Ένα πρωτότυπο πείραμα σε ένα είδος τρωκτικού που ζει στην Αμερική δείχνει για πρώτη φορά ότι το ζευγάρωμα πυροδοτεί μόνιμες χημικές αλλαγές σε ορισμένα γονίδια που ρυθμίζουν τη μονογαμική συμπεριφορά. Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι οι ερευνητές μπόρεσαν να αναγκάσουν τα τρωκτικά να ερωτευτούν προκαλώντας αυτές τις αλλαγές με φάρμακα.

Διάσημο μονογαμικό τρωκτικό

Η νέα μελέτη στο Νature Neuroscience αφορά τον μίκρωτο Microtus ochrogaster, ένα τρωκτικό των λιβαδιών που έχει γίνει διάσημο για τους ισόβιους μονογαμικούς δεσμούς του. Μάλιστα το συγκεκριμένο είδος μίκρωτου χρησιμοποιείται συχνά ως πειραματόζωο σε μελέτες που εξετάζουν την επίδραση των ορμονών στη σεξουαλική συμπεριφορά.

Οι μελέτες αυτές έχουν δείξει ότι η σύναψη ενός ισόβιου, μονογαμικού δεσμού εξαρτάται από τις ορμόνες ωκυτοκίνη και βασοπρεσίνη, οι οποίες υπάρχουν και στον άνθρωπο και πιστεύεται ότι παίζουν ρόλο στις σχέσεις αγάπης και εμπιστοσύνης.

Συγκεκριμένα, οι μίκρωτοι που έχουν βρει το ισόβιο ταίρι τους παρουσιάζουν σημαντική αύξηση των υποδοχέων για αυτές τις ορμόνες στα κύτταρα του εγκεφάλου τους. Μάλιστα η επίδραση των ουσιών αυτών είναι τόσο έντονη ώστε η χορήγησή τους σε άλλα είδη μίκρωτων, τα οποία κανονικά δεν είναι μονογαμικά, τα αναγκάζει να αφοσιωθούν σε έναν μόνο σύντροφο.

Στη νέα έρευνα, η ομάδα του δρος Μοχάμεντ Καμπάζ στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Φλόριδας θέλησε να διαπιστώσει ποιος μηχανισμός αυξάνει τους υποδοχείς των δύο αυτών ορμονών στους εγκεφάλους των ερωτοχτυπημένων τρωκτικών.


Ο μίκρωτος Microtus ochrogaster είναι διάσημος για τους ισόβιους, μονογαμικούς δεσμούς του (Πηγή: Emory University)

Ενεση στον εγκέφαλο χαρίζει τον έρωτα

Το πείραμα πραγματοποιήθηκε σε μίκρωτους M.ochrogaster που είχαν τοποθετηθεί ανά ζευγάρια σε κλουβιά αλλά δεν είχαν προλάβει να ζευγαρώσουν. Οι ερευνητές χορήγησαν μια ουσία με ένεση κοντά σε μια περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται επικλινής πυρήνας και αποτελεί μέρος του κυκλώματος επιβράβευσης. Η ουσία αυτή έχει την ιδιότητα να «ξετυλίγει» περιοχές των χρωμοσωμάτων που παραμένουν σφιχτά πακεταρισμένες και αδρανείς.

Η χορήγηση των ουσιών αυτών πράγματι έδειξε να ενεργοποιεί τα κοιμισμένα γονίδια των περιοχών αυτών: τα πειραματόζωα παρουσίασαν αύξηση των υποδοχέων ωκυτοκίνης και βασοπρεσίνης και άρχισαν να δείχνουν μονογαμική συμπεριφορά.

«Το ζευγάρωμα ενεργοποιεί αυτή την περιοχή του εγκεφάλου [τον επικλινή πυρήνα] η οποία με τη σειρά της οδηγεί στην εμφάνιση προτίμησης για ένα συγκεκριμένο ταίρι. Μπορούμε να προκαλέσουμε την ίδια αλλαγή στον εγκέφαλο με αυτή την ουσία» εξηγεί ο δρ Καμπάζ.

Επιγενετικές αλλαγές λόγω ζευγαρώματος

Το συμπέρασμα της μελέτης είναι ότι το ζευγάρωμα στο συγκεκριμένο είδος μίκρωτου προκαλεί «επιγενετικές αλλαγές» σε συγκεκριμένα γονίδια. Πρόκειται για χημικές τροποποιήσεις του DNA (προσθήκη μεθυλομάδων) που ενεργοποιούν ή μπλοκάρουν την έκφραση των γονιδίων, χωρίς όμως να επηρεάζουν τις αλληλουχίες τους.

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι τα αποτελέσματα του πειράματος θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν σε μελέτες που εξετάζουν την επίδραση επιγενετικών παραγόντων στη σεξουαλική ζωή των ανθρώπων.

Ο δρ Καμπάζ σπεύδει πάντως να διευκρινίσει ότι μια απλή ένεση δεν αρκεί για να ξυπνήσει τον έρωτα, ακόμα και στον μονογαμικό μίκρωτο: το φάρμακο δεν είχε κανένα αποτέλεσμα σε ζώα που δεν είχαν περάσει μερικές τουλάχιστον ώρες με το υποψήφιο ταίρι τους.

Με άλλα λόγια, ο έρωτας απαιτεί και λίγη εξοικείωση.