Χρόνια τώρα η Αντζελίνα Τζολί απασχολεί τον πλανήτη με κάθε κίνησή της και το ίδιο επαναλήφθηκε την εβδομάδα που πέρασε. Μόνο που αυτή τη φορά η σταρ του Χόλιγουντ έγινε θέμα συζήτησης όχι ως συλλογική φαντασίωση αλλά ως άνθρωπος με σάρκα και οστά. Με μια από καρδιάς επιστολή στους «Τimes» της Νέας Υόρκης, η κυρία Τζολί μάς έκανε κοινωνούς μιας πολύ προσωπικής υπόθεσής της: μετά τον πρώιμο θάνατο της μητέρας της από καρκίνο του μαστού και πληροφορούμενη ότι είχε 87% πιθανότητες να πάθει το ίδιο, αποφάσισε να υποβληθεί σε διπλή μαστεκτομή!
«Τρελή, να πάει να κατακρεουργηθεί!» βιάστηκαν κάποιοι να την καταδικάσουν. «Επικοινωνιακό τέχνασμα» είπαν οι πάντοτε δύσπιστοι «υποψιασμένοι». Αλλά σκεφθείτε το: το πλέον αναγνωρίσιμο πρόσωπο του πλανήτη καταφέρνει να μπαινοβγαίνει σε ογκολογικό κέντρο επί τρεις μήνες χωρίς κανένας να το αντιληφθεί και όταν όλα τελειώνουν, και μπορεί να κρατήσει μυστική την προσωπική αυτή υπόθεση, κάνει ακριβώς το αντίθετο. Σκοτώνει τη Λάρα Κροφτ των ανδρικών φαντασιώσεων, παρουσιάζοντάς μας τη γυναίκα που μαζί με τα αναμφισβήτητα «ωραία» γονίδιά της κληρονόμησε και άλλα που απειλούν να τη στερήσουν πρόωρα από τα παιδιά της. Αποφασίζει να αναλάβει δράση. Ξέρει ότι δεν είναι η πρώτη και σίγουρα δεν θα είναι η τελευταία γυναίκα που παίρνει αυτό το δραστικό μέτρο πρόληψης. Εχοντας πλήρη επίγνωση των δυνατοτήτων που της χαρίζει η λάμψη του Χόλιγουντ, αξιοποιεί όντως το γεγονός επικοινωνιακά, αλλά για να μας δώσει αφορμή να ενημερωθούμε για το θέμα της πρόληψης του καρκίνου του μαστού.
Πόσες όμως γυναίκες αφορά η περίπτωση «Αντζελίνα»; Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) μία στις οκτώ με εννέα γυναίκες θα εμφανίσει καρκίνο του μαστού κάποια στιγμή στη ζωή της. Μιλώντας στο «BHMAScience» o Ντάβιντε Μάουρι (Davide Mauri), παθολόγος ογκολόγος στο Γενικό Νοσοκομείο Λαμίας, ο οποίος ασχολείται ερευνητικά με την πρόληψη της νόσου, ανέφερε: «Καθώς τα περισσότερα από τα περιστατικά καρκίνου του μαστού είναι σποραδικά, δεν οφείλονται δηλαδή σε κληρονομικούς παράγοντες, η πρόληψη αφορά το σύνολο του γυναικείου πληθυσμού που θα πρέπει να υποβάλλεται σε κλινική εξέταση μαστού από γυναικολόγο, ενώ οι γυναίκες άνω των 40 ετών θα πρέπει να υποβάλλονται τακτικά σε μαστογραφία. Φυσικά τα μέτρα πρόληψης εντείνονται για τις γυναίκες υψηλού κινδύνου όπως είναι η Τζολί».
Ποιες και ποιοι πρέπει να εξετασθούν;
Πώς ξέρει όμως μια γυναίκα ότι ανήκει σε ομάδα υψηλού κινδύνου και ποιες από αυτές οφείλουν να εξετάσουν το DNA τους; «Ενα οικογενειακό ιστορικό με καρκίνο του μαστού ή/και των ωοθηκών σε νεαρές ηλικίες μάς βάζει πάντοτε σε σκέψεις για γενετική αιτιολογία. Δεν πρέπει όμως να ξεχνούμε ότι η γενετική εξέταση αφορά πρωτίστως τους πάσχοντες. Ετσι γυναίκες με δύο πρωτοπαθείς όγκους, καθώς και άνδρες με καρκίνο του μαστού πρέπει να εξετάζονται γενετικά. Στην προκειμένη περίπτωση η γενετική καθοδηγεί τη θεραπευτική προσέγγιση και χρησιμοποιείται για την περαιτέρω πρόληψη τόσο στον ίδιο τον ασθενή όσο και στους οικείους του» λέει ο κ. Μάουρι.
