Οι Ολλανδοί βιώνουν τη λιτότητα

Αν οι ιταλοί «Αγανακτισμένοι» απέκτησαν πριν από μερικούς μήνες κοινοβουλευτική εκπροσώπηση με το κόμμα των Πέντε Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο, οι Ολλανδοί έχουν από το 2011 το κόμμα των «Αγανακτισμένων συνταξιούχων» του Χενκ Κρολ. Ο πολιτικός προσανατολισμός του νεοπαγούς κόμματος 50 Plus δεν είναι άλλος από αυτόν που αφήνει να εννοηθεί η ονομασία του: η υπεράσπιση των συνταξιούχων που βλέπουν για πρώτη φορά να κόβονται οι αποδοχές τους.

Οι Ολλανδοί ζούσαν για πολλές δεκαετίες με τη σιγουριά του ελάχιστου επιτοκίου, δηλαδή με ένα διασφαλισμένο επίπεδο απόδοσης των εισφορών τους στα ασφαλιστικά ταμεία. Τώρα, εν μέσω παρατεταμένης κάμψης της οικονομικής δραστηριότητας αλλά και αύξησης του προσδόκιμου ζωής, τα Ταμεία είναι… μείον.

Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία για το 2012, το έλλειμμα ανέρχεται στα 30 δισ. ευρώ. Οπως όμως αναφέρουν δημοσιεύματα του ολλανδικού Τύπου, το πρόβλημα δεν σχετίζεται μόνο με την ύφεση αλλά και με τη φούσκα των ακινήτων. Οι επιχειρηματίες εκμεταλλεύτηκαν τη μακρά περίοδο παχιών αγελάδων της οικονομίας καταβάλλοντας μειωμένες εισφορές στα ασφαλιστικά ταμεία. Οσο το γενικότερο οικονομικό κλίμα ήταν θετικό, δεν είχε γίνει αντιληπτή η λαθροχειρία. Οι ασφαλισμένοι συνέχιζαν να απολαμβάνουν υψηλές αποδόσεις κεφαλαίων καθώς τα επιτόκια ήταν συνδεδεμένα με τους οικονομικούς δείκτες. Από την περασμένη χρονιά όμως η Ολλανδία βρίσκεται σε ύφεση και έτσι η κεντρική τράπεζα της χώρας υποχρέωσε τα Ταμεία να προχωρήσουν σε περικοπές συντάξεων προκειμένου να κλείσουν οι «μαύρες τρύπες».

Προς το παρόν το «κούρεμα» δεν είναι μεγάλο καθώς αφορά 66 από τα 415 ταμεία. Επίσης η μείωση των συντάξεων ανέρχεται κατά μέσον όρο στο 2%. Τα υγιή Ταμεία δεν αντιμετωπίζουν αυτή τη στιγμή σοβαρό πρόβλημα, αλλά ορισμένοι επαγγελματίες όπως οι κουρείς έχουν ήδη υποστεί μειώσεις άνω του 7% στις συντάξεις τους. Ακόμη κι έτσι οι περικοπές των Ολλανδών μοιάζουν μηδαμινές συγκριτικά με τις αντίστοιχες στην Ισπανία, στην Πορτογαλία ή στη χώρα μας. Η διαφορά είναι ότι η Ολλανδία φάνταζε μέχρι πρότινος μια χώρα προστατευμένη από τις αναταράξεις της ευρωζώνης και μια οικονομία μακρινή τόσο γεωγραφικά όσο και οικονομικά από τον ευρωπαϊκό Νότο.

«Οι Ολλανδοί έχουν αρχίσει πλέον να νιώθουν στο πετσί τους τι σημαίνει λιτότητα» σημείωνε πρόσφατα το γερμανικό περιοδικό «Spiegel» σε αφιέρωμά του στην «Ολλανδία που παραμένει ο πιο ένθερμος συμπαραστάτης του Βερολίνου» στην περιοριστική δημοσιονομική πολιτική.

Το σκάσιμο της φούσκας των ακινήτων και η εκτίναξη του ιδιωτικού χρέους απειλούν να συμπαρασύρουν μαζί με ολόκληρη την οικονομία και το ασφαλιστικό σύστημα, την ώρα που η ανεργία αυξάνεται και η κατανάλωση υποχωρεί.

Την περασμένη χρονιά η δέσμη μέτρων λιτότητας που πρότεινε η κυβέρνηση προκάλεσε πολιτικό σεισμό. Ακόμη όμως και με περικοπές άνω των 15 δισ. ευρώ η νέα κυβέρνηση συνασπισμού του Μαρκ Ρούτε δεν έχει καταφέρει να περιορίσει το έλλειμμα στο 3%. Αρκετά χρόνια λιτότητας περιμένουν τους Ολλανδούς –και όχι μόνο τους συνταξιούχους –καθώς για να ισοσκελιστεί ο προϋπολογισμός το 2017 θα πρέπει να βρεθούν άλλα 25 δισ. ευρώ από αυξήσεις φόρων ή μειώσεις δαπανών.

Πολλοί αναλυτές εντοπίζουν το πρόβλημα των Ταμείων στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου. Το προσδόκιμο ζωής έχει αυξηθεί κατά δυόμισι χρόνια μέσα στην τελευταία δεκαετία, κάτι που για τους υπερασπιστές των περικοπών συνεπάγεται αυτομάτως παράταση και του εργασιακού βίου. Τα προηγούμενα χρόνια όμως ήταν οι ίδιοι οι εργοδότες αυτοί που ζητούσαν από τους υπαλλήλους τους να συνταξιοδοτηθούν πρόωρα αφού με αυτόν τον τρόπο μείωναν το μισθολογικό κόστος και εμφάνιζαν αυξημένα κέρδη στους μετόχους τους. Με βάση τα στοιχεία του 2007, το 25% των Ολλανδών ηλικίας κάτω των 60 ετών έχει ήδη συνταξιοδοτηθεί. Τώρα όμως ούτε το κόμμα των 50 και άνω μπορεί να εγγυηθεί στους συνταξιούχους ότι δεν θα υποστούν νέες μειώσεις ως το τέλος του έτους.