Ένα νέο είδος εμβολίου για τη γρίπη το οποίο δρα ενάντια σε πολλά και διαφορετικά στελέχη του ιού αποδείχθηκε πιο αποτελεσματικό σε σύγκριση με τα συμβατικά εμβόλια στην πρόκληση ανοσολογικής απόκρισης σε κουνάβια.
Το νέο εμβόλιο αναπτύχθηκε από ειδικούς της φαρμακευτικής εταιρείας Sanofi υπό τον επικεφαλής του επιστημονικού τομέα της εταιρείας δρα Γκάρι Νάμπελ (πρώην διευθυντή του Κέντρου για τα Εμβόλια στο Εθνικό Ινστιτούτο για τις Αλλεργίες και τις Μολυσματικές Ασθένειες των ΗΠΑ). Η σχετική μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».
Τα συμβατικά εμβόλια
Σήμερα στις περισσότερες περιπτώσεις τα εμβόλια για τη γρίπη αναπτύσσονται καλλιεργώντας τον ζωντανό ιό σε αβγά (και κάποιες λίγες φορές σε καλλιέργειες κυττάρων) – πρόκειται για μια διαδικασία χρονοβόρα και πιθανώς επικίνδυνη. Καθώς ο ιός της γρίπης συνεχώς μεταλλάσσεται και νέα στελέχη εμφανίζονται, κάθε χρόνο δημιουργείται διαφορετικό εποχικό εμβόλιο για τη γρίπη.
Ωστόσο, παρά τη συνεχή «μεταμόρφωση» του ιού της γρίπης, υπάρχουν τμήματά του που παραμένουν σταθερά. Πολλές και διαφορετικές ερευνητικές ομάδες προσπαθούν λοιπόν να στοχεύσουν αυτά τα σταθερά και αδύνατα σημεία του ιού, ώστε να δημιουργήσουν ένα «καθολικό», «οικουμενικό» εμβόλιο.
Η πρωτεΐνη – «υβρίδιο»
Ένα βήμα προς αυτό το εμβόλιο που θα καλύπτει ενάντια σε πολλά και διαφορετικά στελέχη γρίπης έκαναν τώρα οι ειδικοί ακολουθώντας μια διαφορετική προσέγγιση μέσω του σχεδιασμού μιας νέας πρωτεΐνης η οποία είναι «υβρίδιο» – η μισή είναι ιός. Οι «ακίδες» οι οποίες εξέχουν από την επιφάνεια του ιού της γρίπης και διαφέρουν ελάχιστα μεταξύ στελεχών αναμείχθηκαν με μια πρωτεΐνη-«μεταφορέα» του αίματος, τη φερριτίνη. Ομάδες τέτοιων υβριδικών πρωτεϊνών σχημάτισαν στη συνέχεια αυθόρμητα νανο-σφαίρες.
Αυτές εισήχθησαν στον οργανισμό κουναβιών (πρόκειται για το βασικό μοντέλο ζώου που χρησιμοποιείται στα πειράματα για τη γρίπη καθώς προσβάλλεται από τα στελέχη που προσβάλλουν και τον άνθρωπο και εμφανίζει παρόμοια συμπτώματα με αυτόν). Οπως προέκυψε το νέας φιλοσοφίας εμβόλιο χάρισε στα ζώα ανοσία ενάντια σε διαφορετικά στελέχη γρίπης – στελέχη που είχαν κυκλοφορήσει από το 1934 ως και το 2007.
Οι «ακίδες» στην επιφάνεια του ιού της γρίπης αφορούν τις πρωτεΐνες επιφανείας του ιού (αιμοσυγκολλητίνη και νευραμινιδάση)
Κατάλληλο για ορισμένους υπότυπους
Οι «ακίδες» που χρησιμοποιήθηκαν στο εμβόλιο αφορούσαν την αιμοσυγκολλητίνη – μια από τις δύο πρωτεΐνες της επιφάνειας του ιού της γρίπης. Υπάρχουν βέβαια διαφορετικοί τύποι αιμοσυγκολλητίνης (όταν περιγράφουμε ένα στέλεχος του ιού της γρίπης το Η παραπέμπει στην αιμοσυγκολλητίνη ενώ το Ν στη νευραμινιδάση, τη δεύτερη πρωτεΐνη επιφανείας του ιού). Το συγκεκριμένο εμβόλιο σχεδιάστηκε ώστε να προστατεύει από στελέχη με υπότυπο Η1 του ιού της γρίπης, όπως το στέλεχος Η1Ν1 που προκάλεσε την πανδημία της γρίπης των χοίρων το 2009. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα ήταν αποτελεσματικό ενάντια σε στελέχη όπως το Η7Ν9 που κυκλοφορεί αυτή τη στιγμή στην Κίνα και έχει προκαλέσει φόβο παγκόσμιας εξάπλωσης.
Σε κάθε περίπτωση οι ερευνητές ανέφεραν ότι η καινούργια τεχνική θα οδηγήσει σε ευρύτερη απόκριση ενάντια και σε νέα στελέχη του ιού της γρίπης.
Πιο αποτελεσματικό και ασφαλές
Στην επιθεώρηση αναφέρεται ότι «τα συμβατικά εμβόλια χάνουν γρήγορα την αποτελεσματικότητά τους επειδή ο ιός της γρίπης μεταλλάσσεται συνεχώς ‘γεννώντας’, αναπάντεχα στελέχη. Το καινούργιο εμβόλιο δρα ενεργοποιώντας την παραγωγή αντισωμάτων που επιτίθενται στον ιό και τον εξουδετερώνουν και τα οποία είναι κοινά σε διαφορετικά στελέχη. Πρόκειται για ένα βήμα προς την πραγματοποίηση του απώτερου στόχου που είναι ένα εμβόλιο για όλα τα στελέχη γρίπης». Προστίθεται ότι «το εμβόλιο είναι φτιαγμένο εξ ολοκλήρου από ανασυνδυασμένα ‘υλικά’ και είναι πιο ασφαλές σε ό,τι αφορά την παραγωγή του σε σύγκριση με τα συμβατικά εμβόλια που παράγονται καλλιεργώντας τον ιό σε αβγά ή σε κύτταρα».
Μιλώντας στο βρετανικό ειδησεογραφικό πρακτορείο BBC ο δρ Γκάμπελ ανέφερε: «Πιστεύουμε ότι κάναμε ένα βήμα στο μονοπάτι της ανάπτυξης ενός ‘οικουμενικού’ εμβολίου. Δεν το έχουμε καταφέρει ακόμη αλλά είμαστε σε καλό δρόμο».
