Στην Αφρική το να γεννηθεί κανείς με αλμπινισμό, δηλαδή μια πάθηση που εμποδίζει την παραγωγή μελανίνης, είναι κατάρα. Το νέο ντοκυμαντέρ του βρετανού σκηνοθέτη Χάρι Φρίλαντ με τίτλο «Στη σκιά του ήλιου» και πρωταγωνιστή τον μοναδικό στον κόσμο αλμπίνο ακτιβιστή Τζόζαφατ Τόρνερ αναδεικνύει μια ζοφερή πραγματικότητα: οι αλμπίνοι της Τανζανίας, θύματα βαθύτατα ριζωμένων προλήψεων, θεωρούνται φορείς υπερφυσικών δυνάμεων. Σφαγιάζονται ή ακρωτηριάζονται για να χρησιμοποιηθούν τα μέλη τους στην παρασκευή φίλτρων και στην κατασκευή φυλαχτών από «μάγους» που, με ανατριχιαστικές προτροπές όπως «Φέρε μου το χέρι ενός αλμπίνου», υπόσχονται στους δεισιδαίμονες καλή τύχη, υγεία και πλούτη.

Αφορμή για το ντοκυμαντέρ, η ολοκλήρωση του οποίου χρειάστηκε έξι ολόκληρα χρόνια, στάθηκε η συνάντηση του Φρίλαντ με μια γυναίκα από τη Σενεγάλη. «Με πλησίασε στη μέση του δρόμου, σήκωσε το μωρό ψηλά στα χέρια της και μου είπε να το πάρω και να το επιστρέψω εκεί από όπου ήρθε. Το μωρό της είχε αλμπινισμό και επειδή είμαι λευκός, νόμισε πώς κατά κάποιον τρόπο ήταν δικό μου. Ο άνδρας της την είχε κατηγορήσει για μοιχεία και την είχε εγκαταλείψει» είχε δηλώσει.

Ο Τζόζαφατ Τόρνερ μάχεται εδώ και χρόνια για να καταπολεμήσει τέτοιου είδους διακρίσεις, αλλά και άλλες, πολύ πιο αιματηρές. Για εκείνον όλα ξεκινούν από επιτήδειους «μάγους», τους οποίους με κίνδυνο της ζωής του αναζητεί για να συμβάλει στον τερματισμό του ανθρωποκυνηγητού των αλμπίνων «ζέρου ζέρου» –δηλαδή «φαντασμάτων» στα σουαχίλι. «Σας λέμε φαντάσματα, επειδή λευκός σαν κι εσένα είναι και ο διάβολος. Είστε δαίμονες επειδή είστε λευκοί» εμφανίζεται να του λέει αφοπλιστικά ένας «μάγος» στην ταινία.
Η Τανζανία έχει έναν από τους μεγαλύτερους πληθυσμούς αλμπίνων στον κόσμο: υπολογίζεται ότι εκεί 170.000 άνθρωποι ζουν μονίμως υπό καθεστώς τρόμου, κοινωνικού αποκλεισμού και διακρίσεων. Παραδοσιακοί θεραπευτές και «μάγοι» ανέκαθεν αναζητούσαν μετά μανίας μέλη, τρίχες, κόκαλα και αίμα αλμπίνων για τα δήθεν θαυματουργά παρασκευάσματά τους, τα οποία στη φτωχή Τανζανία μοσχοπουλιούνται. Συχνά γείτονες και συγγενείς δίνουν πληροφορίες έναντι αμοιβής για το πού ζουν αλμπίνοι.
Πολλοί βρίσκουν καταφύγιο στις μεγάλες πόλεις και κυρίως στο Νταρ Ες Σαλάμ, όπου οι δεισιδαιμονίες δεν έχουν την ίδια ισχύ όπως στην επαρχία. Ομως και εκεί συχνά γίνονται θύματα απομόνωσης και διακρίσεων, δυσκολεύονται να βρουν δουλειά και να κάνουν οικογένεια.
Στη φτωχή Τανζανία, όπου η πλειονότητα ζει με δύο δολάρια την ημέρα, τα ποσά που διακινούνται από αυτό το ανόσιο εμπόριο είναι όχι μόνο αστρονομικά, αλλά γεννούν και ποικίλες υποψίες. Ενα πόδι ή ένα χέρι κοστίζει μεταξύ 2.000 και 4.000 δολαρίων, ένα πλήρες σετ οργάνων περισσότερα από 100.000 δολάρια! Υπάρχουν ενδείξεις ότι γίνεται ακόμη και εξαγωγή τους σε άλλες αφρικανικές χώρες.
Ο πρόεδρος της Τανζανίας Τζαχάγια Κικβέτε ζήτησε το 2008 από την πρώτη αλμπίνο βουλευτή Σαϊμάα Κουεγκίρ να ηγηθεί μιας ερευνητικής επιτροπής και μιας εκστρατείας ευαισθητοποίησης. Παράλληλα λειτουργούν εννέα πρόχειροι καταυλισμοί όπου παιδιά και ενήλικοι μπορούν να ζήσουν προστατευμένοι. Παρ’ όλα αυτά, οι «μάγοι» φαίνεται πως έχουν χρήματα και πρόσβαση στην εξουσία. Στις προεκλογικές εκστρατείες πολλοί πολιτικοί συμβουλεύονται «μάγους» και, όπως καταγγέλλουν ντόπιες οργανώσεις, κάποιοι από αυτούς είναι αναμφίβολα μπλεγμένοι σε υποθέσεις ακρωτηριασμών ή δολοφονιών αλμπίνων.
Σκοταδισμός
«Θεραπευτικός» βιασμός και φυλαχτά
Τανζανοί επιχειρηματίες αναζητούν φυλακτά με μέλη αλμπίνων για να πάνε καλά οι δουλειές, ψαράδες πληρώνουν για μερικές τρίχες αλμπίνων που πλεγμένες στα δίχτυα θα φέρουν καλύτερη ψαριά ή πολύτιμους λίθους, άνδρες με AIDS πιστεύουν ότι αν βιάσουν ένα κορίτσι αλμπίνο θα θεραπευτούν.
Μία κάθε 2.000 γεννήσεις
Ο αλμπινισμός είναι μια εκ γενετής πάθηση που οφείλεται σε γονιδιακή βλάβη η οποία καθορίζει τη σύνθεση της μελανίνης. Επηρεάζει την όραση και τη μυϊκή δύναμη και καθιστά το δέρμα ιδιαιτέρως ευαίσθητο. Ο μέσος όρος εμφάνισης είναι μία ανά 20.000 γεννήσεις. Αλλά στην Τανζανία είναι μία ανά 2.000.
Ελάχιστες καταδίκες
Η Τανζανία έλαβε μέτρα ενάντια στις επιθέσεις σε αλμπίνους το 2000. Αλλά έκτοτε μόλις 72 περιπτώσεις έφτασαν σε δικαστήριο, με μόλις πέντε καταδίκες. Η μία πάντως ήταν εντυπωσιακή: το 2009 τρεις καταδικασθέντες για τη δολοφονία και τον τεμαχισμό ενός 11χρονου αγοριού στάλθηκαν στην κρεμάλα.
Σέβεριν Εντουαρντ, εκπρόσωπος της Ενωσης Αλμπίνων Τανζανίας
«Φταίνε η άγνοια και η απληστία»