Εστω λοιπόν ότι κάποιος πάσχων έχει βρεθεί να φέρει μεταλλάξεις σε κάποιο γονίδιο που σχετίζεται με τον καρκίνο του μαστού. Τι σημαίνει αυτό για τους υγιείς εξ αίματος συγγενείς του; «Θα ήταν καλύτερα να αρχίσουμε από το τι συμβαίνει όταν, ενώ υπάρχει σαφές οικογενειακό ιστορικό, δεν εντοπίζεται κάποιο γονίδιο στο οποίο να μπορεί να αποδοθεί η νόσος» επεσήμανε ο ιταλός ογκολόγος και προσέθεσε: «Δυστυχώς δεν γνωρίζουμε ακόμη το σύνολο των γονιδίων που προδιαθέτουν για καρκίνο του μαστού και παρά το γεγονός ότι στην ίδια οικογένεια μπορεί να βλέπουμε πολλαπλά περιστατικά σε νεαρές ηλικίες και να υποπτευόμαστε κληρονομικότητα, δεν μπορούμε να βρούμε τη γενετική αιτία. Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι γυναίκες θα πρέπει να παρακολουθούνται στενότερα, να αρχίζουν μαστογραφίες σε νεαρότερη ηλικία και να είναι γενικότερα σε εγρήγορση. Στην περίπτωση τώρα που βρεθεί σε πάσχοντα το γονίδιο που ευθύνεται για τη νόσο, συνιστάται να εξεταστούν οι συγγενείς εξ αίματος, όπως παιδιά και αδέλφια. Είναι σημαντικό εδώ να τονίσουμε ότι η γενετική εξέταση δεν πρέπει να αφορά μόνο τις γυναίκες μιας οικογένειας αλλά και τους άνδρες, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν περίπου το 2% των πασχόντων με καρκίνο του μαστού. Οι άνδρες, ακόμη και αν δεν νοσήσουν οι ίδιοι, μπορεί να μεταφέρουν το γονίδιο στις κόρες τους».
Τις παραπάνω απόψεις του κ. Μάουρι συμμερίζεται και η δρ Λίνα Φλωρεντίν, κλινική εργαστηριακή γενετίστρια, διευθύντρια του Κέντρου Μοριακής Βιολογίας και Κυτταρογενετικής AλφαLab, η οποία συνόψισε για το «ΒΗΜΑScience» τα διεθνώς αποδεκτά κριτήρια για την υποβολή υγιών ατόμων σε γενετικές εξετάσεις για καρκίνο του μαστού: «Δεν έχει νόημα να ξυπνήσει κανείς ένα πρωί και άνευ λόγου και αιτίας να έλθει στο εργαστήριο για γενετικές εξετάσεις. Δεν θα τον δεχθούμε! Σε εμάς φθάνουν άτομα τα οποία έρχονται από γιατρούς και για τα οποία ισχύει κάτι από τα παρακάτω: έχουν δύο ή περισσότερα άτομα με καρκίνο του μαστού στην ίδια πλευρά της οικογένειας, έχουν ένα ή περισσότερα άτομα με καρκίνο της ωοθήκης, είναι εξ αίματος συγγενείς ατόμου με γνωστή μετάλλαξη στα γονίδια BRCA1 και BRCA2, είναι συγγενείς εξ αίματος με άνδρα που πάσχει από καρκίνο του μαστού, ή προέρχονται από ομάδα υψηλού κινδύνου, όπως παραδείγματος χάριν είναι οι εβραίοι Ashkenazi».
