Αν προσπαθούσαμε να περπατήσουμε όπως περπατούσε αυτό το πλάσμα, σύντομα θα χρειαζόμασταν αρθροπλαστική στους γοφούς και στα γόνατα: ένα είδος αυστραλοπίθηκου που ζούσε κοντά στο Γιοχάνεσμπουργκ πριν από δύο εκατομμύρια χρόνια ήταν ένα «αλλόκοτο» μείγμα χαρακτηριστικών του ανθρώπου και των πιθήκων, αποκαλύπτουν έξι διαφορετικές μελέτες στο περιοδικό «Science».

Οι νέες μελέτες εξετάζουν την ανατομία και τον τρόπο κίνησης και μάσησης του Australopithecus sediba, ενός είδος που κατατάχθηκε στη φυλή των ανθρωπίνων (η οποία περιλαμβάνει τους σύγχρονους ανθρώπους και όλους τους συγγενείς του που διαχωρίστηκαν από το εξελικτικό παρακλάδι των πιθήκων πριν από περίπου 5 εκατομμύρια χρόνια).

Ο A.sediba έζησε ένα εκατομμύριο χρόνια μετά τη «Λούσι», το διάσημο εκπρόσωπο του είδους Australopithecus afarensis. Παραμένει όμως ασαφές αν είναι άμεσος πρόγονος του ανθρώπου, ενδεχόμενο που πιθανότατα θα είναι αδύνατο να επιβεβαιωθεί ή διαψευστεί.

Σε κάθε περίπτωση, όμως, η ανατομία αυτού του μεταβατικού πλάσματος δίνει μια ιδέα για το πώς οι πρόγονοί μας σηκώθηκαν στα δύο πόδια.

Αλλο βάδισμα

Μια από τις σημαντικότερες νέες μελέτες δείχνει ότι το βάδισμα του αυστραλοπίθηκου (όπως φαίνεται από την ανατομία των οστών της λεκάνης και των ποδιών) ήταν εντελώς διαφορετικό από το ανθρώπινο. Σε αντίθεση με τους ανθρώπους, ο Α.sediba δεν είχε ισχυρή φτέρνα και πατούσε το έδαφος πρώτα με το έξω τμήμα του πέλματος και στη συνέχεια με το εσωτερικό τμήμα του πέλματος.

Αυτό σημαίνει ότι το πλάσμα περπατούσε σέρνοντας τα πόδια ενώ ταυτόχρονο κρατούσε όρθια την πλάτη.

Και, σαν να μην έφτανε αυτό, οι νέες μελέτες δείχνουν ότι ο αυστραλοπίθηκος δεν μπορούσε να κουνά τα χέρια όταν περπατούσε, όπως κάνουν οι άνθρωποι. Τα ίδια τα άνω άκρα είναι εξίσου περίεργα με τα κάτω, αφού οι ώμοι και οι βραχίονες παραπέμπουν σε πίθηκο, ενώ η παλάμη είναι σχεδόν ανθρώπινη με επιδέξιο, αντιτακτό αντίχειρα.

«Είναι ένας πραγματικά αλλόκοτος συνδυασμός» σχολιάζει ο Τζέρεμι ΝτεΣίλβα του Πανεπιστημίου της Βοστόνης, επικεφαλής μίας από τις έξι αναλύσεις.

Η τελική εικόνα που προκύπτει είναι αυτή ενός πιθηκόμορφου πλάσματος που μπορούσε να σκαρφαλώνει στα δέντρα αλλά δεν είχε πρόβλημα και να βαδίζει στην ανοιχτή σαβάνα της προϊστορικής Αφρικής.


O σκελετός του A.sediba ανάμεσα στους σκελετούς ενός ανθρώπου και ενός χιμπατζή. Ο αυστραλοπίθηκος μοιάζει με υβρίδιο των δύο συγγενών του.(Πηγή Lee Berger, University of the Witwatersrand/Science)

Καλοδιατηρημένα απολιθώματα

Οι αναλύσεις ήταν δυνατό να φτάσουν σε αυτά τα επίπεδα λεπτομέρειας χάρη στην εξαιρετική κατάσταση στην οποία είχαν βρεθεί το 2008 τα απολιθωμένα οστά έξω από το Γιοχάνεσμπουργκ. Τα λείψανα ανήκουν σε μια γυναίκα και ένα νεαρό άτομο, πιθανώς παιδί της, οι οποίοι σκοτώθηκαν όταν έπεσαν σε μια σπηλιά.

Πριν από δύο χρόνια, μια διαφορετική σειρά μελετών που είχε δημοσιευτεί στο «Science» άφηνε ανοιχτό το ενδεχόμενο ο A.sediba να είναι άμεσος πρόγονος του Homo erectus και του Homo sapiens. Πολλοί ειδικοί, όμως, αμφιβάλλουν, δεδομένου ότι υπήρξαν πολλά ακόμα είδη στη φυλή των ανθρωπίνων και αρκετά πρέπει να εξαφανίστηκαν χωρίς να αφήσουν απογόνους.

Εξάλλου, το γεγονός ότι ο A.sediba έζησε στη Νότιο Αφρική, πολύ μακριά από την Αιθιοπία όπου έζησε νωρίτερα η Λούσι, μαρτυρά ότι το γένος των αυστραλοπιθήκων παρουσίαζε μεγάλη γεωγραφική εξάπλωση και ποικιλία.

«Από ό,τι έχω δει στα απολιθώματα, πιστεύω ότι ο A.sediba ήταν απλώς ένα ακόμα είδος αυστραλοπίθηκου, το οποίο επιβεβαιώνει την ποικιλία των ειδών κατά την εξέλιξη των ανθρωπίνων» λέει ο Ντόναλντ Γιόχανσον του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Αριζόνα, ένας από τους παλαιοντολόγος που ανακάλυψαν τη Λούσι το 1974.

Με άλλα λόγια, ο Γιόχανσον εκτιμά ότι ο A.sediba πιθανώς συνάντησε ένα αδιέξοδο της εξέλιξης και χάθηκε χωρίς να αφήσει απογόνους.