Ευρώ χωρίς ευρωζώνη

Η κατάσχεση των καταθέσεων απασχόλησε την ελληνική κοινή γνώμη στις αρχές Φεβρουαρίου. Η είδηση θεωρήθηκε εξωπραγματική. Το σενάριο αφορούσε όσους επιβαρύνονται με ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο. Καθώς όμως ο αριθμός των οφειλετών ξεπερνά τα 2 εκατομμύρια, μια τέτοια «εισβολή» της τρόικας στις τράπεζες θα προκαλούσε μαζικό κύμα απόσυρσης καταθέσεων και γι’ αυτό αντιμετωπίστηκε ως ένα σενάριο εκτός πραγματικότητας. Δύο μήνες μετά η πραγματικότητα έχει μετακινηθεί αισθητά. Η Γερμανία πέτυχε την κατάσχεση καταθέσεων στην Κύπρο. Η εξέλιξη αυτή, που δεν μπορεί παρά να είναι επεξεργασμένη ως προς όλες τις πιθανές της συνέπειες, έχει μεγαλύτερες προεκτάσεις από αυτές που γίνονται αρχικώς αντιληπτές.

Το ευρώ είναι το αποτέλεσμα της συνεργασίας πεντακοσίων τραπεζών που εντάσσονται σε δεκαεπτά εθνικά τραπεζικά συστήματα. Οι τράπεζες αυτές, χάρη στο ευρώ, δάνεισαν όλο και μεγαλύτερα κεφάλαια σε όλο και περισσότερα κράτη και ιδιώτες και σήμερα βλέπουν τα προβλήματά τους να μεγιστοποιούνται γιατί όλο και λιγότεροι οφειλέτες μπορούν να εξυπηρετήσουν τις οφειλές τους. Γι’ αυτό το μήνυμα του Βορρά είναι ότι η διάσωση των τραπεζών θα γίνεται στο εξής από εκείνους που τις εμπιστεύθηκαν.

Η τραπεζική απεμπλοκή του Βορρά από τον Νότο ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία του ευρώ. Η Κύπρος έγινε η πρώτη χώρα της ευρωζώνης που διαθέτει το ευρώ μόνο με αυστηρούς περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων –ως εκ τούτου ένα ευρώ στην Κύπρο δεν έχει την ίδια αξία που έχει στις υπόλοιπες 16 χώρες. Η Κύπρος δηλαδή μοιάζει ολοένα περισσότερο με το Μαυροβούνιο, ένα κράτος που χρησιμοποιεί το ευρώ χωρίς να είναι μέλος της ευρωζώνης. Εγινε μια χώρα «ημι-αποκομμένη» (semi-detached) από την υπόλοιπη ευρωζώνη. Ενα κράτος τόσο συκοφαντημένο που αν σε λίγο καιρό ζητήσει επιστροφή στο εθνικό νόμισμα θα την αποκτήσει πανεύκολα. Το κυπριακό τραπεζικό σύστημα έχει ήδη ακρωτηριαστεί, ελεγχθεί και στεγανοποιηθεί σε τέτοιον βαθμό που η αποχώρηση κανέναν δεν θα τρομοκρατήσει, ενώ οι αγορές θα την έχουν ήδη προεξοφλήσει. Οσο για τα 10 δισ. του ευρωπαϊκού δανείου, όχι μόνο δεν θα τα χάσουν οι… δύσμοιροι γερμανοί φορολογούμενοι, αλλά θα διαπιστώσουν ότι πλήρωσαν πολύ λίγα για την εξαγορά μιας τόσο σημαντικής και πλούσιας χώρας.

Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε πιστεύει ότι κακώς ορισμένα κράτη εντάχθηκαν στην ευρωζώνη και το επιβεβαίωσε στη συνέντευξή του στον Γιώργο Παππά που δημοσιεύθηκε στα «Νέα» (22.3.2012). Με το «κυπριακό πείραμα» ίσως βρήκε τη λύση που αναζητούσε. Η κατάσχεση των καταθέσεων, με όποια δικαιολογία, μπορεί να είναι η μέθοδος που δοκιμάζει το Βερολίνο για να τοποθετούνται προβληματικές χώρες σε καραντίνα, για να αναγκάζονται να στηρίζονται μόνο στην ικανότητά τους να αντέχουν τη φτώχεια και τη λιτότητα, για να πάψει να εξαρτάται η οικονομία του Βορρά από τη χρηματοοικονομική υποστήριξη στον Νότο και –αν χρειαστεί –για να μπορεί η ευρωζώνη να έχει λιγότερα μέλη χωρίς να απειληθεί το ευρώ.