Πώς προκύπτει η πιθανότητα νόσου;
Το να είναι κανείς φορέας ενός γονιδίου που προδιαθέτει για τη νόσο δεν σημαίνει απαραίτητα και ότι θα νοσήσει. Υπάρχουν όμως γονίδια και μεταλλάξεις που αυξάνουν κατά πολύ τον κίνδυνο. Οπως εξηγεί ο κ. Μάουρι, «η προδιάθεση δεν οδηγεί πάντοτε σε νόσο. Ο καρκίνος είναι ασθένεια πολυπαραγοντική, οφείλεται στη «συνεργασία» γονιδίων και περιβάλλοντος. Υπάρχουν ωστόσο περιπτώσεις όπως αυτές των γονιδίων BRCA1 και BRCA2 που συνδέονται με μεγάλο κίνδυνο, καθώς είναι γονίδια επικρατή, αρκεί δηλαδή να έχει κανείς ένα μόνο μεταλλαγμένο αντίγραφό τους (κληροδοτημένο είτε από τον πατέρα είτε από τη μητέρα) για να νοσήσει. Εχει υπολογιστεί ότι οι φέρουσες έχουν πιθανότητα που αγγίζει και το 97% να πάθουν καρκίνο του μαστού ώσπου να συμπληρώσουν το 80ό έτος της ηλικίας τους».
Το κακό είναι ότι η νόσος δεν «περιμένει» πάντα τόσες δεκαετίες για να εμφανιστεί. Πιθανότατα, στην περίπτωση της Αντζελίνα Τζολί που ο κίνδυνος υπολογίστηκε στο 87% (δεν έχουν δοθεί άλλες πληροφορίες για το πώς ακριβώς έγινε ο υπολογισμός, πέραν της δικής της δήλωσης για τη μητέρα της που αρρώστησε σε ηλικία 45 ετών), η διπλή μαστεκτομή να ήταν η ενδεδειγμένη πρόληψη. «Η διπλή μαστεκτομή είναι μια πολύ προσωπική απόφαση που θα πρέπει να λαμβάνεται από την ίδια τη γυναίκα αφού έχει λάβει όλη την απαιτούμενη πληροφορία και στήριξη που μπορεί να χρειαστεί» δήλωσε ο κ. Μάουρι και προσέθεσε: «Υπάρχουν και άλλες επιλογές πρόληψης, όπως παραδείγματος χάριν η προληπτική χημειοπροφύλαξη, καθεμία από τις οποίες έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά της. Το τι θα αποφασίσει μια γυναίκα εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Διαφορετικά αντιμετωπίζει την πιθανότητα της διπλής μαστεκτομής ή της αφαίρεσης των ωοθηκών μια γυναίκα που έχει ολοκληρώσει την οικογένειά της και διαφορετικά κάποια που δεν έχει ακόμη τεκνοποιήσει. Ομοίως, η ύπαρξη ή όχι συντρόφου μπορεί να επηρεάσει την απόφαση για δραστικά προληπτικά μέτρα. Εξίσου μεγάλη βαρύτητα έχει και η σχέση της γυναίκας με το σώμα της. Σε κάθε περίπτωση, η απόφαση για διπλή μαστεκτομή πρέπει να λαμβάνεται με ψυχική ηρεμία και γαλήνη. Πρόκειται για μια δυνατότητα που υπάρχει μεν, αλλά δεν ταιριάζει σε όλους. Η παρουσία των ειδικών –και πρέπει αυτοί να είναι πολλοί: ογκολόγος, χειρουργός μαστού, πλαστικός χειρουργός, κλινικός γενετιστής, ψυχολόγος –έχει σκοπό να εξασφαλίσει ότι η γυναίκα αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο που διατρέχει να πάθει καρκίνο του μαστού αλλά και πώς θα επηρεάσει τη ζωή της μια τέτοια απόφαση. Η τελική απόφαση πάντως πρέπει να είναι δική της».
