Το αλάτι συνδέεται με αυτοάνοσα νοσήματα;

Ίσως δεν προκαλεί μόνο εγκεφαλικά και εμφράγματα -η ταπεινή αλατιέρα ενδέχεται να κρύβεται και πίσω από την αύξηση των αυτοάνοσων νοσημάτων όπως ο νεανικός διαβήτης και η σκλήρυνση κατά πλάκας.

Τα τελευταία πειράματα δείχνουν ότι το νάτριο του αλατιού μπορεί να διεγείρει την ανάπτυξη κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος που έχουν την τάση να μας προδίδουν και να επιτίθενται σε υγιείς ιστούς.

Τα ευρήματα είναι προκαταρκτικά, καθώς προέρχονται από δοκιμές σε κυτταρικές καλλιέργειες και πειραματόζωα και όχι σε εθελοντές. Όμως τα αποτελέσματα ήταν ίδια σε τρεις διαφορετικές μελέτες, με τη συμμετοχή ερευνητών του Χάρβαρντ, του Γέιλ και του MIT.

Και οι τρεις μελέτες εξετάζουν τα κύτταρα T_H17, μια κατηγορία κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος που προστατεύουν από λοιμώξεις, αλλά εμπλέκονται και στα αυτοάνοσα νοσήματα.

«Δραματικά αποτελέσματα»

Στην πρώτη από τις νέες έρευνες, ερευνητές του Πανεπιστημίου Γέιλ αναφέρουν ότι οι άνθρωποι που παραδέχονται ότι καταναλώνουν συχνά πρόχειρο φαγητό -συνήθως πλούσιο σε αλάτι- φέρουν περισσότερα κύτταρα T_H17.

Επιπλέον, η προσθήκη νατρίου σε καλλιέργειες πρόδρομων Τ-κυττάρων, σε επίπεδα παραπλήσια με αυτά που παρατηρούνται όταν κανείς καταναλώνει πολύ αλάτι, ευνοεί τη διαφοροποίηση των κυττάρων αυτών σε T_H17.

«Τα αποτελέσματα ήταν από τα πλέον δραματικά που έχω δει στην καριέρα μου» σχολιάζει ο Ντέιβιντ Χάφλερ, επικεφαλής της μελέτης στο Γέιλ.

Η ίδια ερευνητική ομάδα εξέτασε επίσης την επίδραση του νατρίου σε ποντίκια στα οποία είχε προκληθεί «πειραματική αυτοάνοση εγκεφαλομυελίτιδα», μια πάθηση παραπλήσια με την πολλαπλή σκλήρυνση του ανθρώπου.

Τα ποντίκια που κατανάλωναν το αλάτι μιας τυπικής δυτικής διατροφής εμφάνιζαν την αυτοάνοση πάθηση πολύ ταχύτερα και με εντονότερα συμπτώματα, αναφέρουν οι ερευνητές.

Η δεύτερη μελέτη παρακολούθησε την τριήμερη διαδικασία διαφοροποίησης των Τ-κυττάρων σε «κακά» κύτταρα T_H17. Διαπίστωσε ότι η διαδικασία ελέγχεται μεταξύ άλλων από το γονίδιο SGK1, το οποίο ήταν γνωστό ότι συμμετέχει και στη ρύθμιση των επιπέδων νατρίου μέσα στα κύτταρα.

Πράγματι, κύτταρα ποντικού που καλλιεργήθηκαν σε υψηλές συγκεντρώσεις αλατιού παρουσίαζαν αυξημένη έκφραση του SGK1 και αυξημένη παραγωγή T_H17, όπως συμπεραίνει η τρίτη μελέτη, την οποία συνυπογράφουν και ορισμένοι από τους ερευνητές της δεύτερης δημοσίευσης.

Μηχανισμός ρύθμισης

Γιατί όμως να επηρεάζεται το ανοσοποιητικό σύστημα από το αλάτι της διατροφής; Οι ερευνητές δεν γνωρίζουν με βεβαιότητα, έχουν όμως μια υποψία: τα επίπεδα νατρίου είναι γενικά υψηλότερα μέσα στους ιστούς από ό,τι στο αίμα. Δεδομένου ότι τα κύτταρα T_H17 είναι πιο χρήσιμα στους ιστούς από ό,τι στην περιφερική κυκλοφορία, η παρατηρούμενη ευαισθησία τους στο νάτριο ίσως απλώς διασφαλίζει ότι τα κύτταρα αυτά δρουν στο σωστό σημείο.

Η αλήθεια είναι ότι και οι τρεις μελέτες βασίστηκαν κυρίως σε δοκιμές in vitro (στον δοκιμαστικό σωλήνα) και κανείς δεν είναι βέβαιος ότι τα αποτελέσματα ισχύουν και στην πράξη – τα πειράματα δεν απέδειξαν, για παράδειγμα, ότι η αύξηση των T_H17 οδηγεί όντως σε αυτοάνοσα νοσήματα.

Τα αυτοάνοσα νοσήματα, εξάλλου, πιστεύεται ότι είναι ετερογενή και δεν έχουν όλα την ίδια αιτιολογία.

Δεδομένου όμως ότι το πολύ αλάτι είναι σίγουρο ότι προκαλεί υπέρταση και κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων, ο περιορισμός του στη διατροφή είναι σε κάθε περίπτωση καλή ιδέα.