Το δόγμα ότι οι υπερχρεωμένες χώρες είναι οι ίδιες υπεύθυνες για το χρέος τους, και ότι η λύση στις ασφυκτικές πιέσεις που δέχεται η ευρωζώνη δεν θα επέλθει μέσω της κοινοτικοποίησης των προβλημάτων- κάτι που θα ισοδυναμούσε με τη δημιουργία των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης- αλλά με τον «εκ του μακρόθεν συντονισμό» των εθνικών πολιτικών μέσα από δεσμευτικά σύμφωνα και οδηγίες, θα συνεχίζει να καθορίζει την ευρωπαϊκή πολιτική της Γερμανίας, υποστηρίζει σε σημερινό δημοσίευμά της η Wall Street Journal.

Η αμερικανική εφημερίδα παρουσιάζει αναλυτικά, βήμα προς βήμα, τις προσεκτικές κινήσεις της γερμανίδας Καγκελαρίου Ανγκελα Μέρκελ, η οποία, καθότι, φυσικός ως προς την αρχική ιδιότητά της, έχει μάθει να υπολογίζει τις «αλυσιδωτές αντιδράσεις των αγορών»- με πιο πρόσφατο το παράδειγμα της Κύπρου.

Μέρκελ προς Αναστασιάδη: «Να μιλήσεις με την Τρόικα»

Λίγο μετά τη συνάντηση της κυρίας Μέρκελ με τον νέο Πάπα κ. Φραγκίσκο στην Πόλη του Βατικανού, η γερμανίδα Καγκελάριος δέχθηκε, ενώ βρισκόταν στη λιμουζίνα της καθ’ οδόν προς το αεροδρόμιο, ένα απεγνωσμένο τηλεφώνημα. Στην άλλη γραμμή ήταν ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκος Αναστασιάδης. «Χρειάζομαι την αλληλεγγύη σας», φέρεται να είπε, κατά την αμερικανική εφημερίδα, ο κ. Αναστασιάδης. Αντ’ αυτού, «εισέπραξε» την απάντηση: «Ας μιλήσεις με την τρόικα».

«Πρόκειται», όπως σχολιάζει η WSJ, «για τυπική κίνηση Μέρκελ», που δεν είναι άλλη από τη διαρκή της προσπάθεια «να υποβαθμίσει τον ηγετικό ρόλο που διαδραματίζει η Γερμανία στον επανασχεδιασμό της νομισματικής ενωσης της ΕΕ. Λίγοι ωστόσο στην Ευρώπη την πιστεύουν», γράφει η WSJ.

Τρανταχτή απόδειξη αποτελεί η απάντηση του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών στις προχθεσινές δηλώσεις του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο κατά τις οποίες η- γερμανικής εμπνεύσεως- λιτότητα στην ευρωζώνη, «στερείται πολιτικής και κοινωνικής στήριξης». Το υπουργείο απάντησε ξεκάθαρα ότι η μείωση των ελλειμμάτων αποτελεί «το μόνο αξιόπιστο δρόμο για την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των επενδυτών προς την ευρωζώνη».

«Η αναλυτική καταγραφή των χειρισμών της κυρίας Μέρκελ που παρουσιάζει η WSJ και βασίστηκε σε συνεντεύξεις με 17 ευρωπαίους αξιωματούχους, δείχνει ότι το σχέδιο στήριξης της Κύπρου εκπηγάζει ευθέως από αρχές που θα συνεχίσουν να διέπουν τη γερμανική ηγεμονία στην Ευρώπη», όπως εκτιμά η αμερικανική εφημερίδα.

Ποιές είναι αυτές; Κυρίως ότι το βάρος για τη διάσωση του ευρώ πέφτει στις πλάτες των χωρών που πλήττονται από την κρίση, «οι οποίες υποχρεώνονται να περιορίσουν τα ελλείμματά τους, το εργατικό τους κόστος και το κράτος πρόνοιας τους». «Η συγκεκριμένη στρατηγική είναι τόσο δημοφιλής στη Γερμανία, όσο ακριβώς αμφισβητείται στις πιο αδύναμες χώρες της ΕΕ…, ενώ επιφανείς οικονομολόγοι, όπως ο καθηγητής του London School of Economics κ. Πολ Ντε Γκράουβε προειδοποιούν για τις κοινωνικές και πολιτικές συνέπειές της».

