού («Φώτη, φεύγεις;» – «Πιέζομαι, δεν μπορώ να κάνω αλλιώς»). Προφανώς, μονολόγησα, αναστήθηκε ο Πρετεντέρης. Αλλά, επειδή ούτε τα γεγονότα και πολλώ μάλλον η Ιστορία δεν υπάρχουν παρά μόνο σε σχέση με τα ερωτήματα που θέτουμε, η απορία μου για τη Ρένα Ντορ είναι τι γύρευε στο Κολωνάκι και τι την ήθελε τη γρανίτα στο Μαξίμου.
Επιπλέον η Ιστορία, ενώ προϋποθέτει τα γεγονότα, δεν μπορεί να γραφτεί χωρίς έννοιες και προβληματικές. Είπα λοιπόν: τι στον διάολο προβλημάτιζε την υπηρετριούλα τόσον καιρό και δεν τους πέταγε στα μούτρα το χωνάκι; Δεν έβλεπε πως αργά ή γρήγορα θα της έπιαναν τα οπίσθια; Ομως, προτού κλείσει η αυλαία, η αληθινή Ρένα Ντορ έκανε ένα «πριτς» με τον αγκώνα στα αφεντικά της και εξαφανιζόταν, ξέροντας ότι στο γκραντ φινάλε θα λάμψει με τα λαμέ. Περίμενε ο Κουβέλης το ανάλογο; Και με ποια λαμέ; Σε ποιο φινάλε;
«Υπάρχουν περιπτώσεις», έγραφε ο Βασίλης Παπαβασιλείου στα «Νέα», όπου «μέσα σ’ αυτό το τερατώδες αλισβερίσι μεταξύ ζωντανών και νεκρών, ένας ζωντανός συνεταιρίζεται με συγκεκριμένο νεκρό. Προκύπτει έτσι μια εφαρμογή της αρχής της καθολικής υποδύσεως. Δεν ξέρεις ποιος υποδύεται ποιον. Προφανώς η επιτυχία της επιχείρησης εξαρτάται από το ταλέντο του ζωντανού να επιλέγει έναν νεκρό πιο ταλαντούχο από τον ίδιο». Οπότε, διερωτώμαι για τους πρώην συνεταίρους: πού είναι ο Μπουρνέλης; Στο Βερολίνο;
Είμαι τώρα υποχρεωμένος να θυμίσω πως, εκτός από τον ομολογημένο καταναγκασμό μου (nulla dies sine linea), γράφω επιπλέον γιατί η Ιστορία των τελευταίων ημερών μού φαίνεται ελάχιστα τεκμηριωμένη τόσο σε «στοιχεία» όσο και σε «σύμβολα». Να γιατί εκτιμώ τη διαθλασμένη δημοσιογραφία του Παπαβασιλείου. Την προσυπογράφω και για έναν ακόμη λόγο. «Η Ιστορία δεν υπάρχει. Υπάρχουν οι ιστορίες για κάτι τι…». Οπως επίσης, προσθέτει ο Πολ Βέιν, η Ιστορία «δεν έχει μέθοδο». Εχει όμως μια προϋπόθεση (τη γραφή), όχι μόνο γιατί και τα «γεγονότα» δεν υπάρχουν παρά ως ίντριγκες, αλλά και διότι τα λεγόμενα «στοιχεία» δεν είναι τα ίδια με ό,τι πράγματι συνέβη (στο Μαξίμου).
Η Ιστορία όπως και η δημοσιογραφία είναι μια διανοητική και συγγραφική υπόθεση. Και επειδή –για να τελειώνουμε με τον Ζάλογγο και τη Μακεδονία του Σαμαρά –όποιος ιστορεί οφείλει να δανείζεται έννοιες από τις επιστήμες του ανθρώπου, παραστάσεις από τη λογοτεχνία και κυρίως αισθήματα, ούτε η ιστοριογραφία ούτε η δημοσιογραφία θα έχουν μέλλον στο χαμηλό βαρομετρικό που μας πέφτει στο κεφάλι.
Αντί λοιπόν να αποδίδουμε σημασία στα γεγονότα των ημερών ή να προσπαθούμε να τα ερμηνεύσουμε, ας συγκρατήσουμε την ατάκα του Σαμαρά στο δεύτερο μέρος της επιθεώρησης «Λαός και Κολωνάκι»: «Εταίρος πλήρους ευθύνης ο Βενιζέλος». Τι θα ήθελε, αλήθεια, να πει ο Λειβαδίτης; Τίποτε. Και επιπλέον, τίποτε δεν θα κάνει ο Μηλιάδης. Οπότε η Ρένα Ντορ δεν έχει παρά να προσκολληθεί στον ΣΥΡΙΖΑ. Διότι «η δημοκρατική παράταξη είναι εδώ», όπως βεβαιώνει ο Βενιζέλος, αλλά και ο ΣΥΡΙΖΑ είναι εκεί. Οπως επίσης, και ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να βρεθεί εδώ ως «δημοκρατική παράταξη»…
Αλλωστε, η ομοιότητα μεταξύ «εδώ» και «εκεί» ιστορικά υπήρξε παροιμιώδης, όπως και η ομοιότητα μεταξύ Πάνω και Κάτω Κόσμου. «Ανοίγει ο άλλος το στόμα του [ο Τσίπρας] και δεν ξέρεις ποιος μιλά: ο ίδιος ή ο νεκρός [Ανδρέας Παπανδρέου]»; Επιπλέον, προσθέτω, δεν ξέρεις και σε ποια γλώσσα μιλά, νεκρός ή ζωντανός, από «εδώ» ή από «εκεί»; Ο Τζόις θα απαντούσε στα «φιννεγκάνικα», όχι μόνο σε αυτά που γράφτηκε «το ιδανικό έπος της εποχής» (Η αγρύπνια των Φίννεγκαν), αλλά και σε εκείνα τα «ελληνικά» που μιλούν οι συμπατριώτες μου των «hedge funds» και του «Grexit». Οπότε: «Σοφιασώζων – πεοεαυτόν – καθικοσωθήτω», κύριε Αντιπρόεδρε…
(Αλλά για περισσότερα στη μετάφραση του Τζόις από τον Ε. Ανευλαβή, στις εκδόσεις Κάκτος.)
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
