Το ενδιαφέρον του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών για τη γλώσσα είναι αυτονόητο, εξαιτίας τόσο της ιδιότητας όσο και της βούλησης του ιδρυτή του, όπως αυτή αποτυπώνεται στη διαθήκη του. Ηδη από τα πρώτα χρόνια της ίδρυσης του Ινστιτούτου εκδόθηκαν βιβλία για την ελληνική γλώσσα, την περιγραφή και την ιστορία της. Το Ετυμολογικό λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής του Ν. Π. Ανδριώτη είναι ένα από αυτά και εξακολουθεί να κυκλοφορεί μέχρι σήμερα στην 3η του έκδοση (2001).
Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής


(1998, ανατύπωση 2011)
Ενα χρηστικό ερμηνευτικό και ετυμολογικό λεξικό, που φιλοδοξεί να παρουσιάσει τη σύγχρονη νεοελληνική γλώσσα όπως αυτή μιλιέται από τον μέσο Νεοέλληνα, όπως αποτυπώνεται γραπτά στη νεοελληνική πεζογραφία, στον ημερήσιο και στον περιοδικό Τύπο, όπως ακούγεται από το ραδιόφωνο και την τηλεόραση.
Ιδιαίτερη φροντίδα καταβλήθηκε ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των ελλήνων μαθητών και φοιτητών, των δασκάλων και καθηγητών όλων των επιπέδων της εκπαίδευσης, αλλά και των ξένων φιλολόγων ή φιλελλήνων που είτε γνωρίζουν είτε μαθαίνουν νέα ελληνικά.
Aντίστροφο λεξικό της νέας ελληνικής


(Α. Αναστασιάδη-Συμεωνίδη, 2003)
Η πρώτη απορία όσων διαβάζουν τον τίτλο Aντίστροφο λεξικό της νέας ελληνικής είναι «τι θα πει αντίστροφο λεξικό;», και η απάντηση είναι «ένα λεξικό που αλφαβητίζει τα λήμματα ανάποδα, δηλαδή από το τέλος κάθε λέξης προς την αρχή». Και η δεύτερη απορία είναι «σε τι χρησιμεύει ένα αντίστροφο λεξικό;», και η απάντηση είναι «για να βρίσκει κανείς ομαδοποιημένες όλες τις λέξεις που τελειώνουν π.χ. σε -ποιώ», π.χ. δραματοποιώ, κατηγοριοποιώ, σχηματοποιώ.
Νεοελληνική γραμματική (της δημοτικής)


(Μ. Τριανταφυλλίδης [& Κ. Καρθαίος, Θρ. Σταύρου, Αχ. Τζάρτζανος, Β. Φάβης, Ν. Π. Ανδριώτης], 1η έκδοση 1941, 9η ανατύπωση της 2ης έκδοσης 2012)
Η πληρέστερη και εγκυρότερη νεοελληνική γραμματική, που αποτελεί σταθμό στη μελέτη της νεοελληνικής γλώσσας και στην ιστορία της νεοελληνικής παιδείας, προσφέρεται στο εκπαιδευτικό κοινό ανατυπωμένη και με τις απαραίτητες προσαρμογές, προσθήκες και αλλαγές (σε σχέση με την πρώτη έκδοση του 1941).
Το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, μάλιστα, επιβεβαιώνοντας το ενδιαφέρον του για το ξενόγλωσσο αναγνωστικό κοινό που επιθυμεί να μάθει ελληνικά, έχει εκδώσει τη Μικρή Νεοελληνική Γραμματική του Μ. Τριανταφυλλίδη (συντομευμένη μορφή της προηγούμενης) σε 14 γλώσσες: αγγλική, αλβανική, βουλγαρική, γαλλική, γερμανική, γεωργιανή, ισπανική, ιταλική, ουκρανική, πολωνική, ρουμανική, ρωσική, σερβική και τουρκική. Σύντομα θα είναι διαθέσιμη στο Διαδίκτυο η ιαπωνική μετάφραση, ενώ ετοιμάζονται και οι μεταφράσεις στην εβραϊκή, στην καταλανική και στην πορτογαλική.
Γραμματική της αρχαίας ελληνικής


(Μ. Οικονόμου, 2η έκδοση 2012)
Πρόκειται για την πρώτη γραμματική της αρχαίας ελληνικής που γράφτηκε στη δημοτική. Με διεξοδική εξέταση όλων των θεμάτων, πίνακες, κατάλογο ανωμάλων ρημάτων και ευρετήριο γραμματικών όρων, αποτελεί ένα αρτιότατο και αναλυτικό εγχειρίδιο απαραίτητο τόσο γι’ αυτόν που θα διδάξει την αρχαία ελληνική όσο και γι’ αυτόν που θα τη διδαχθεί.

Νεοελληνική ορθογραφία: ιστορία – θεωρία – εφαρμογή
(Γ. Παπαναστασίου, 2008)
Αβγό ή αυγό; τρένο ή τραίνο; αγόρι ή αγώρι; Παρόμοια ερωτήματα βρίσκουν τις απαντήσεις τους στις σελίδες αυτού του βιβλίου, το οποίο εξετάζει τις σχέσεις της νεοελληνικής γραφής με καθένα από τα επίπεδα ανάλυσης της γλώσσας (φωνολογία, μορφολογία, σημασιολογία/λεξικολογία, σύνταξη). Ειδικά κεφάλαια αφιερώνονται στον τρόπο γραφής των κυρίων ονομάτων, στην παράσταση του τόνου και στη χρήση κεφαλαίου αρκτικού γράμματος.
Ηλεκτρονική βιβλιογραφία
Στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών (www.ins.web.auth.gr) υπάρχει διαθέσιμη μια πλούσια ηλεκτρονική βιβλιογραφία για την ελληνική γλώσσα, μια βάση δεδομένων που αποτελεί απαραίτητο εργαλείο για τον μελετητή της ελληνικής. Περιλαμβάνει περίπου 22.000 τίτλους και παρέχει τη δυνατότητα απλής και σύνθετης αναζήτησης βιβλιογραφικών δεδομένων που αφορούν τη συγχρονική και διαχρονική περιγραφή της γλώσσας μας. Μεγαλύτερη βαρύτητα δίνεται στην περιγραφή της ελληνικής από την Ελληνιστική περίοδο ως σήμερα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αγνοούνται δεδομένα που αφορούν παλαιότερες περιόδους, κυρίως όταν αυτά θα μπορούσαν να φανούν χρήσιμα στους μελετητές της νέας ελληνικής.Η αναζήτηση μπορεί να γίνει με βάση τα εξής στοιχεία: όνομα συγγραφέα, τίτλος, τόμος (περιοδικού, συλλογικής έκδοσης, πρακτικών συνεδρίου), έτος έκδοσης, θέμα, γλώσσα. Στα αποτελέσματα αναζήτησης αναφέρονται επιπλέον ο τόπος έκδοσης, ο εκδοτικός οίκος, βιβλιοκρισίες και άλλες πληροφορίες, π.χ. επανεκδόσεις ή ανατυπώσεις.
Από την ιστοσελίδα του Ινστιτούτου www.ins.web.auth.gr θα αντλήσετε περισσότερες πληροφορίες για το Ιδρυμα και τις ερευνητικές και εκδοτικές του δραστηριότητες. Επικοινωνία, τηλ.: 2310.997128, e-mail: ins@phil.auth.gr. Κεντρική διάθεση των εκδόσεων: Σ. Πατάκης.

Ο κ. Γιώργος Παπαναστασίου είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