«Η κυρία Μέρκελ», ωστόσο, «πρώην θεωρητική φυσικός, είναι πεπεισμένη ότι οδηγεί την Ευρώπη προς τη λύτρωσή της», όπως γράφει χαρακτηριστικά η WSJ. Γιατί όχι εξάλλου, αφού (πάντα σύμφωνα με τα γραφόμενα της αμερικανικής εφημερίδας), «απολαμβάνει της εμπιστοσύνης των Γερμανών αναφορικά με τη διάσωση του ευρώ περισσότερο από κάθε άλλον γερμανό πολιτικό». «Αν ωστόσο η ύφεση της ευρωζώνης αρχίζει να «ακουμπάει» και τη Γερμανία πιο πολύ, ίσως η κυρία Μέρκελ αναγκαστεί να ξανασκεφτεί την προσέγγισή της».
«Πολλοί εκτιμούν ότι μετά τις εκλογές το Βερολίνο θα εξετάσει το σενάριο παροχής αναπτυξιακών κινήτρων μέσω κάποιου προγράμματος δημοσίων επενδύσεων, αλλά και πάλι η Ευρώπη δεν πρέπει να αναμένει και πολλά», υποστηρίζει η WSJ.

Στουρνάρας: «Χρειάζεται αμοιβαία κατανόηση»

«Ωστόσο, ακόμα και οι πολιτικοί που συμφωνούν με την κυρία Μέρκελ στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, υποστηρίζουν ότι η Γερμανία πρέπει να κάνει περισσότερα για την επανεκκίνηση της ανάπτυξης». «Χρειάζεται σύγκλιση. Το Βερολίνο πρέπει να καταλάβει καλύτερα τα επιχειρήματα του Νότου, και ο Νότος πρέπει να καταλάβει καλύτερα τα επιχειρήματα του Βερολίνου», όπως ανέφερε στην αμερικανική εφημερίδα ο υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας κ. Γιάννης Στουρνάρας.

«Η αμοιβαία κατανόηση ωστόσο είναι περισσότερο άπιαστη από ποτέ», σχολιάζει καυστικά η αμερικανική εφημερίδα, με τους «κύπριους διαδηλωτές, σε κατάσταση σοκ από τις δηλώσεις του Βερολίνου ότι ο τραπεζικός τομέας τους είναι «μη βιώσιμος», να παρουσιάζουν την κυρία Μέρκελ με ναζιστική στολή…και το κυπριακό πακέτο στήριξης….να δέχεται κριτική από το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης για τις οδύνες που προκάλεσε».

Η γερμανική λογική και η ελληνική κρίση

Η λογική που διέπει τους γερμανικούς χειρισμούς ήταν ήδη ορατή από το σχέδιο στήριξης της Ελλάδας το 2010, όταν «η κυρία Μέρκελ προσπάθησε να αποτρέψει την ανάληψη των οφειλών των ευρωπαϊκών χωρών από τη Γερμανία, η οποία εντάχθηκε στην ευρωζώνη με την υπόσχεση ότι επρόκειτο για ένα «κλαμπ» αυτοσυντηρούμενων χωρών».

«Η αρχική ιδέα της κυρίας Μέρκελ, παρά τις προειδοποιήσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, να αναλαμβάνουν οι ιδιώτες ομολογιούχοι τις απώλειες σε μελλοντικά σχέδια στήριξης, με το σκεπτικό ότι θα ήταν πιο προσεκτικοί στις επιλογές τους, εκπυρσοκρότησε…με αποτέλεσμα, στα τέλη του 2011, ολόκληρη η Νότια Ευρώπη να κινδυνεύει από τη φυγή κεφαλαίων».

«Η Γερμανία ωστόσο παρέμεινε ανεπηρέαστη από τα γεγονότα, με την κυρία Μέρκελ να μην αντιμετωπίζει καμία πίεση στο εσωτερικό της χώρας της για αλλαγή πλεύσης».

Το γράφημα του Νικολάους Μάγιερ-Λάντρουτ

«Τουναντίον, τόσο αυτή, όσο και οι σύμβουλοί της επεξεργάζονταν μία νέα αρχιτεκτονική για την ευρωζώνη, με την ελπίδα να προηγηθούν των εξελίξεων και να χτυπήσουν τα προβλήματα στη ρίζα τους». « “Δεν θα αφήσουμε τις αγορές να μας οδηγήσουν”, φέρεται αν είπε η κυρία Μέρκελ σε αξιωματούχους στην Καγκελαρία στα μέσα του 2011».