Ο Σέβεριν Εντουαρντ, εκπρόσωπος της Ενωσης Αλμπίνων Τανζανίας, μίλησε στο «Βήμα» τηλεφωνικώς από το Νταρ Ες Σαλάμ και εξήγησε ότι η σκληρή μοίρα των αλμπίνων οφείλεται στην άγνοια, αλλά και την απληστία.

Τι σημαίνει να είσαι αλμπίνος στην Τανζανία;
Είναι σίγουρα πολύ δύσκολο γιατί ακόμη και στις μεγάλες πόλεις, όπου υπάρχει περισσότερη ευαισθητοποίηση, αντιμετωπίζουν διακρίσεις και πολλοί κινδυνεύουν. Αν και οι αλμπίνοι έχουν πλέον τη δική τους βουλευτή, υπάρχουν ακόμη βαθιές δεισιδαιμονίες και μεγάλη άγνοια. Εκεί ακριβώς οφείλονται και οι βάρβαρες επιθέσεις εναντίον τους. Υπάρχει κόσμος φτωχός και αμόρφωτος που πιστεύει ότι ένα φυλακτό ή ένα μαντζούνι με άκρα ή αίμα αλμπίνων θα του φέρει πλούτη ή θα τον θεραπεύσει από μια σοβαρή ασθένεια. Κάποιοι κοιτάζουν τους αλμπίνους και δεν βλέπουν ανθρώπους αλλά λεφτά. Γιατί υπάρχουν και υψηλά ιστάμενοι ή πλούσιοι –όχι μόνο στην Τανζανία –δεισιδαίμονες και διατεθειμένοι να πληρώσουν δεκάδες χιλιάδες δολάρια σε κάποιον κομπογιαννίτη μάγο δήθεν για να αυξήσουν τα πλούτη τους ή να κάνουν ένα σπάνιο δώρο σε κάποιον κι έτσι να αποκτήσουν έναν σύμμαχο».
Υπάρχει κάποιο περιστατικό επίθεσης που ξεχωρίζει;
«Πολλές φορές επιτήδειοι προσπαθούν να αποπλανήσουν γυναίκες αλμπίνους, ακόμη και να τις παντρευτούν, για να τις έχουν του χεριού τους. Υπάρχει η περίπτωση μιας γυναίκας αλμπίνου από τη Νότια Τανζανία η οποία δέχτηκε επίθεση από μια ομάδα ενόπλων, μεταξύ των οποίων συγκαταλεγόταν και ο ίδιος της ο σύζυγος. Κατέληξε με κομμένο χέρι. Οι δράστες συνελήφθησαν και αυτές τις μέρες δικάζονται –αλλά αυτή η κατάληξη δεν είναι καθόλου συχνή. Η άμεση και σκληρή τιμωρία των υπευθύνων, φυσικά σε συνδυασμό με την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας, είναι το κλειδί για την αποκατάσταση της αξιοπρέπειας των αλμπίνων».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