Μετά την απομάκρυνση εκ του ταμείου ουδέν λάθος αναγνωρίζεται, προειδοποιούσε η γνωστή ταμπελίτσα που κοσμούσε κάθε αξιοπρεπές κατάστημα ανά την επικράτεια. Το απόφθεγμα έρχεται σήμερα να επιβεβαιώσει η άνευ αποτελέσματος δημόσια αντιπαράθεση, μετά την εκ των υστέρων ομολογία του ΔΝΤ για τα λάθη των άλλων στο ελληνικό πρόγραμμα διάσωσης.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι περισσότερες από τις επισημάνσεις του ΔΝΤ είναι σωστές. Μόνο που υπάρχει ένα μικρό πρόβλημα: Δεν μας λέει τι έπρεπε να είχε γίνει, με εξαίρεση ίσως ότι το κούρεμα του χρέους, που θεωρεί ότι ήταν αναγκαίο, έπρεπε να είχε γίνει από την πρώτη στιγμή. Το πώς θα γινόταν, με τις δεδομένες ισορροπίες και αντιδράσεις που καταγράφει το ΔΝΤ, οι οποίες εξακολουθούν να ισχύουν σε μεγάλο βαθμό, είναι ένα ερώτημα, στο οποίο προφανώς δεν υπάρχει απάντηση…
Εκ του αποτελέσματος φάνηκε ότι η συνταγή ήταν προβληματική. Μόνο που οποιαδήποτε άλλη συνταγή απαιτούσε περισσότερα χρήματα, τα οποία κανείς δεν ήταν διατεθειμένος να δώσει… Γιατί είτε το κούρεμα γινόταν από την αρχή, είτε μας δινόταν μεγαλύτερος, άρα και πιο άνετος σχετικά, χρόνος προσαρμογής, κάποιοι έπρεπε να βάλουν το χέρι στην τσέπη. Αρα αναπόφευκτη κατάληξη ήταν τα ημίμετρα, με τις γνωστές ισοπεδωτικές παρενέργειες, την εκτίναξη της ύφεσης και της ανεργίας.
Δυστυχώς για εμάς υπήρχαν –και σε κάποιον βαθμό εξακολουθούν να υπάρχουν –δύο βασικά προβλήματα. Το πρώτο αφορά την ανετοιμότητα της Ευρώπης και τις εμμονές των δυνάμεων που την ηγεμονεύουν ως προς τις επιλογές αντιμετώπισης της κρίσης. Το δεύτερο πρόβλημα αφορά τις δυσβάστακτες αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας και τις ανεπάρκειες του πολιτικού μας συστήματος. Καταφέραμε να πάμε ξυπόλυτοι στα αγκάθια, για να ζητήσουμε σωτηρία… Αναπόφευκτο ήταν να ματώσουμε…
Είναι ακόμη νωρίς για να δούμε πού θα οδηγήσει η σύγκρουση των δύο ηγεμονικών κέντρων εξουσίας: της Ευρώπης και του ΔΝΤ (αλλά και εμμέσως των ΗΠΑ). Ακόμη όμως και στην ευνοϊκότερη για εμάς εκδοχή, του να μας δοθεί με τον έναν ή τον άλλον τρόπο χρόνος για κάποιες ανάσες, πρέπει να δούμε πώς μπορούμε να σταθούμε στα πόδια μας. Πώς θα ανασυντάξουμε τις παραγωγικές δυνάμεις της χώρας, πώς θα αρχίσει να λειτουργεί η οικονομία.
Με 2.884.000 συνταξιούχους (εκ των οποίων το 1 εκατομμύριο στην Αθήνα…), σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν χθες, και μόλις 3.300.000 εργαζομένους, το μέλλον, όποια βοήθεια και να μας δώσουν, προβλέπεται σκοτεινό και αβέβαιο. Αν μάλιστα συνυπολογίσουμε, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, ότι η μέση σύνταξη είναι γύρω στα 900 ευρώ, ενώ αντίστοιχα η μέση αμοιβή των εργαζομένων είναι αρκετά χαμηλότερη, είναι προφανές ότι όσα success stories κι αν προσδοκούμε η κατάσταση είναι αδιέξοδη… Οσα λάθη λοιπόν κι αν αναγνωρίσουν οι δανειστές μας, αν δεν βάλουμε και εμείς το χέρι μας, αν δεν αλλάξουμε νοοτροπίες και στάσεις ζωής, φοβάμαι ότι θα ψάχνουμε διαρκώς για δανεικά κι αγύριστα.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