«Τόσο η ίδια, όσο και οι σύμβουλοί της, διείδαν τρεις βασικές αιτίες (για τα προβλήματα της ευρωζώνης): πολλά μέλη της ζώνης του ευρώ είχαν απωλέσει την ανταγωνιστικότητά τους γιατί δεν είχαν προχωρήσει στις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις στον εργασιακό τους τομέα, ούτε στις ρυθμίσεις του επιχειρηματικού. Η οικονομική κρίση του 2008 έσπρωξε το χρέος των συγκεκριμένων χωρών στα όρια χρηματοδότησής τους, ενώ χώρες όπως η Κύπρος είχαν αφήσει τις τράπεζές τους να αναλάβουν υπερβολικό ρίσκο».

«Το καλοκαίρι του 2011», αναφέρει η WSJ, «ο νούμερο 1 οικονομικός σύμβουλος της κυρίας Μέρκελ, ο κ. Νικολάους Μάγιερ-Λάντρουτ, αποτύπωσε τη συγκεκριμένη λογική σε ένα γράφημα πάνω σε μία κόλλα χαρτί. Το συγκεκριμένο γράφημα χώριζε την οικονομική πολιτική της ευρωζώνης σε δύο κατηγορίες: την πολιτική που διαμόρφωναν οι εθνικές κυβερνήσεις, όπως η φορολογία, η εργατική νομοθεσία και το συνταξιοδοτικό σύστημα, και αυτή που διαχειρίζονταν τα «υπερεθνικά» (η λέξη υπερεθνικά είναι σε εισαγωγικά στο αγγλικό κείμενο, για ευνόητους λόγους) κεντρικά όργανα της ΕΕ, όπως το εμπόριο. Τα προβλήματα της Ευρώπης, όπως φαινόταν από το γράφημα, ανέκυπταν από την πολιτική που εφάρμοζαν οι εθνικές κυβερνήσεις».

«Η κοινοτικοποίηση των εθνικών πολιτικών», γράφει η εφημερίδα, «ήταν μη ρεαλιστική από πολιτικής απόψεως- αντίστοιχη με τη δημιουργία των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης. Στο γράφημα λοιπόν προτεινόταν μία άλλη λύση: αφήστε τη συγκεκριμένη πολιτική στις εθνικές κυβερνήσεις, αλλά «συντονίστε τες μέσω νέων και δεσμευτικών κανόνων και συμφώνων».

«Η διάγνωση», κατά την αμερικανική εφημερίδα, «κατέδειξε πόσο διαφορετική ήταν η γερμανική λογική από την ευρέως κρατούσα διεθνώς άποψη όσον αφορά την ευρωπαϊκή κρίση: έριχνε όλο το φταίξιμο στις υπερχρεωμένες χώρες…την ώρα που οι περισσότεροι αναλυτές εκτός Γερμανίας θεωρούσαν ότι πρόκειται για μία συλλογική αποτυχία που έχρηζε συλλογικής λύσεως: βαθύτερη οικονομική ένωση. Η τελευταία θα περιελάμβανε κοινούς, πανευρωπαϊκούς προϋπολογισμούς, στήριξη προβληματικών τραπεζών και έως ενός βαθμού κοινό δανεισμό, καθώς και μία πιο τολμηρή κεντρική τράπεζα».

Η τραπεζική ένωση

«Το 2012, ωστόσο, μία Ευρώπη η οποία ασφυκτιούσε, εξαιτίας των όσων πρέσβευε η κυρία Μέρκελ, ανταπάντησε: την ώρα που οι ισπανικές τράπεζες αντιμετώπιζαν σοβαρότατο πρόβλημα, η Γερμανία πίεζε την κυβέρνηση της Ισπανίας να δανειστεί 100 δισ. ευρώ για τη στήριξή τουςΤον Ιούνιο του 2012, Ισπανία, Γαλλία και Ιταλία άσκησαν πιέσεις στην κυρία Μέρκελ να συναινέσει σε μία «τραπεζική ένωση». Υπό πίεση, η τελευταία συμφώνησε να δοθεί στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθεροποίησης (ESM), «η δυνατότητα απευθείας ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, όταν θα έχει συσταθεί κοινή τραπεζική εποπτική αρχή».

