Οι διαδηλωτές στη Βραζιλία θα καταφέρουν ελάχιστα

Ο κόσμος εκφράζει αισιοδοξία για τη Βραζιλία την τελευταία δεκαετία. Η παραγωγικότητα αυξήθηκε καθώς απελευθερώθηκε το εμπόριο, οι κρατικές επιχειρήσεις πουλήθηκαν και πολλοί τομείς απαλλάχθηκαν από κανονισμούς. Ο υπερπληθωρισμός τέθηκε υπό έλεγχο και η συναλλαγματική ισοτιμία βελτιώθηκε. Οι κοινωνικές πολιτικές, που αποκαλούνται «μεταβιβάσεις μετρητών υπό όρους», έχουν ως αποδέκτες τους φτωχούς. Και οι εξαγωγές προϊόντων προς την Κίνα εκτινάχθηκαν στα ύψη. Η οικονομία ισχυροποιήθηκε και πολλοί έγιναν πλουσιότεροι.

Όμως η χώρα έχει από τα υψηλότερα επίπεδα κοινωνικής ανισότητας στον κόσμο. Πολλοί πλούσιοι ζουν σε νησίδες ευημερίας, όπως στη Μπραζίλια και στις παραλιακές λεωφόρους των μεγαλύτερων πόλεων. Οι φτωχοί είναι σχεδόν αόρατοι ή περιθωριοποιημένοι στις φτωχογειτονιές των αστικών κέντρων.

Και οι πολιτικές που οδήγησαν στην ανάπτυξη της Βραζιλίας υπονομεύθηκαν από το 2003, όταν ανέλαβε τα καθήκοντά του ο πρόεδρος Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα ο οποίος, μαζί με όλα τα αριστερά κόμματα, είχε αντιταχθεί στις πολιτικές αυτές όταν βρισκόταν εκτός εξουσίας. Στα θετικά είναι ότι ο Λούλα αύξησε το φάσμα της «bolsa familia» (όπως περιγράφονται συλλογικά τα επιδόματα) ώσπου έφθασε σε 12 εκατομμύρια οικογένειες. Όμως σιγά-σιγά διέκοψε τα προγράμματα που είχαν παράξει οικονομικά κέρδη _ διαδικασία που επισπεύσθηκε υπό την πρόεδρο Ντίλμα Ρούσεφ η οποία ανέλαβε τα καθήκοντά της το 2011.

Οι ιδιώτες επενδυτές τρόμαξαν από τα μπρος-πίσω στις αλλαγές των κανόνων. Ο κρατικός προϋπολογισμός αναστέναξε από το αυξανόμενο κόστος αναπτυξιακών προγραμμάτων όπως το Μουντιάλ του 2014 και τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2016 καθώς και από τις γενναίες μισθολογικές παραχωρήσεις στους δημοσίους υπαλλήλους. Αφότου εμφάνισε ανάπτυξη 7,5% το 2010, η αύξηση του ΑΕΠ της Βραζιλίας πάγωσε δεδομένου ότι η κινεζική οικονομία επιβραδύνθηκε. Ταυτόχρονα, αυξάνονται ο πληθωρισμός και τα επιτόκια.

Η πρώτη διαμαρτυρία είχε ως στόχο την αύξηση στα εισιτήρια των λεωφορείων που αποφάσισε ο δήμαρχος του Σάο Πάολο, ο οποίος είναι ιδεολογικά ευθυγραμμισμένος με τον Λούλα και την Ρούσεφ. Αλλά η ευθύνη για τον έλεγχο του πλήθους ήταν του κυβερνήτη της πολιτείας του Σάο Πάολο, ο οποίος ηγείται της αντιπολίτευσης προς την πρόεδρο Ρούσεφ. Σύντομα με τους διαδηλωτές ενώθηκαν κύματα πολιτών από την μεσαία και την εύπορη τάξη οι οποίοι συγκινήθηκαν από τις εικόνες της αστυνομικής βίας. Οι διαδηλωτές κάλεσαν τον κόσμο να πραγματοποιήσει πορείες συμπαράστασης σε άλλες πόλεις της Βραζιλίας.

Όμως τα αυθόρμητα πλήθη _ παντού, όχι μόνο στη Βραζιλία _ στερούνται μιας συγκροτημένης ατζέντας και μιας ηγεσίας που να μπορεί να δρομολογήσει μεταρρυθμίσεις. Οι διαδηλωτές δεν θα κερδίσουν πολλά και σύντομα θα υποχωρήσουν. Και δυστυχώς στην _ σε τέλμα οικονομικά αλλά πάντα δημοκρατική _ Βραζιλία θα παραμείνουν οι κοινωνικές ανισότητες σε συνδυασμό με τις αποτυχημένες ιδεολογίες.