Ελπίδες για μελλοντική καταπολέμηση του διαβήτη τύπου Ι αφήνει νέο υπό δοκιμή εμβόλιο που εκπαιδεύει το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενή, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύονται στο επιστημονικό έντυπο Science Translational Medicine.

Ομάδα ερευνητών από την Ολλανδία και τις ΗΠΑ με επικεφαλής τον Λόρενς Στάιμαν της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Στάνφορντ της Καλιφόρνιας, έχουν ήδη πραγματοποιήσει δοκιμή του εμβολίου σε 80 ασθενείς, από τις οποίες προέκυψε ότι είναι ικανό να «επαναπρογραμματίσει» το ανοσοποιητικό σύστημα ώστε να λειτουργεί πιο σωστά, κάτι που μπορεί να καθυστερήσει ή και να εμποδίσει την εμφάνιση του διαβήτη. Είναι ενθαρρυντικό επίσης ότι δεν παρατηρήθηκαν παρενέργειες από την εφαρμογή του εμβολίου.

«Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι ίσως είναι εφικτό να πετύχουμε το όνειρο των ανοσολόγων να απενεργοποιήσουμε μια υποομάδα των δυσλειτουργικών ανοσοποιητικών κυττάρων, χωρίς να απορυθμίσουμε όλο το ανοσοποιητικό σύστημα», εξηγεί ο δρ Στάιμαν.

Αντίστροφο εμβόλιο

Στην περίπτωση του διαβήτη τύπου Ι ή νεανικού διαβήτη, ο ίδιος ο οργανισμός -για λόγους που δεν έχουν κατανοηθεί πλήρως- καταστρέφει τα β-κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη, με συνέπεια ο ασθενής να χρειάζεται σε όλη τη ζωή του να λαμβάνει πρόσθετη ορμόνη για να ρυθμίσει το σάκχαρο. Στον πιο συνηθισμένο διαβήτη τύπου ΙΙ, η πάθηση συνήθως είναι μεταβολικού χαρακτήρα και επιδεινώνεται από την ανθυγιεινή διατροφή, την έλλειψη σωματικής άσκησης και την παχυσαρκία.

Ενώ συνήθως ένα εμβόλιο χρησιμοποιείται για να «μάθει» στο ανοσοποιητικό σύστημα πώς να επιτίθεται σε παθογόνα μικρόβια και ιούς, στην περίπτωση του διαβήτη τύπου Ι, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ένα εμβόλιο για τον αντίθετο σκοπό, δηλαδή για να οδηγήσουν το ανοσοποιητικό σύστημα να σταματήσει την επίθεση των αντισωμάτων εναντίον του ίδιου του εαυτού του (γι’ αυτό ονομάζεται και «αντίστροφο εμβόλιο DNA»).

Το εμβόλιο TOL-3021 στοχεύει σε συγκεκριμένα λευκοκύτταρα που καταστρέφουν τα κύτταρα βήτα στο πάγκρεας, χωρίς να επηρεάζει άλλα τμήματα του ανοσοποιητικού συστήματος (κάτι που συνήθως κάνει τον ασθενή πιο ευάλωτο σε άλλες ασθένειες, όπως ο καρκίνος και οι λοιμώξεις).

Μετά την εβδομαδιαία χορήγηση του εμβολίου επί τρεις μήνες, τα επίπεδα των λευκοκυττάρων υποχώρησαν και οι εξετάσεις αίματος έδειξαν ότι η λειτουργία των κυττάρων που παράγουν ινσουλίνη, βελτιώθηκε στους ασθενείς.

Πειραματικό στάδιο

Το εμβόλιο βρίσκεται ακόμα σε πειραματικό στάδιο και θα χρειαστούν κλινικές δοκιμές σε μεγαλύτερο αριθμό ασθενών, ώστε να διαπιστωθεί η μακροπρόθεσμη αποτελεσματικότητά του.

Σύμφωνα με τον δρα Στάιμαν, η επίδρασή του φαίνεται να διαρκεί για δύο περίπου μήνες και μετά χρειάζονται περιοδικές δόσεις για ανανέωση της δράσης του.

Ένα παρόμοιο «αντίστροφο» εμβόλιο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στο μέλλον και σε άλλες αυτοάνοσες παθήσεις, όπως δήλωσαν οι ερευνητές, οι οποίοι ήδη έχουν ιδρύσει την εταιρία Toleron για την εμπορική αξιοποίηση του εμβολίου, κάτι που πάντως -αν όντως συμβεί- θα γίνει μετά από αρκετά χρόνια.

Παράλληλα, και άλλες ερευνητικές ομάδες εργάζονται για την ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού εμβολίου κατά του διαβήτη τύπου Ι, με στόχο να χορηγείται σε άτομα με γενετική προδιάθεση για τη νόσο.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι περίπου το 10% των διαβητικών στον κόσμο πάσχουν από διαβήτη τύπου Ι και οι υπόλοιποι από τύπου ΙΙ.