Το συγκεκριμένο σχέδιο προσέκρουσε στις ισχυρές αντιδράσεις γερμανών βουλευτών…με τη Γερμανία να σπεύδει να σβήσει οποιαδήποτε ελπίδα ότι θα έσωζε τις τράπεζες άλλων χωρών. «Ο Νότος πίστεψε όιτ όλες οι χώρες θα μπορούσαν πλέον να μοιράζονται το βάρος όλων των τραπεζικών προβλημάτων τους μέσω του ESM. Επρόκειτο για καθαρή χίμαιρα», όπως λέει χαρακτηριστικά στην WSJ, γερμανός αξιωματούχος».

Η «ελληνική γάγγραινα» και οι θέσεις των Βάιντμαν-Ασμουσεν για την Ελλάδα

«Στα μέσα του 2012 η Ευρώπη ήταν επίσης αντιμέτωπη με το πολιτικό χάος που επικρατούσε στην Ελλάδα, με πολλούς στον κυβερνητικό συνασπισμό της Γερμανίας να εκφράζουν ισχυρές αμφιβολίες για τη δυνατότητα παραμονής της χώρας στο ευρώ». «Οι αξιωματούχοι έκαναν λόγο για τη «θεωρία του μολυσμένου άκρου»: το μολυσμένο από γάγγραινα ελληνικό άκρο έπρεπε να ακρωτηριαστεί προκειμένου να σωθεί το σώμα του ευρώ», γράφει χαρακτηριστικά η WSJ.

«Οι λάθος κινήσεις του παρελθόντος είχαν διδάξει την κυρία Μέρκελ να εκτιμά τις αλυσιδωτές αντιδράσεις των αγορών», σχολιάζει η αμερικανική εφημερίδα. «(Η γερμανίδα Καγκελάριος) κάλεσε χωριστά τον πρόεδρο της Bundesbank κ. Γιενς Βάιντμαν και το μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ, κ. Γιοργκ Ασμουσεν για να τους ρωτήσει τι θα συνέβαινε, κατά τη γνώμη τους, αν η Ελλάδα έφευγε από το ευρώ. Και οι δύο απάντησαν ότι, τότε θα ακολουθούσε και η Κύπρος. Τότε η κυρία Μέρκελ ζήτησε να μάθει πόσες χώρες θα ακολουθούσαν το ντόμινο. Ο κ. Ασμουσεν απάντησε ότι δεν υπήρχε τρόπος να μάθει κανείς…Ο κ. Βάιντμαν συμφώνησε, προσθέτοντας ωστόσο ότι θα ήταν επικίνδυνο να αφήσουν την Ελλάδα να παραμείνει στο ευρώ αν η τελευταία δεν τηρούσε τις δεσμεύσεις της περί μεταρρυθμίσεων».

Ο κ. Σαμαράς και οι… πρόβες στο Βερολίνο

«Η κυρία Μέρκελ χρειαζόταν έναν αξιόπιστο εταίρο στην Αθήνα», γράφει η αμερικανική εφημερίδα. Ο κ. Αντώνης Σαμαράς επισκέφθηκε το Βερολίνο τον Αύγουστο και προσπάθησε σκληρά να πείσει την κυρία Μέρκελ… «Είχε περάσει ώρες στο ξενοδοχείο κάνοντας πρόβες των όσων θα έλεγε», γράφει η εφημερίδα. «Σας εγγυώμαι ότι θα δουλέψουμε νυχθημερόν», είπε στη γερμανίδα Καγκελάριο κατά τη συνάντησή τους.

«Η κυρία Μέρκελ αποφάσισε ότι άξιζε τη στήριξή της, με την προϋπόθεση ότι θα προχωρούσε σε μεταρρυθμίσεις…» «Αν υπάρξει πρόοδος θα επισκεφθώ την Αθήνα», του είπε… «Με το ταξίδι της στην Ελλάδα λίγες εβδομάδες αργότερα έδειξε δημοσίως ότι πόνταρε σε αυτόν», όπως σχολιάζει η αμερικανική εφημερίδα.

Η υπόσχεση Σόιμπλε για «κούρεμα» του ελληνικού χρέους

«Η δημοσιονομική κατάσταση της Ελλάδας ωστόσο είχε εκτροχιαστεί. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δήλωσε ότι θα συνεχίζει να δανείζει μόνο αν η Ευρώπη «συγχωρούσε» μέρος των δανείων που είχε χορηγήσει στην Ελλάδα. Κάτι τέτοιο, από πολιτικής απόψεως, ήταν τοξικό για την κυρία Μέρκελ», γράφει η WSJ.

«Ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, ο κ. Βόλφγκανγκ Σόιμπλε προσπάθησε να προτείνει μία λύση. Σε συνομιλίες μεταξύ αξιωματούχων της ΕΕ και του ΔΝΤ που διεξήχθησαν υπό άκρα μυστικότητα στο Παρίσι, πρότεινε σημαντική μείωση των επιτοκίων των δανείων που έχουν δοθεί στην Ελλάδα…και «άφεση» μέρους του χρέους της Αθήνας μετά το 2014, αν προχωρούσαν οι απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις».

«Το επόμενο πρωί η κυρία Μέρκελ τον κατσάδιασε, τονίζοντάς του ότι το είχε παρακάνει. «Μέχρι τώρα έλεγαν ότι η Γερμανία δε χάνει χρήματα με τα πακέτα στήριξης…ενώ τώρα (η συγκεκριμένη κίνηση) συνεπάγεται απώλειες για τους γερμανούς φορολογουμένους. Δεν μπορώ να το «πουλήσω», φέρεται να δήλωσε η γερμανίδα Καγκελάριος, η οποία τάχθηκε υπέρ της μείωσης των επιτοκίων για την Ελλάδα, όχι ωστόσο κάτω από το κόστος δανεισμού της ίδιας της Γερμανίας.

«Το βέτο της ανάγκασε τους αξιωματούχους της ΕΕ και του ΔΝΤ στην κατάρτιση νέων σχεδίων. Συνέταξαν από κοινού ένα σχέδιο για τη σταθεροποίηση του χρέους της Ελλάδας έως το 2022». «Τα νούμερα», όπως σχολιάζει η WSJ, «βγαίνουν χάρη σε κάποια ασαφή, ψιλά γράμματα τα οποία κάνουν λόγο για «μελλοντικά μέτρα»- με τη Γερμανία να αρνείται ότι πρόκειται για μελλοντική «άφεση χρέους».

Οι χώρες που στηρίζονται πρέπει να αποπληρώνουν τη βοήθεια

«Ο χειρισμός τόσο της ελληνικής κρίσης, όσο και της «τραπεζικής ένωσης» από τη γερμανίδα Καγκελάριο είναι σαφής όσον αφορά τις θέσεις της Γερμανίας: οι χώρες που στηρίζονται πρέπει να αποπληρώνουν τη βοήθεια που τους δίνεται και να στηρίζουν οι ίδιες της τράπεζές τους», γράφει η WSJ. «Η Κύπρος δεν μπορούσε να τα κάνει και τα δύο ταυτόχρονα…που σημαίνει ότι θα μπορούσε να αποφύγει τη χρεοκοπία μόνο με το κούρεμα των τραπεζικών καταθέσεων».

«Οταν η κυπριακή Βουλή απέρριψε το αρχικό σχέδιο της ΕΕ, στις 19 Μαρτίου, ο κ. Αναστασιάδης πρότεινε να αντληθούν χρήματα από τα συνταξιοδοτικά ταμεία. Η κυρία Μέρκελ απέρριψε τη συγκεκριμένη πρόταση κατά τη διάρκεια συνάντησής της με βουλευτές της Bundestag, στις 22 Μαρτίου». «Δύο ημέρες αργότερα, η Κύπρος ενέδωσε στις απαιτήσεις Γερμανίας και ΔΝΤ, για τη δραστική συρρίκνωση των τραπεζών της, επιβάλλοντας σημαντικές απώλειες στους μεγαλοκαταθέτες».

Ο ηγετικός ρόλος ρόλος της Γερμανίας, ωστόσο, ο οποίος προκαλεί πλέον ανοιχτές αντιδράσεις σε πολλές χώρες της ΕΕ, είναι κάτι που η ίδια η Καγκελάριος απευχόταν, όπως τουλάχιστον υποστηρίζει η WSJ, κλείνοντας το αναλυτικό δημοσίευμά της. Το 2009 συγκεκριμένα, και σε μία «σπάνια στιγμή ειλικρίνειας», κατά την αμερικανική εφημερίδα, «η κυρία Μέρκελ είχε δηλώσει σε δημοσιογράφο της WSJ: «Η Γερμανία βρίσκεται σε εξαιρετικά δύσκολη θέση, αν κάνουμε πολλά, (λένε) ότι κυριαρχούμε, αν κάνουμε πολύ λίγα, μας ασκούν κριτική για έλλειψη ηγεσίας…»