Ιταλία, η τέλεια πολιτική θύελλα

Μετά το ασαφές αποτέλεσμα των εκλογών στην Ιταλία, κανένας δεν ξέρει ποιός μπορεί, και ποιός θα κυβερνήσει τελικά την χώρα. Η καλύτερη λύση φαίνεται να είναι μια προσωρινή κυβέρνηση με θητεία ενός έτους, που θα κάνει μια-δύο σημαντικές μεταρρυθμίσεις, και θα προκηρύξει νέες εκλογές για την άνοιξη του 2014.

Η πρώτη μεταρρύθμιση θα ήταν μια μεγάλη μείωση στον αριθμό και στο εισόδημα των εθνικών και περιφερειακών πολιτικών και των ανώτατων αξιωματούχων στο Δημόσιο και στο στρατό, που σε ορισμένες περιπτώσεις είναι οι καλύτεροι αμειβόμενοι στον κόσμο. Τα κέρδη θα ήταν τεράστια, αλλά η ηθική σημασία θα ήταν ακόμη μεγαλύτερη, με δεδομένη την δυσφορία που νιώθει ο κόσμος για την ελίτ της χώρας.

Καθώς κανένα κόμμα δεν έχει την πλειοψηφία και στα δύο σώματα της βουλής, μια αδύναμη προσωρινή κυβέρνηση φαίνεται αναπόφευκτη. Το κεντρο-αριστερό Δημοκρατικό Κόμμα (PD), φαβορί σε όλες τις δημοσκοπήσεις, είναι ο μεγάλος ηττημένος: έχει πλειοψηφία στη βουλή (χάρη στο μπόνους που δίνει ο νόμος στο πρώτο κόμμα), αλλά όχι στη Γερουσία, και δεν μπορεί να κυβερνήσει από μόνο του.

Ο πρώην πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι βγήκε από τις κάλπες σαν ημι-νικητής, και όχι σαν πολιτικό πτώμα, όπως προέβλεπαν πολλοί, και ήλπιζε μεγάλο μέρος του κόσμου. Ευτυχώς, δεν μπορεί να ελέγξει την εθνική κυβέρνηση.

Ο Μάριο Μόντι, ο τεχνοκράτης πρωθυπουργός που ηγήθηκε από τον Νοέμβριο του 2011 για να αποτρέψει την χρεοκοπία, συγκέντρωσε μόλις 10%.

Ο μοναδικός πραγματικός νικητής είναι το Κίνημα 5 Αστέρων του πρώην τηλεστάρ κωμικού και νυν πολιτικού Μπέπε Γκρίλο. Είναι ένα πολιτικό φαινόμενο χωρίς προηγούμενο στη σύγχρονη ευρωπαϊκή εκλογική ιστορία. Εξασφάλισε το 25% των ψήφων στη βουλή την πρώτη φορά που κατέβηκε σε εθνικές εκλογές.

Οι αριθμοί μιλάνε καθαρά: μια κυβέρνηση θα μπορούσε να επιβιώσει στη Γερουσία, μόνο αν ακολουθούσε μια «κατά περίπτωση» στρατηγική, όπου θα υπήρχε συννενόηση του PD με το κόμμα του Μπερλουσκόνι και/ή του Γκρίλο.

Το μεγάλο ερώτημα έχει σχέση με το τί θα κάνει το Κίνημα των 5 Αστέρων, που λέει ότι θέλει να αλλάξει το πρόσωπο της ιταλικής πολιτικής. Βλέπει με τεράστια δυσπιστία την Ευρώπη, και περισσότερο από το 50% των μελών του είναι πρώην αριστεριστές, με το 15% να είναι πρώην οπαδοί του Μπερλουσκόνι.

Από τους κομμουνιστές προκατόχους του, το PD κληρονόμησε την βαθιά πεποίθηση ότι είναι κόμμα «και του αγώνα και της εξουσίας». Αυτή η ιδέα μπορεί να έχει αποτελέσματα όταν είσαι στην αντιπολίτευση, αλλά ποτέ όταν είσαι κυβέρνηση: ακόμα και στην Ιταλία, δεν μπορείς να κάνεις διαδήλωση στους δρόμους εναντίον του εαυτού σου.

Τώρα το PD καταγγέλλει δύο μορφές λαϊκισμού – του Γκρίλο και του Μπερλουσκόνι, για την μοίρα του στις εκλογές. Αλλά ως «κόμμα του αγώνα» έχει και τον δικό του λαϊκισμό, και κάκιστες επιδόσεις 20 ετών στις μεταρρυθμίσεις.

Οποιος αναρωτιέται πώς επτά εκατομμύρια Ιταλοί ψήφισαν Μπερλουσκόνι – ο οποίος επιβίωσε δίνοντας απίθανες υποσχέσεις – ιδού η απάντηση: οι περισσότεροι δεν ψήφισαν υπέρ του Μπερλουσκόνι, αλλά κατά του PD.

Σήμερα, το βασικό ερώτημα είναι για πόσο καιρό θα επιτρέψει ο Γκρίλο να διατηρηθεί αυτή η Βουλή. Εχει ήδη ζητήσει νέες εκλογές σε έξι μήνες. Αυτό μπορεί να αποδειχθεί λάθος: επιτυχίες σαν την δική του δύσκολα επαναλαμβάνονται, όχι χωρίς να έχεις αποδείξει πρώτα κάτι.