Πράξη γενναιότητας
Στην απόφαση της Αντζελίνα Τζολί να υποβληθεί σε μια δύσκολη και επίπονη επέμβαση φαίνεται ότι μέτρησαν τα έξι παιδιά της που θα ήθελε να τα χαρεί και να τη χαρούν για πολλά χρόνια ακόμη. Πόσο τρελό μπορεί να είναι αυτό; «Οχι μόνο δεν είναι τρελό, αλλά πρόκειται για μια πράξη εξαιρετικής γενναιότητας από την οποία μπορούμε όλοι να διδαχθούμε κάτι» δήλωσε μιλώντας στο «BHMAScience» η ψυχολόγος ψυχοθεραπεύτρια κυρία Μυρτώ Νίλσεν και προσέθεσε: «Οχι, δεν εννοώ να τρέξουμε όλοι για γενετικές εξετάσεις και προληπτικές μαστεκτομές! Αξίζει όμως με αφορμή αυτό το περιστατικό να αναλογιστούμε τη σχέση μας με τον θάνατο και τη στάση μας απέναντι σε αυτόν. Μέχρι πολύ πρόσφατα στη χώρα μας δεν προφέραμε καν τη λέξη «καρκίνος» και τώρα που την προφέρουμε, το κάνουμε πάντοτε με ένα ρίγος, προσπαθούμε να ξορκίσουμε την ασθένεια. Ομως το να κλείνουμε τα αφτιά και τα μάτια μας δεν είναι η καλύτερη άμυνα ενάντια σε κανέναν καρκίνο, σε καμία ασθένεια γενικώς. Αντιθέτως, η αποδοχή της θνητότητάς μας, της ευαλωτότητάς μας, μας βοηθά να πάρουμε μέτρα ώστε να αποτρέψουμε τον θάνατο για όσο περισσότερο μπορούμε. Και ευτυχώς στις μέρες μας έχουμε πολλές επιλογές για να το επιτύχουμε αυτό».
Επιλογές από τις απόψεις των αναγνωστών στο www.tovima.gr
Οταν είσαι έξω απ’ τον χορό πολλά τραγούδια ξέρεις. Οταν σου λένε ότι έχεις 87% πιθανότητες να νοσήσεις είναι μάλλον σίγουρο και πολύ καλά έκανε και τα αφαίρεσε. Εχω καρκίνο του μαστού, έζησα μια κόλαση για έναν χρόνο και δεν είναι σίγουρο ότι έχω ξεπεράσει τον κίνδυνο προτού περάσουν 5 χρόνια. Aν μπορούσα να το ξέρω νωρίτερα το ίδιο θα έκανα κι εγώ και πίστεψέ με, δεν είμαι ούτε υποχόνδρια ούτε αυτοκαταστροφική, δίνω αγώνα για μια καλή ζωή μαζί με τα παιδιά μου.
Ρία B.
Εχω φίλη που έχει ιστορικό καρκίνου στην οικογένειά της. Κάθε χρόνο κάνει εξετάσεις γιατί ανήκει στην ομάδα υψηλού κινδύνου. Οι γιατροί λένε ότι θα παρουσιάσει καρκίνο ό,τι και να κάνει, απλά την ελέγχουν για να μπορέσουν να το διαγνώσουν αμέσως. Δυστυχώς η περίπτωσή της είναι περισσότερο πιθανό να οδηγήσει σε μελάνωμα. Ηδη παρουσιάζει περίεργα σημάδια και είναι μόνο 41. Πιστέψτε με, αν το ιστορικό της ήταν για στήθος θα τα αφαιρούσε μια και καλή για να μη ζει με αυτή την αγωνία.
irene
Χιλιάδες γυναίκες προσβάλλονται από τον καρκίνο του μαστού. Και χιλιάδες άνθρωποι από τον καρκίνο γενικώς. Αν μπορεί να προσφέρει κάτι το δημοσίευμα για τη διάσημη ηθοποιό είναι την ευκαιρία ενημέρωσης χιλιάδων γυναικών σε όλο τον πλανήτη. Ας πέσουν τα ταμπού. Ενημέρωση και πρόληψη του καρκίνου με κάθε ευκαιρία.
Ανδρέας
Αλλά γιατί, αλήθεια, θεωρείς ακραία τη μαστεκτομή; Οταν θα ανέπτυσσε καρκίνο η Τζολί θα έπρεπε να το «συζητήσει» με τον μαστολόγο της; Να θεωρήσει ότι θα πρέπει να κρατήσει το πάσχον όργανο; ‘Η νομίζεις ότι με τη χημειοθεραπεία είναι όλα καλύτερα; Ρώτησες την ασθενή αν θέλει να ζει με τον καθημερινό φόβο της ανάπτυξης ενός πολύ επιθετικού νεοπλάσματος, όπως είναι οι τριπλά αρνητικοί όγκοι που αναπτύσσονται σε έδαφος BRCA μετάλλαξης;
Ογκολόγος
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
